آینده‌آزمایی شهرها با راهکارهای هوشمند به اقلیم ؛ راه‌حل افزایش پایداری شهرها

یکی از بزرگ‌ترین سوالات مطرح در سطح جهان و پیش روی کنفرانس 2021 سازمان ملل با محوریت تغییرات آب و هوایی این است که چگونه می‌توان تاب‌آوری و پایداری شهرها را افزایش داد؟ تبدیلِ شهرهای جهان به شهرهایی تاب‌آورتر و پایدارتر مستلزم داشتن تفکر و راهکارهای نوآورانه است. مفهوم شهرهای «هوشمند به اقلیم»، که پیامدهای مثبت زیست محیطی در پی دارد، امروزه محور اصلی پروژه‌های توسعه شهری است. از تغییرات اقلیمی، همه‌گیری‌ بیماری‌ها و هوش مصنوعی گرفته تا میلیاردها دلار بودجه دولت‌ها که به حمل و نقل، برق، آب و فاضلاب، پهنای باند، و غیره اختصاص می‌یابد، همه حاکی از پیشرفت‌های بشر در آینده‌آزماییFutureproofing  شهرها است.

طبق پژوهش سازمان ملل در زمینه طرح مقابله با تغییرات آب‌وهوایی، با سرمایه گذاری در حدود 144 میلیون شغل جدیدی که تا سال2030 ایجاد خواهند شد، اقتصاد سبز می‌تواند 7 تریلیون دلار سرمایه ایجاد کند. سال گذشته، مشاغل مرتبط با انرژی‌های تجدیدپذیر به 5/11 میلیون شغل رسید و پیش‌بینی می‌شود اقتصاد چرخشی تا سال 2030 تنها در اروپا 700 هزار شغل جدید ایجاد کند. کشورهایی مانند عربستان سعودی و سنگاپور برای بازسازی اقتصاد، جذب گردشگر و ارائه تعریفی جدید از آینده زندگی شهری، میلیاردها دلار از سرمایه‌خود را به ساخت شهرهای هوشمند به اقلیم اختصاص داده‌اند.

علاوه بر مزایای زیست محیطی شهرهای هوشمند به اقلیمClimate-Smart ، به دلیل اینکه این شهرها بازگشت سرمایه کلانی به همراه دارند، تأمین اعتبار برای مسکن عمومی سازگار با محیط زیست از «خیالی واهی و آرمانی تحقق ناپذیر» به برنامه‌ای سودآور و ملموس تبدیل شده است. اگر اهداف 50 ساله‌ی کاهش کربن محقق نشوند، برای رسیدن به تاب‌آوری حقیقی شهرها، باید در جهت رسیدن به جوامعی خودکفا، هوشمند و پایدار در ابعاد و اندازه‌های مختلف برنامه ریزی کنیم. شهرهای هوشمند به اقلیم یگانه راه رسیدن به تاب‌آوری هستند.

راه‌حلی برای تغییرات اقلیمی

پروژه‌های هوشمندسازی بسیار زیادی برای مقابله با تغییرات اقلیمی در دست اجرا قرار دارد. یکی از تاثیرگذارترین آن‌ها شهر هوشمند به اقلیم عربستان سعودی، موسوم به «شهر لاین» است. این شهر خود بخشی از کلان شهر هوشمند نئوم (پروژه ۵۰۰ میلیارد دلاری ولیعهد عربستان) خواهد بود. پروژه لاین مساحتی برابرِ ۱۷۰ کیلومتر مربع را دربر می‌گیرد و اولین شهر هوشمند بدون اتومبیل، خیابان یا کربن خواهد بود. ساکنین شهر به تمام امکانات ضروری دسترسی خواند داشت و انرژی شهر به طور کامل از منابع تجدیدپذیر تأمین خواهد شد. پیش‌بینی‌شده است این پروژه ۳۸۰ هزار شغل ایجاد کرده و تولید ناخالص داخلی را به رقم ۴۸ میلیارد دلار برساند.

در سال 2014، سنگاپور به منظور بهبود کیفیت زندگی شهروندان و بهره‌مند‌سازی شرکت‌ها، همزمان با تشکیل راهکارهای دیجیتالی، راهبرد کشور هوشمند خود را راه‌اندازی کرد. این کشور در تلاش است تا به بستری آزمایشی برای رشد شهر‌های هوشمند به اقلیم تبدیل شود. «از سال 2020، این شهر محل استقرار اولین آزمایشگاه صنعتی شهر هوشمند برای پروژه SEA بوده است. سی شرکت، از جمله شرکت‌های آمازون، سیسکو سیستمز، اِشنایدر الکتریک و TPG Telecom، از آزمایشگاه مشارکت‌های نوآورانه شهرنشینی هوشمند پشتیبانی می‌کنند. این شرکت‌ها در کنار استارت‌آپ‌های محلی و شرکای بین المللی خود قصد دارند راهکارهای شهر هوشمند را در سطح ملی و بین‌المللی توسعه دهند».

کشورهایی مانند عربستان سعودی و سنگاپور بی‌دلیل در پروژه‌های شهرهای هوشمند به اقلیم سرمایه گذاری نمی‌کنند. مؤسسه مالی بین‌المللی (IFC) کل فرصت سرمایه‌گذاری اقلیمی تا سال 2030 را 4/29 تریلیون دلار برآورد کرده است. طبق گزارش IFC سرمایه‌گذاری در ساختمان‌های سبز، نویدبخش فرصتِ شکل‌گیری بازارِ 7/24 تریلیون دلاری است. راهکارهای مقابله با انتشار کربن 1 تریلیون دلار و وسایل نقلیه الکتریکی 6/1 تریلیون دلار فرصت ایجاد می‌کنند. با مدیریت زیرساخت‌های آب و فاضلاب هوشمند به اقلیم می‌توان یک تریلیون دلار فرصت سرمایه‌گذاری دیگر ایجاد نمود.

شهر هوشمند لیک نونا

«لیک نونا» یکی از شهرهای هوشمندی است که در آمریکا در دست احداث است. پس از تکمیل فاز نهایی، این منطقه بیش از 25 هزار نفر را در خود جای خواهد داد و 15 هزار فرصت شغلی جدید ایجاد خواهد کرد. لِیک نونا از همان ابتدا مطابق با استاندارهای ساختمان سبزِ لید (LEED) (استاندارد پیشرو در طراحی محیطی و انرژی) طراحی شده است تا پایدار و سازگار با محیط زیست باشد. ساکنان آن می‌توانند از فعالیت‌های مختلف مانند کنسرت‌، جشنواره‌های هنری، بازار محصولات کشاورزی و فعالیت‌های خانوادگی بهره‌مند شوند و در این محله احساس آرامش کنند.

اگر چه ساخت شهرهای هوشمند به اقلیم به شدت پرهزینه است، جدیدترین اطلاعات، حاکی از افزایش علاقه بخش خصوصی برای به دست‌گرفتن قسمتی از این پروژه‌ها است. تاکنون 170 شرکت به طور مستقل حدود 400 طرح را برعهده گرفته‌اند. این تعهدات به صراحت به اهداف سند 2030 یونسکو مبنی بر ساخت شهرهای پایدار اشاره دارند. از طرف دیگر، حدود 1700 شرکت متعهد شده‌اند که در 3000 طرحِ مرتبط با تغییرات اقلیمی مشارکت داشته باشند. علاوه بر بخش خصوصی، بخش سرویس‌های مالی نیز برای سرمایه‌گذاری در توسعه شهرهای هوشمند به اقلیم ابزار علاقمندی کرده است.

بانک پیک‌تت سوئیس، اولین صندوق سرمایه‌گذاری 652 میلیون یورویی خود را برای شهرهای هوشمند تاسیس کرده است. گروه بانکداری بریتانیایی (HSBC) نیز رویکرد مشابهی در پیش گرفته و در پایگاه داده‌های هوشمد به اقلیم خود با حداقل سرمایه 500 میلیون دلاری سرمایه‌گذاری کرده است. شایان ذکر است که طبق پیش‌بینی شرکت Guidehouse Insights «درآمد سالانه بازار فناوری‌های مرتبط با شهرهای هوشمند که اکنون 101 میلیارد دلار است، در سال 2030 به 240 میلیارد دلار برسد. بر اساس این پیش‌بینی هر ده سال در مجموع 65/1 تریلیون دلار هزینه در پی خواهد داشت». با توجه به این توضیحات، در ادامه برخی از راهکارهای صنعتی ِشهرهای هوشمند را معرفی می‌کنیم.

حمل و نقل متصل

هر ساله بر تعداد خودروهای متصل افزوده می‌شود. انتظار می‌رود تا سال 2020، یعنی زمانی که 95٪ اتومبیل‌های فروخته شده در سرتاسر جهان کاملاً برقی بوده یا خودروهای برقی دوگانه و قابل شارژ (پلاگین هیبریدی) با ویژگی خودروهای متصل باشند، این تعداد رشد 95 درصدی داشته باشد. حمل ‌و نقل متصل فرصت‌های جدیدی را پیش‌روی شهرداری‌ها و شرکت‌های خصوصی دارنده اتومبیل‌های خودران قرار می‌دهد. شرکت‌های خصوصی، مانند تاکسی خودران ویمو، که وابسته به شرکت گوگل است، نسبت به اتوبوس یا قطار در جابجایی مردم کارایی بهتری دارند. داده‌های بدست‌آمده از اتومبیل‌های متصل در برنامه‌ریزی‌های شهری برای توسعه جاده‌ها، پارکینگ‌ها و سایر زیرساخت‌های جدید استفاده خواهند شد.

بر اساس نتایج نظرسنجیِ‌ اخیر انجمن بین المللی حمل و نقل عمومی (UTIP)، هفتاد و هفت درصد از متخصصان شرکت کننده در این نظر سنجی معتقدند وسایل نقلیه الکتریکی به دلیل تولید کربن کمتر در مقیاس مسافت، نسبت به مدل‌های سنتی، آلودگی‌هوای کمتری تولید کرده و به تَبَع آن تاثیر کمتری بر محیط زیست خواهند گذاشت.

اتوماسیون اینترنت اشیاء

در شهرهای هوشمند، اینترنت اشیاء کاربردهای جدیدی دارد. برای مثال می‌توان به حسگرهای چند منظوره اشاره کرد که موارد مختلف از دما و رطوبت گرفته تا سرعت باد و غلظت CO₂ را  اندازه‌گیری می‌کنند. با استفاده از این داده ها، می‌توان از ایجاد مناطق گرمازا داخل شهر‌ها جلوگیری کرد یا به مقابله با آن‌ها پرداخت.

حسگرهای اینترنت اشیاء تعبیه شده در ساختمان‌ها می‌توانند سر و صدا یا حرکات ناگهانی را تشخیص دهند. این حسگرها در صورتی که هیچ حرکت دیگری را شناسایی نکنند، هشدار را خاموش می‌کنند، امّا اگر حرکات شبانه‌ای را شناسایی کرده ولی پاسخی دریافت نکنند، خدمات اضطراری را فعال می‌کند. حتی افراد ناتوان جسمی، مانند نابینایان، می‌توانند با کمک فناوری‌هایی مانند برنامه‌های مسیریابی که به جای سیگنال‌های دیداری از نشانه های صوتی استفاده می‌کنند،  خواسته‌های خود را برآورده کنند. کاربردهای اینترنت اشیاء از مدیریت پسماند و امنیت عمومی گرفته تا مسکن ارزان و برنامه‌های توسعه‌ اقتصادی گسترش می‌یابد.

جعبه ابزار مدیریت دانش در شهر هوشمند

بانک جهانی جعبه ابزاری طراحی نموده است که حاوی اطلاعات مفیدی است؛ اطلاعاتی از قبیل دستورالعمل‌های فنی برای ارزیابی سیستم‌های حمل و نقل هوشمند، ابزارهای مالی جهت سرمایه‌گذاری در تولید انرژی سبز یا کربن‌زدایی، و مدل‌های مالی مانند مکانیسم توسعه پاک (CDM) که می‌تواند به کشورها برای کربن‌زدایی از اقتصاد و دستیابی به اهداف توسعه پایدار کمک کند.

برای مثال، بانک جهانی «جعبه ابزار سرمایه‌گذاری در شهر هوشمند» را به منظور کمک به افزایش ظرفیت شهرها در زمینه‌های‌ تغییرات اقلیمی، برنامه‌ریزی پایدار و اقدامات مدیریتی تاسیس کرده است. جعبه ابزار سرمایه‌گذاری در شهر هوشمند از تمام فناوری‌هایی که برای رفع چالش‌های آینده لازم است، نمایی کلی ارائه می‌کند. این جعبه ابزار همچنین بهترین شیوه‌ها و توصیه‌های نوظهور در سطح جهانی و برگرفته از سایر سازمان‌های فعال در این حوزه، را بررسی می‌کند تا شهرداری‌ها هنگام تدوین سیاست‌های جدید بتوانند از تجربیات یکدیگر استفاده کنند.

شورای شهرهای هوشمند سازمانی بین المللی است که پیشگامان و متخصصان شهرهای هوشمند را به یکدیگر متصل می‌کند. این متخصصان دانش، ایده‌ها و بهترین روش‌های ایجاد بازار بین‌المللی برای عرضه به‌روز‌ترین فناوری‌‌های این حوزه را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند. به این ترتیب، همگان به دانش هوشمندسازی شهرها از طریق اقدامات داده محور مانند به روزرسانی زیرساخت‌ها، راهکارهای مرتبط با حمل و نقل و موارد بسیار دیگری دسترسی دارند. این سازمان فهرستی از منابع تهیه کرده است که «جعبه ابزار شهر هوشمند» نام دارد و شامل مطالعات موردی پیرامون استفاده از فناوری برای همه چیز، از مدیریت پارکینگ گرفته تا پروژه‌ داده‌های متن باز، می‌شود.

احداث شهرهای هوشمند پایدار

در پایان، شایان ذکر است که نتیجه همکاری سازمان ارتباطات و فناوری اطلاعات (ICTA) با دفتر خدمات پروژه سازمان ملل متحد کمک به احداث شهرهای هوشمند پایدار در بیش از 30 کشور از جمله نیجریه، اتیوپی، سودان جنوبی و اخیراً برزیل بوده است. در برزیل، طرح توسعه شهر هوشمند و پایدارِ ریو دو ژانیرو با زیرساخت‌های ایجاد شده برای بازی‌های المپیک تلفیق خواهد شد تا شهر ریو به شهری سازگار با محیط زیست تبدیل شود.

آمار دروغ نمی‌گوید. پتانسیل رشد اقتصادی بی‌نظیری که به واسطه شهرهای هوشمند به اقلیم ایجاد می‌شود، و این واقعیت که مردم و بخش‌های خصوصی و مالی از لزوم سرمایه‌گذاری در راهکارهای مبتنی بر تغییر اقلیم کاملاً آگاه هستند، هر دو حاکی از رشد اجتناب‌ناپذیر شهرهای هوشمند و فرصت بازار آن‌ها است. جهان در مواجهه با تغییرات اقلیمی، نابرابری اجتماعی، شهرنشینی سریع و نابرابری‌های بهداشت و درمان، خواستار رهبرانی است که به توسعه شهرهای هوشمند و سالم بهاء بدهند.

انواع کاربردهای هوش مصنوعی در صنایع مختلف را در هوشیو بخوانید