اینوتکس ۲۰۲۴ و پنل فرصت‌ها و چالش‌های هوش مصنوعی

بزرگ‌ترین چالش ما، شکاف میان دانشگاه و صنعت است

راز شکاف عمیق بین دانشگاه و صنعت

«دکتر مریم خادمی»، مدیر مراکز تحقیقاتی و دفتر ارتباط با صنعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، در ابتدای این پنل از شکاف عمیق بین دانشگاه و صنعت گفت: «در دانشگاه‌ها با چالش‌ها و فرصت‌هایی روبه‌رو هستیم اما باید زبان مشترکی بین صنعت و دانشجو ایجاد شود. مشکلی که در حال حاضر داریم، آن است که دانشجویان ما کم‌حوصله‌اند و حوصله واکاوی موضوعات را در صنعت ندارند».

او افزود: «فرصت‌های هوش مصنوعی اما شامل توانایی‌های اجرایی و عملیاتی و دیگر توانایی‌های علمی در این حوزه است».

خادمی همچنین مثال‌هایی از تأثیر هوش مصنوعی در زمینه‌های مختلف آورد و گفت: «درزمینه پزشکی ما درمانگر نیستیم اما کمک‌کننده خواهیم بود؛ یا برای مثال در کشاورزی اول مشکلات را شناسایی می‌کنیم تا بتوانیم به بخش عملی برسیم. تاکنون نیز هوش مصنوعی در حوزه‌های گوناگونی به کمک صنعت آمده است؛ برای مثال ربات‌هایی برای لجن‌روبی، ربات‌هایی که با استفاده از هوش مصنوعی می‌توانند زدگی پارچه‌ها را تشخیص دهند و ربات‌هایی که با پالایشگاه‌ها همکاری می‌کنند ازاین‌دست هستند».

او از چالش‌های این مسیر نیز یاد کرد و افزود: «نارسایی‌هایی درزمینه هوش مصنوعی وجود دارد به این معنا که داده‌ها تولید می‌شوند اما به حدی نیستند که کارآمد باشند مثلا در حوزه پزشکی با این مشکل مواجه هستیم».

از سمت دیگر، چالش فرهنگی و حریم شخصی هم پیش رو قرار دارد. خادمی دراین‌باره گفت: «یکی از چالش‌های فرهنگی مسیر توسعه هوش مصنوعی آن است که مردم حس می‌کنند اگر هوشمندسازی در زمینه‌های مختلف رخ دهد، مشاغل از بین می‌روند. چالش حریم شخصی به‌خصوص در حوزه‌های مالی عدم دسترسی به اطلاعات هم یکی دیگر از مشکلات این مسیر است».

او درباره حل چالش‌های فرهنگی ضمن آوردن مثالی از جا افتادن تاکسی‌های اینترنتی در میان مردم گفت: «تدوین قوانین بسیار مهم است و ما امیدواریم در بنیاد هوش مصنوعی که در حال راه‌اندازی است، در این زمینه به نتایج مثبتی برسیم».

بنیاد هوش مصنوعی و آشناسازی توانمندها با صنعت

«دکتر مهدی واحدی»، مدیرکل هماهنگی امور دستگاه‌ها و تبادلات الکترونیک فراسازمانی ریاست‌جمهوری، در این پنل به شکاف موجود میان صنعت و دانشگاه اشاره کرد و گفت: «ما در حوزه فناوری‌های هوش مصنوعی توانمندی خوبی داریم. فعالیت‌ها بسیاری در شرکت‌ها درزمینه هوش مصنوعی اتفاق می‌افتند. از طرفی در دانشگاه نیز از نظر علمی و تئوری پیشرفت می‌کنیم اما میان این دو فاصله وجود دارد و هدف ما باید پر کردن این فاصله باشد».

واحدی به چالش‌های موجود در این حوزه اشاره کرد و چالش‌های امنیتی را یکی از پررنگ‌ترین آن‌ها دانست. او ادامه داد: «از ابتدای شروع حوزه نتوانستیم چالش‌هایی مثل موضوع امنیتی را موردبررسی قرار دهیم؛ مثلا امکان دسترسی به داده‌های ساده مجموعه‌هایی مانند شرکت نفت هم وجود ندارد؛ اما باید در نظر داشت که ما برای قانون‌گذاری در این حوزه، نیازمند به اقبال افراد هستیم».

او از چند نمونه عدم استقبال از این حوزه یاد کرد و گفت: «در حال حاضر چند نفر وارد حوزه‌هایی مانند کشاورزی هوشمند، برنامه‌ریزی هوشمند، مدیریت آب‌ها به‌صورت هوشمند یا ساختمان‌سازی هوشمند شده‌اند؟ اقبال در این حوزه‌ها کم است».

به اعتقاد واحدی باید نگاهی عمیق و همه‌جانبه‌ای به هوش مصنوعی داشت. او در این مورد گفت: «ما باید موضوع هوش مصنوعی را از ابتدا ببینیم. مثلا اگر بیمارستانی کاملا هوشمند شود، افرادی که باید در آن استخدام شوند، نیاز است مهارت‌های جدیدی در این رابطه داشته باشند».

او صحبت خود را با تأکید دوباره بر تعامل دانشگاه و صنعت به پایان رساند و از اهداف بنیاد هوش مصنوعی گفت: «تبدیل شدن دانش به موضوعی صنعتی و آشناسازی توانمندها ازجمله کارهای بنیاد هوش مصنوعی است. باید در نظر داشت نزدیک کردن توانمندها به صنعت و فرهنگ‌سازی نیز در حین استفاده از تکنولوژی شکل می‌گیرد».

در بخش سخت‌افزاری هوش مصنوعی بسیار عقب هستیم

«دکتر رحیم خانی‌زاد»، رئیس مرکز فناوری اطلاعات، ارتباطات و امنیت ریاست‌جمهوری، صحبت خود را این‌طور آغاز کرد: «هوش مصنوعی مثل خیلی از موج‌ها که وارد ایران شد، تازه وارد شده اما معمولا در ایران سطحی می‌ماند و ما در هیچ‌یک از این حوزه‌ها عمیق نمی‌شویم».

خانی‌زاد نیز درباره اتحاد دانشگاه و صنعت، نکاتی را یادآور شد و گفت: «اقتصاد فناوری در دنیا از دانشگاه‌ها شروع می‌شود، اما این موضوع و سرمایه‌گذاری روی استاد و دانشجو در ایران، اتفاق نمی‌افتد. ما افرادی نداریم که صد درصد دانشگاهی یا صدر درصد صنعتی باشند و بتوانند این گپ ]شکاف[ بین صنعت و دانشگاه را پر کنند».

او در ادامه از تفاوت در بخش سخت‌افزاری و نرم‌افزاری هوش مصنوعی در ایران گفت: «بحث نرم‌افزاری هوش مصنوعی در ایران بسیار پیشرفته است اما در بخش سخت‌افزاری اما اصلا حرفی برای گفتن نداریم؛ زیرا اصلا در این بخش رقابت بین چین و ایالات متحده است. ما در ایران تا همین دو سال پیش از یک سری اتفاقات هوش مصنوعی و اینترنت اشیاء [IOT] و سخت‌افزار که مهم‌ترین آن‌ها چیپ ]تراشه[ است، بی‌خبر بودیم».

او در انتهای صحبت‌های خود گفت: «بخش عظیمی از هوش مصنوعی در سطحی قرار دارد که بخش خصوصی اصلا توان ورود به آن را ندارد؛ اما بنا بر بررسی‌های انجام‌شده، در ایران می‌توانیم با حمایت دولت و حضور متخصصان در تولید حسگر و میکروپروسسورها (ریزپردازنده‌ها) رشد کنیم».