نگاهی تازه به طبیعت از دریچه هنر مصنوعی در آثار استودیو Entangled Others

سوفیا کرسپو و فیلیکان مک‌کرمیک، بنیان‌گذاران استودیو Entangled Others، با استفاده از هنر مصنوعی، از آثار هنری تعاملی و در‌هم‌پیچیده‌ای رونمایی کرده‌اند. در واقع نگاهی تازه به طبیعت از دریچه هنر مصنوعی، در آثار اخیر استودیو Entangled Others، ممکن شده است.

«چرا ابزاری که ما استفاده می‌کنیم فناوری به شمار می‌رود، اما ابزاری که سایر موجودات استفاده می‌کنند بخشی از طبیعت است؟» این پرسش‌ها سوفیا کرسپو را به‌سمت مطالعه‌ی دقیق رفتار پرنده‌ها، هنگام ساخت آشیانه پیش برد و باعث شد تا با همکاری فیلیکان مک‌کرمیک، آثاری در هم‌پیچیده خلق کند. از آن‌جایی که تفکیک مصنوعی از طبیعی، امری پیچیده است، «فضای عجیب و وهم‌آور بین دنیای انسانی و غیرانسانی» یک لایه‌ی زیربنایی غنی دارد که تجارب ما را از این روابط پیچیده گسترش می‌دهد؛ همین پیچیدگی‌هاست که در آثار استودیو Entangled Others به نمایش گذاشته می‌شوند. هدف کرسپو و مک‌کرمی از تأسیس این استودیو، خلق فضایی بوده است که در آن، بتوانند دنیای اطرافشان را با چشم‌اندازی دقیق‌تر بنگرند. آثار این استودیو را می‌توان بازتابی از روابط تعاملی و پیچیده‌ی دنیای اطراف دانست. نگاهی تازه به طبیعت از دریچه هنر مصنوعی، در آثار اخیر استودیو Entangled Others، قابل بررسی است.

مک‌کرمیک توضیح می‌دهد: «هدف ما این است که نشان دهیم واقعاً چقدر به یکدیگر متصل و مرتبط هستیم و آنچه برایمان ناآشناست را چطور می‌بینیم و درک می‌کنیم. برای این‌که بتوانیم «دیگری» را درک کنیم، باید به این نکته واقف باشیم که وجود اندیشه‌ها و تصاویر ذهنی «فرا-انسانی»، مستلزم تعامل با «موجودیتی فرا-انسانی» است. مفهوم «دیگری» همه آنچه را در برمی‌گیرد که «ما» نیست و در عین حال، از «ما» جدا نیست. در همین راستا باید اشاره کرد روایت‌های دودویی حاضر در سازه‌های غربی صحیح نیستند، چون طبیعت هیچ‌گاه چنین تمایزی قائل نمی‌شود. به بیان دیگر، واقعیت این است که مصنوعی از طبیعی متمایز و جدا نیست. دنیای دیجیتال هم بخشی از اکوسیستم اطراف ماست، چون با طبیعت در تعامل است.»

همین بینش، موجب نگاهی تازه به طبیعت از دریچه هنر مصنوعی، در آثار اخیر استودیو Entangled Others، شده است. این استودیو، علاوه‌بر کار با هوش مصنوعی، چارچوب‌هایی مفهومی تدوین می‌کند که زیبایی‌شناسی و زبان‌شناسی، اجزای اصلی‌شان هستند. بسط کارهای گذشته و تصویرسازی راه را برای ورود به دنیایی باز می‌کند که در آن، گونه‌های مختلف با بازنمایی دیجیتالی طبیعت روبرو می‌شوند. کرسپو می‌گوید: «فضای دیجیتال فضایی طبیعی است که در آن، می‌توان آزادانه در مورد طبیعت اندیشید. به نظر من، یکی از کارکردهای استودیو Entangled Arts، پرده‌برداری از اسرار هوش مصنوعی است. هوش مصنوعی برای بسیاری از مردم، غیرقابل درک به نظر می‌رسد؛ اما واقعیت این است که اوضاع را بیش از حد برای خودمان پیچیده می‌کنیم. هدف استودیو هم ایجاد فضایی دیجیتال است که در آن، بتوانیم درک بهتری از سوگیری‌هایمان نسبت به خودمان و طبیعت به دست آوریم و بدین ترتیب، به عاملیت برسیم.»

دستیابی به چنین درکی از ارتباطات درهم‌پیچیده مستلزم خیال‌پردازی، تجسم و آزمایش است. در همین راستا، کرسپو توضیح می‌دهد: «کار با ایده‌پردازی در مورد تولید اکوسیستم‌های مصنوعی، همچون صخره‌های مرجانی، آغاز می‌شود. سپس بسته به اینکه بخواهیم این اکوسیستم دوبُعدی یا سه‌بُعدی باشد؛ یا این‌که دارای متن ساختگی یا اصوات ساختگی باشد، الگوریتمی انتخاب می‌کنیم. اولین گام، انتخاب دیتاست مناسب است؛ اما پیدا کردن دیتاست متن‌باز مناسب از مرجان‌ها و موجودات دریایی، به‌ویژه برای خلق ساختاری سه‌بُعدی، کار آسانی نیست.

حتی برای خلق بسیاری از آثار، مجبور بودیم داده‌های مصنوعی برای آموزش الگوریتم، تولید کنیم که باعث می‌شد فرآیند آموزش، ماه‌ها طول بکشد. وقتی به مرحله‌ای رسیدیم که از نتیجه‌ راضی بودیم، آموزش را متوقف می‌کنیم. مدل، نسخه‌ای فشرده از تمام داده‌هاست و بنیان یادگیری را شکل می‌دهد. بعد از این مرحله به سراغ نما آواها و زبان می‌رویم؛ در آخر هم نوبت به بخش شهودی فرآیند می‌رسد که در آن، تصمیم می‌گیریم چه مؤلفه‌هایی باید از مدل استخراج شوند.»

نگاهی تازه به طبیعت از دریچه هنر مصنوعی، در آثار اخیر استودیو Entangled Others، به چشم می‌خورد؛ سه اثر فعلی Entangled Others به نام‌های «زیر امواج عصبی»، «اکوسیستم‌های ترکیبی» و «بازماندگان مصنوعی» روی وبسایت رسمی استودیو قابل مشاهده هستند. کرسپو و مک‌کرمیک در ابتدا زندگی حشرات را به‌طور دقیق بررسی کردند تا مدل‌هایی به نام «بازماندگان مصنوعی» درست کنند؛ مدل‌هایی که شامل اسامی خاص و ویژگی‌های کالبدشناسی می‌شدند. سپس مدل‌های زبانی با تکیه بر این داده‌ها و ویژگی‌ها آموزش دیدند. نتیجه‌ی کار، خلق گونه‌هایی دیجیتالی بود که به گفته‌ی مک‌کرمیک، «بر خلاف حشرات طبیعی، در بند واکنش‌های غریزی نبودند».

در اثر «بازماندگان مصنوعی»، استودیو تلاش کرده است به جای تقلید محض، مایه‌ی وجودی حشره را مجسم کند تا چشم‌اندازی ادراکی و فرا-انسانی از طبیعت به دست آورد. ویژگی‌های دیجیتال این گونه‌ها نوعی رابطه‌ی متضاد و مکمل با محصول گزینش طبیعی دارد، اما چشم‌اندازی جدید در اختیار می‌گذارند که کمک می‌کند درک درستی از دنیای آسیب‌پذیر غیرانسانی به دست آوریم. به این ترتیب، نگاهی تازه به طبیعت از دریچه هنر مصنوعی، در آثار اخیر استودیو Entangled Others، ممکن شده است.

خلق اثر دیگر استودیو، به نام «زیر امواج عصبی»، پس از همه‌گیری کرونا آغاز شد. این اثر با تکیه بر تعامل دیجیتالی با مرجان‌ها و اکوسیستم‌های دریایی، گوناگونی زیستی دریایی را مورد بازبینی قرار می‌دهد. در توضیح این اثر آمده است: «این زیست‌نماهای مصنوعی، در کنار قطعات مجسمه‌ای گوناگون و متون و تصاویر مرتبط قرار می‌گیرند و به درک بهتر تعاملات درهم‌پیچیده‌ی موجود در زندگی طبیعی کمک می‌کنند. دلیل انتخاب زندگی دریایی، به بیان دقیق‌تر صخره‌های مرجانی، این بود که این اکوسیستم‌ها مصداق بارز اتصالات به هم پیوسته‌ای هستند که در دنیای واقعی به چشم می‌خورد، به نحوی که هیچ موجودی به تنهایی مؤلفه اصلی صخره محسوب نمی‌شود، بلکه زندگی از یک «کُلِ» درهم‌پیچیده از تمام گونه‌ها تشکیل شده است.»

نگاهی تازه به طبیعت از دریچه هنر مصنوعی، در آثار اخیر استودیو Entangled Others، با درک مفهوم «دیگری» و «کل درهم‌پیچیده» پیش رفته است؛ مفهوم «کلِ درهم‌پیچیده» در مجموعه آثار «اکوسیستم‌های ترکیبی» بیشتر مورد بررسی قرار گرفته است. در این آثار، روش‌های عصبی، آنچه را آشنا و معمولی در نظر گرفته می‌شود، بازآفرینی می‌کنند. یکی از این آثار، به نام سیستم‌های کتانجک دریایی، برای اینکه تعامل با این گونه‌های شناخته‌نشده را آغاز کند، به فضای زیر امواج سفر می‌کند. مک‌کرمیک در مورد استفاده از مفاهیم عادی و پیش پا افتاده به عنوان چارچوب این آثار، می‌گوید: «در این آثار که در ادامه‌ی کارهای قبلی شکل گرفته‌اند، مدل‌های آموزش‌دیده روی دیتاست‌های مخصوص به سمت ایجاد تصاویری جدید سوق داده می‌شوند. این مدل‌ها تصاویر و تجسمات گوناگونی از واقعیت‌های پیش‌پاافتاده اطراف‌مان شکل می‌دهند و سپس این تجسمات را به حرکت درآورده و دست‌کاری می‌کنند.»

اما اگر ویروسی اتصالات داخلی را به هم بزند، چه اتفاقی برای چنین استودیویی، که ابزار اصلی‌اش فناوری دیجیتال است، رخ می‌دهد؟ کرسپو می‌گوید: «اتفاقاتی همچون همه‌گیری اخیر باعث شده‌اند تا نحوه تعامل با محتوای آنلاین را نوعی چرخه‌ی بازخوردی بدانیم. زمانی‌که نمی‌توانستیم خانه‌هایمان را ترک کنیم، دنیای دیجیتال تنها راهی بود که برای تعامل با طبیعت پیش رو داشتیم. به همین دلیل، علاقه‌مند شدیم دنیا را از لنز اینترنت ببینیم و تأثیرات متقابل این دو بر یکدیگر را بررسی کنیم. در واقع، همین مفهوم است که به شیوه‌های مختلف در پروژه‌های ما نمود پیدا کرده است.» نگاهی تازه به طبیعت از دریچه هنر مصنوعی، در آثار اخیر استودیو Entangled Others، درک ما از هنر را گسترش میدهد و شیوه های بازنمایی واقعیت را تغییر می‌دهد.

جدیدترین اخبار هوش مصنوعی ایران و جهان را با هوشیو دنبال کنید