تقویت اشتراکات فرهنگی بین ایران و تاجیکستان با هوش مصنوعی

تاجیکستان که در گذشته در حوزه تمدنی ایران، قرار داشته است، هنوز هم به ایران و زبان فارسی همچون نیاکان خویش می‌نگرد. این کشور ارتباط فرهنگی خویش را با ایران، هنوز هم در عرصه شعر، ادب و فرهنگ حفظ کرده است. به گزارش هوشیو به نقل از خبرگزاری برنا، دکتر مهدی رضا برنا، متخصص هوش مصنوعی از دانشگاه تربیت مدرس، در یادداشتی، با یادآوری شعر زیر بر لزوم تقویت این اشتراک فرهنگی تأکید کرد.

«ریشۀ من، منشأ اجداد من / اصل من، ایران من، بنیاد من

چند غافل ماندی از درد دل‌م/ یک تویی امروز هم‌فریاد من»

شعر بالا که از مرحوم استاد «لایق شیرعلی»، شاعر شهیر معاصر تاجیک است؛ گویی سرنوشت ایران و تاجیکستان را بیان کرده است؛ دو کشوری که با وجود گذشته مشترک مدتی از هم دور ماندند اما این دوری پس از نزدیک به یک دهه از بین می‌رود. غفلت از رابطه بین دو کشور به دلیل بی‌توجهی مسئولان، به این حوزه ارتباطی در جهان اسلام نیز بود؛ هرچند در حال حاضر بین دو کشور رابطه خوبی برقرار شده است. یکی از زمینه‌های همکاری دو کشور در سال‌های اخیر، مسائل نظامی است؛ ایران به تاجیکستان در ساخت ابزار دفاعی کمک می‌کند. این ارتباط همچنین باعث خوشحالی فرهنگ‌دوستان شده است؛ چرا که مردم این کشور نیز به فارسی سخن می‌گویند و اشتراکات فرهنگی فراوانی با ما دارند؛ هر چند این اشتراک فرهنگی شامل حوزه نوشتار نمی‌شود.

تاجیک‌ها با توجه به فراز و نشیب‌های تاریخی که داشتند، تا کنون از سه خط استفاده کرده‌اند. اول به خط فارسی می‌نوشتند و پس از آن خط لاتین را برگزیدند. پس از تسلط شوروی سابق بر تاجیکستان، خط آن‌ها بار دیگر عوض شد و تاکنون به خط «سیریلیک» یا «آزبوکا» می‌نویسند. اگرچه تاجیک‌ها توجه ویژه‌ای به گذشته مشترک خود با ایرانیان دارند و سعی در زنده نگه‌داشتن رسوم گذشته خود دارند اما در نسل‌های حاضر، تنها اندکی خط فارسی را آموخته‌اند؛ بنابراین از خواندن متون فارسی در فضای چاپی و الکترونیک محروم هستند.

خط فارسی نزد تاجیک‌ها، خط نیاکان خوانده می‌شود. خط، عامل اشتراک بین بسیاری از تمدن‌ها در گذشته بوده است و اکنون این جدایی بین دو کشور با گذشته‌ای مشترک، باعث می‌شود نزدیکی فرهنگی دو کشور، به خطر بیفتد و شاهد دور شدن آن‌ها از هم باشیم. زبان فارسی در وب جایگاه پنجم را از لحاط میزان تولید دارد اما تاجیک‌ها نمی‌توانند از آن بهره ببرند.

امروزه با استفاده از هوش مصنوعی سطح ارتباط در جهان دگرگون شده و این فناوری مرزهای فرهنگی را از میان برداشته است؛ می‌توان مانع خط را نیز از میان برداشت؛ چرا که ابزارهای هوش منصوعی توانایی برگرداندن خط‌ها به یکدیگر را دارند؛ امری که با ترجمه متفاوت است؛ چرا که ترجمه تنها به برگرداندن خطوط به هم، توجه می‌کند.

ابزارهای برگردان خط، سال‌هاست مورد استفاده قرار می‌گیرند و ابزاری نیز، برای برگردان خط نوشته‌های ایرانی و تاجیکی به خط سیریلیک تولید شده است اما استفاده از آن محدود است و برای اینکه در اختیار همه قرار بگیرد، باید چاره‌ای اندیشید. ابزاری که کمک می‌کند کاربران تاجیک از نوشته‌هایی با خط ایرانی، استفاده کنند. تحول این ابزار یادآور می‌شود برای توسعه هوش مصنوعی، تنها توسعه زیرساخت‌های ارتباطی کافی نیست و باید در حوزه زیرساخت‌های اطلاعاتی هم توانایی لازم را داشت.

از محصولاتی که تاکنون در این راستا تولید شده‎اند، می‌توان به موتور جستجوی «ذره‌بین» اشاره کرد. این موتور جستجو، باعث می‌شود کاربران، محتوای وب را با خط خود ببینند و می‌تواند در اختیار تاجیک‌ها قرار بگیرد. همچنین می‌توان نسخه‌ای سفارشی‌شده از اندروید را پیشنهاد داد که امکان استفاده از نوشته‌های فارسی با خط سیریلیک را فراهم کند.

جدیدترین اخبار هوش مصنوعی ایران و جهان را با هوشیو دنبال کنید