چت بات اخلاقی که می‌تواند شرایط ذهنی انسان را تحت تاثیر قرار دهد

فناوری، نقش اجتماعی و عاطفی چشمگیری در زندگی انسان‌ها ایفا خواهد کرد. این واقعیت موجب شگفتیِ مینیا لی – طراح دیجیتال، دانشمند اطلاعات، فیلسوف و شهروند جهانی – شده است. این استادیار دانشگاه موفق به توسعه‌ی یک چت بات اخلاقی شده است که می‌تواند به افراد کمک کند تا تصویر مثبتی از خود ایجاد نمایند.

مینیا لی در تز دکتری خود به یک مرد ژاپنی اشاره کرده که با ستاره مشهور صنعت پاپ به نام هاتسونه میکو ازدواج می‌کند. این رابطه مجازی به مردی که دچار آسیب عاطفی شده بود و سال‌ها در انزوا به سر می‌برد، این جرات را داد تا خود را آماده رویارویی با جامعه کند. این مورد، یکی از تازه‌ترین نمونه‌های تاثیر فناوری بر حالات روحی و روانی انسان است. احتمالاً همه جوانان ژاپنی در دهه 1990 میلادی حتی برای یک بار هم که شده برای تاماگوچی اهمیت قائل شده‌اند؛ بنابراین، این بینش وجود دارد که هر چیزی که به نحوی با سرشت اجتماعی انسان پیوند داشته باشد، انسان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

آینه

لی این چنین توضیح می‌دهد: «رابطه ما با فناوری می‌تواند اطلاعات بسیاری درباره هویت انسان به عنوان یک موجود اخلاقی ارائه کند. به همین منظور، فناوری می‌تواند در قالب یک آینه‌ی اخلاقی ظاهر شود.»

لی در تز دکتری خود از زاویه دیگری به بررسی این موضوع می‌پردازد: «من اهل کُره هستم، اما بخشی از دوران کودکی‌ام را در اروپای شرقی گذرانده‌ام. دوران نوجوانی را نیز در آمریکا بودم. آمریکا جایی بود که در حوزه فلسفه و انیمیشن دیجیتال به مطالعه و تحصیل مشغول شدم. پس از مدتی کار در کره، مجدداً به اروپا بازگشتم. این بار، هلند را به عنوان مقصد بعدی انتخاب کردم و موفق به اخذ مدرک کارشناسی ارشد در رشته علم اطلاعات از دانشگاه آمستردام شدم.

مدتی به عنوان بازاریاب و تحلیل‌گر داده به فعالیت پرداختم و این فرصت را به دست آوردم تا به عنوان عضوی از گروه تعامل انسان و فناوری در مقطع دکتری تحصیل کنم. وقتی به این موضوع پی بردم که کارشناسانی از حوزه‌های مختلف مثل روان‌شناسی، فلسفه و هوش مصنوعی به کارهای من نظارت خواهند داشت، به این نتیجه رسیدم که راه درستی را برگزیده‌ام.»

کارهای خانم لی تا حدی جنبه فلسفی دارد، اما آزمایش‌های زیادی نیز برای پیشبرد اهداف پژوهشی خود انجام می‌دهد. او در تکمیل پروژه چت بات اخلاقی وینسنت (Vincent) چندین بار دست به آزمایش زد. 67 فرد به مدت دو هفته به صورت روزانه از طریق پیام‌رسان فیس‌بوک با این چت‌بات هوش مصنوعی به گفتگو پرداختند.

آنها یافته‌های خود را از طریق پرسشنامه‌ای درباره وضعیت تندرستی‌شان گزارش دادند؛ این پرسشنامه هم قبل و هم بعد از آزمایش پر شده است. شرکت‌کنندگان در این پرسشنامه فاقد هر گونه مشکلات ذهنی بودند. آنها از میان طیف گسترده‌ای از جمعیت انتخاب شده بودند.

لی و همکارانش دو نسخه از وینسنت طراحی کردند. نسخه اول درباره وضعیت روحی و وضعیت ذهن فرد سوال می‌پرسید و دومی هم دقیقاً مخالف اولی عمل می‌کرد و درباره مشکلات خودش صحبت می‌کرد. لی در ادامه اظهار داشت: «یافته‌ها نشان داد که نسخه وینسنتی که نیازمند کمک بود – برعکس نسخه‌ای که با چت‌بات به افراد کمک می‌کرد – در شیوه نگرش افراد به خودشان تاثیر مثبتی بر جای گذاشته بود.

نگرانی درباره چت‌بات آنها را ترغیب می‌کرد تا با مهر و عطوفت بیشتری با خودشان برخورد کنند و کمتر به خودشان سخت می‌گرفتند. افراد رفته رفته به این نتیجه رسیدند که دیگران هم مشکلات خودشان را دارند و این فقط خودشان نیستند که غرق این مسائل هستند. پس این طور به نظر می‌رسد که این مکانیسم روان‌شناسی حتی زمانی که افراد به چت‌بات جواب می‌دهند نیز موثر واقع می‌شود.»

قدردانی

خانم که هم‌اکنون به عنوان استادیار در گروه «Future Everyday» فعالیت دارد، چت بات اخلاقی جدیدی توسعه داده است. هدف وی از انجام چنین کاری، پی بردن به این معما است که آیا چت‌بات‌ها می‌توانند حس قدردانی را در افراد ایجاد کند یا خیر. لی به مانند کارهای پژوهشی خود در گذشته عمل کرد.

وی می‌افزاید: «مطالعات ما کماکان ادامه دارد، اما این ایده به قوت خود باقی است که چت‌بات قدردانی می‌تواند نقش موثری در سلامت افراد داشته باشد. نکته جالب این است که شرکت‌کنندگان در آزمایش نشان دادند که با یک چت‌بات صحبت می‌کنند، اما چت‌بات به آنها کمک کرد تا قدردانی را احساس کنند. بنابراین، چت‌بات‌ها نیستند که جای تعامل انسانی را می‌گیرند؛ بلکه نقش میانجی را در تماس و ارتباط میان انسان‌ها بازی می‌کنند.

آنها چنین پرسش‌هایی را مطرح می‌کنند: مایل‌اید از چه کسی قدردانی کنید و دلیل این کار چیست؟ گاهی باید به افراد یادآوری شود که این قبیل از کارها را از یاد نبرند.»

برای اینکه چت‌بات به درستی کار کند، شریک مجازی باید پرسش‌های مناسبی را مطرح سازد. بنابراین، مکالمه‌ها دارای برچسب هستند و این موضوع به روشنی دنبال می‌شود که وضعیت ذهنی فرد در حین چت چگونه است: مثبت، منفی یا خنثی. البته، حجم عظیمی از داده مورد نیاز است تا الگوریتم آموزش ببیند و بدون هیچ مشکلی احساسات کاربر چت را درک کرده و به آنها پاسخ دهد.

داده

لی بیان می‌کند: «شرکت‌های بزرگ فناوری سرمایه‌گذاری‌های کلانی در بات‌های هوشمند خود انجام می‌دهند. از جمله این بات‌های مشهور می‌توان به سیری اپل و الکسای آمازون اشاره کرد. این بات‌‌ها با حجم گسترده‌ای از داده برنامه‌نویسی می‌شوند تا چنین عملکرد درخشانی از خود بر جای بگذارند و با افراد صحبت کنند.

اما مسئله حائز اهمیت این است که چت‌بات هویت خاص خود را داشته باشد و مکالمه شروع و پایان منطقی داشته باشد متاسفانه، همه انسان‌ها به فردی که با او درد و دل کنند، دسترسی ندارند. اما چت‌بات تلفن همراه همواره در دسترس است، قیمت ارزانی دارد و جوابگوی نیازهای کاربر می‌باشد. من در حال بررسی این موضوع هستم که آیا تعامل با صدا، پویانمایی یا حتی ربات واقعی می‌تواند تاثیری بهتر از این داشته باشد یا خیر.»

جدیدترین اخبار هوش مصنوعی ایران و جهان را با هوشیو دنبال کنید