صادرات هوش مصنوعی از سوی دانش‌بنیان‌ها؛ مؤثرترین راه درآمد غیرنفتی
تیم تحریریه- ۱۱ دی ۱۴۰۰
بیست‌ودومین نمایشگاه بین‌المللی مخابرات، فناوری اطلاعات و راه حل های نوآورانه (تلکام)، پس از یک وقفه دوساله، امسال، در سال «تولید، پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها» در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران، برگزار شد. در این نمایشگاه که با شعار «مخابرات؛ تحول دیجیتال و توسعه پایدار» به کار خود پایان داد، شرکتهای برجسته فناوری، دانش‌بنیان و اپراتورها با ارائه تخصصی خدمات و دستاوردهای نوین و انجام مذاکرات بی‌توبی، حضور داشتند. این نمایشگاه در تاریخ پنجم دی ماه از سوی فعالان، دست‌اندرکاران و شرکتهای حوزه مخابرات و فناوریهای ارتباطی و همچنین علاقه‌مندان به جدیدترین محصولات فناوری، مورد بازدید قرار گرفت. این نمایشگاه از این جهت اهمیت دارد که صادرات هوش مصنوعی میتواند یکی از بهترین راه‌ها برای رسیدن به درآمد غیرنفتی باشد.
در این نمایشگاه، شرکتهای دانش‌بینان با ارائه محصولات پیشین و رونمایی از محصولات جدید خود، نشان دادند درحالی‌که وابستگی آن‌ها به مواد اولیه خارجی کاهش یافته است، به آخرین فناوریهای روز جهان نزدیک شده‌اند. این شرکت‌ها با حضور خود در این نمایشگاه، به‌نوعی یادآور شدند که برخی از محصولاتشان پیشرفته‌تر از نمونه‌های خارجی است.
به همین دلیل، بر اساس اهمیت برگزاری تلکام ۱۴۰۰ و در حاشیه این نمایشگاه، با محمد صبری، مدیرعامل شرکت دیبارایان گفت‌وگویی صورت گرفته است. این گفت‌و‌گو را در ادامه می‌خوانیم:
در ابتدا خود را معرفی کنید و توضیح دهید، حوزه فعالیت خاص شرکت شما در چه زمینه‌هایی است؟
عضو هیئت‌علمی دانشگاه و مدیرعامل شرکت دیبارایان از مجموعه شرکتهای زیرمجموعه شرکت دانش‌بنیان طرح و پردازش غدیر هستم. ما در زمینه هوش مصنوعی، تجهیزات سخت‌افزاری و راهکارهای نرم‌افزاری فعالیت داریم.
درحالی‌که نقش شرکتهای دانش‌بنیان و فناوری در توسعه اقتصاد کشورهای پیشرفته دنیا روزبه‌روز پررنگ میشود، اما در ایران با وجود تأکید رهبری (مد ظله العالی) بر توسعه اقتصاد دانش‌بنیان و گسترش حوزه فناوریهای نوین، هنوز نقش شرکتهای دانش‌بنیان به‌درستی تبیین نشده و راه طولانی تا تحقق اقتصاد دانش‌بنیان در پیش است. ارزیابی شما از این موضوع چیست؟ شما چه راهکارهایی را برای ورود دانش‌بنیان‌ها به بازار فروش ارائه می‌دهید؟
من تا حدی با صورت سؤال شما مخالفم. شرکت ما، در طول سال‌های گذشته، توفیقاتی کسب کرده است، به‌طوری که صادرات محصولات خود را به کشور عراق آغاز کرده‌ایم. به نظر من، آنچه در حوزه هوش مصنوعی یعنی حوزه فعالیت خاص ما اهمیت دارد، استمرار در حوزه تحقیق و توسعه است. اتفاقاً ما در ایران، نخبگان زیادی داریم که همین مسئله موجب میشود که به لحاظ نیروی انسانی دارای مشکل چندانی نباشیم. با این حال، آنچه که مشکلاتی را برای ما ایجاد کرده، سازوکار نداشتن به‌منظور تداوم و استمرار انجام فعالیت‌های تحقیق و توسعه‌ای در این حوزه است. به همین دلیل، شرکت طرح و پردازش غدیر با توجه به اینکه نزدیک به دو دهه از فعالیتش در زمینه فناوری اطلاعات می‌گذرد، نیاز ضروری کشور را در این زمینه متوجه شد و با سرمایه‌گذاری اختصاصی در حوزه هوش مصنوعی، شرکت ژرف‌اندیشان هوشمند دیبارایان را تأسیس کرد، تا تمرکز این شرکت در تولید محصولات فناورانه حوزه هوش مصنوعی حفظ گردد.
این شرکت، در آغاز فعالیتش به دستاوردهای بزرگی دست یافت، بیش از آنچه تصور می‌کردیم. موضوع این است که ما درحالی‌که در چندین پروژه ملی فعالیت داریم، به بازاریابی در کشورهای عراق و ترکیه نیز مشغولیم که البته توانسته‌ایم در کشور عراق، محصولات خود را بفروشیم و این موضوع با توجه به تأکیدات اخیر مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) در خصوص کسب جایگاهی مهم در زمینه هوش مصنوعی در میان ده کشور، لذا فعالیت‌ها و دستاوردهای ما در این حوزه، میتواند خبر از روزهای پرافتخاری برای کشور باشد. ما توانستیم در این نمایشگاه برای اولین بار محصول جدیدی را تحت‌عنوان «کیوسک سلف‌سرویس احراز هویت» رونمایی کنیم.
جنابعالی اشاره کردید که به کشور عراق، صادرات انجام میشود. با توجه به این موضوع، تا چه اندازه از محصولات ایرانی استقبال شده است و مزیت رقابتی محصولات ما در چیست؟
مزیت رقابتی محصول ما نسبت به محصولات رقیب که عمدتاً آمریکایی و اروپایی هستند، پایین‌تر بودن قیمت آن است. این موضوع، به این دلیل است که نیروی انسانی متخصص در کشور ما نسبت به کشورهای اروپایی به‌خصوص آمریکا ارزان‌تر است، لذا قیمت تمام‌شده تولید محصولات سفارش مشتری نیز پایین‌تر است.
البته باید بگویم که این موضوع، به‌عنوان یک معضل برای شرکتهای دانش‌بنیان محسوب میشود، زیرا بسیاری از متخصصان این حوزه مهاجرت میکنند یا تمایل به ادامه کار به‌عنوان فریلنسر با شرکتهای خارجی و کسب درآمد دلاری هستند. در واقع، مزیت رقابتی ما ارائه خدماتی بوده است که به‌لحاظ کیفی رقابت‌پذیر بوده و در عین حال، ارزان‌قیمت‌تر بوده است. به همین دلیل است که نگاه ویژه‌ای به‌سوی محصولات و خدمات ما است.
نقش دولت‌ها به‌خصوص دولت فعلی در تحقق اهداف شرکتهای دانش‌بنیان و شرکت شما چیست؟
در خصوص حمایت دولت، معاونت علمی ریاست جمهوری و صندوق نوآوری و شکوفایی، برای حضور ما در همین نمایشگاه و ارائه تسهیلات به‌منظور جذب سرمایه در گردش و همچنین استفاده از تسهیلات سرباز نخبه، حمایت زیادی را انجام داده‌اند. در واقع، من به‌عنوان یک فرد دانشگاهی، معتقدم تسهیلات ارائه‌شده از سوی معاونت علمی ریاست جمهوری، موجب مهاجرت کمتر نخبگان شده است، زیرا بلافاصله پس از فارغ‌التحصیلی، افراد می‌توانند در محیط‌های صنعتی مشغول به کار شوند. تسهیلات نظام‌وظیفه، فرصت مغتنمی است، زیرا موجب شده تا نخبگان، اطمینان یابند که در طول بازه زمانی دو تا چهار سال، عضو تیم فنی شرکت خواهند ماند.
اگر بخواهیم از مشکلات بگوییم، واقعیت این است که سازمان های بزرگ به‌عنوان کارفرما، در اتخاذ تصمیمات خود به‌کندی عمل میکنند. ما راهکارهایی داریم که بسیاری از خدمات حضوری سازمانها را میتواند به‌صورت غیرحضوری ارائه دهد که بدین صورت، تسهیلاتی برای شهروندان ایجاد خواهد شد و هزینه سازمانها نیز پایین‌تر خواهد آمد و از طرفی گردش مالی نیز در بین شرکتهای فعال برقرار میشود.
البته متأسفانه تعریف پروژه در سازمانهای دولتی بسیار زمان‌بر است، به این دلیل که تصمیمات از سوی این سازمانها چندلایه‌ای است و عموماً پروژه‌ها به‌صورت پایلوت باقی می‌مانند. به‌علاوه در سال ۱۴۰۰ تا حدی بودجه‌ها انقباضی شده است، لذا برای ما که شرکت‌هایی دانش‌بنیان هستیم، کار با شرکتهای دولتی بسیار دشوار شده است.
از آن رو که گذر به دنیای دیجیتال در منطقه خاورمیانه تحولات شگرفی را ایجاد کرده و مدرن‌سازی اقتصاد از طریق فناوریهای نوین، امکان‌پذیر شده است، چگونه می‌توان هزینه شرکتهای تجاری را از طریق فناوریهای نوین کاهش داد؟
سؤال بسیار بجایی است. در حقیقت، دولتمردان ما باید این موضوع را باور کنند که فروش نفت، دیگر نمی‌تواند تنها راه کسب درآمد برای کشور باشد. دولت برای کسب درآمد میتواند به شرکتهای خصوصی امید داشته باشد. اتفاقاً صادرات در حوزه هوش مصنوعی که لبه دانش و تکنولوژی هستند، در کنار تولید محصولات نوآورانه، می‌توانند به دولت در امر کشورداری و مدیریت آن کمک کند.
در بسیاری از کشورها از جمله خاورمیانه به هوش مصنوعی نگاه ویژه‌ای شده است؛ حتی در کشوری مانند امارات وزارتخانه‌ای برای این حوزه تأسیس شده است. رویکردهایی همانند آنچه در «سیلیکون ولی» رخ داده در کشورهای همسایه به‌شدت دنبال میشود. در واقع، نگاه ویژه‌ای به اقتصاد دیجیتال و آزاد هدف‌گذاری شده و حمایت‌هایی صورت گرفته تا این محصولات نه‌تنها در داخل مرزهای کشور، بلکه در دنیای بیرون نیز به بار بنشینند و این موضوع برای آن‌ها مزیت رقابتی باشد.
بنده تأکید می‌کنم که هوش مصنوعی، حوزه‌ای است که به‌شدت قابل‌توسعه و گسترش است و ما معتقدیم که هوش مصنوعی قادر است کمک شایانی به درآمدزایی کشور نماید. البته دولتمردان نیز باید تلاش‌های لازم را در این خصوص انجام دهند. آن‌ها باید نخبگان ما را باور کنند و با حمایت ویژه‌ای که در جهت سرمایه‌گذاری لازم برای استمرار تحقیق و توسعه صورت می‌گیرد، به آن‌ها کمک کنند. در واقع، تحقق این امر مطمئناً باعث شکوفایی کشور و ارائه راه‌حل‌های نوآورانه از سوی شرکتهای دانش‌بنیان خواهد شد.
تأثیر هوش مصنوعی بر صنعت حمل‌ونقل و لجستیک در جهت بهبود عملکرد اقتصادی چیست؟
بسیار زیاد است. نمونه آن شرکت تسلاموتورز است. شرکتهای گوگل و سامسونگ نیز به‌منظور طراحی و ساخت اتومبیل‌های خودران وارد این کار شده‌اند. سیستم راهبری این خودروها نیازمند دستیابی به دانش نزدیک به هوش انسانی است. مضاف بر حوزه لجستیک و حمل‌ونقل، کشورهای توسعه‌یافته در حوزه‌های نظامی و انتظامی نیز بودجههای اختصاصی به حوزه هوش مصنوعی اختصاص میدهند، تا قدرت نظامی و دفاعی خود را ارتقا بخشند.
جدیدترین اخبار هوش مصنوعی ایران و جهان را با هوشیو دنبال کنید
