هوشیو از chatGPT می‌پرسد؛ تأثیر هوش مصنوعی بر اقتصاد ایران

اگر این روزها گذرتان به وب‌سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی بیفتند، به‌طورقطع با اخبار و مطالب گوناگونی درباره هوش مصنوعی مواجه می‌شوید. از مولدهای زبانی از جمله چت‌بات‌های ChatGPT و You گرفته تا ابزارهای تبدیل متن به تصویر مانند Midjourney، همه‌وهمه باعث شده‌اند که تمامی توجهات به این فناوری شگفت‌انگیز جلب شود. بسیاری از صاحب‌نظران، ظهور هوش مصنوعی و بات‌های مولد زبانی را با اختراع اولین کامپیوترها مقایسه می‌کنند و معتقدند که در حال حاضر، شاهد انقلابی دیگر در عرصه تکنولوژی هستیم.

هرچند که چت‌بات‌های مبتنی بر هوش مصنوعی ازجمله ChatGPT، هنوز در مرحله تحقیق و توسعه قرار دارند و هنگام پاسخ‌گویی، با کاستی‌ها و چالش‌های متنوعی روبه‌رو هستند، اما تا به همین‌جای کار نیز عملکرد باورنکردنی را از خود به نمایش گذاشته‌اند. در کنار تعریف و تمجیدهای بسیار، سرعت پیشرفت هوش مصنوعی موجب هراس عده دیگری شده که معتقدند آینده مبهم این ربات‌های هوشمند، ممکن است آن‌چنان هم به نفع انسان‌ها تمام نشود! درهرصورت، فوایدی که چت‌بات‌های هوشمند در اختیار ما قرار می‌دهند بسیار قابل‌توجه است و اگر بتوانیم به نحو احسن از این ابزارها استفاده کنیم، شاهد تحولات مثبت زیادی در روند کسب‌وکار هم همچنین امور روزمره خود خواهیم بود.

در این مطلب، تصمیم داریم تا از پتانسیل چت‌بات‌های هوشمند ازجمله ChatGPT و You استفاده کنیم تا به سؤالات مهمی در زمینه آینده هوش مصنوعی در ایران و تأثیرات مثبت و منفی آن، به‌ویژه در حوزه اقتصاد پاسخ بدهیم. شاید مطالعه چند مقاله و کتاب، دید نسبتاً مناسبی راجع‌به آینده این تکنولوژی و چگونگی استفاده از آن در اختیار ما قرار بدهد؛ اما قطعاً شنیدن پاسخ‌های چت‌باتی که راجع‌به تمامی علوم، دانش وسیعی دارد، جذاب و شنیدنی است. در ادامه با ما همراه باشید تا پی ببریم که اگر هوش مصنوعی را به‌عنوان مشاور در کنار خود داشتیم، آینده‌مان چگونه رقم خواهد خورد.

چت‌بات‌هایی که مکمل یک دیگرند

هنگامی که نام هوش مصنوعی و چت‌بات‌های هوشمند به گوشمان می‌رسد، ناخودآگاه نام ChatGPT در ذهن ما تداعی می‌شود؛ چرا‌که تمامی بحث و گفت‌وگوهای فضای مجازی مربوط به ساختهٔ جدید شرکت OpenAI است. اما باید به این نکته توجه داشته‌باشیم که در عین توانمندی این چت‌بات، کاستی‌های جدی دارد که ما را مجاب می‌کند که در کنار آن، به استفاده از چت‌بات‌های دیگر نیز روی بیاوریم. برای مثال، بانک داده‌های ChatGPT از سال ۲۰۲۱ به بعد به‌روزرسانی نشده و این چت‌بات، هیچ اطلاعاتی از وقایع پس از ۲۰۲۱ تا به لحظهٔ نگارش این مطلب ندارد. درنتیجه برای اینکه به اطلاعات به‌روزتری دسترسی داشته باشیم، به سراغ یکی دیگر از چت‌بات‌های هوشمندی می‌رویم که در عین شایستگی، زیر سایه اخبار ChatGPT مدفون شد و آن‌طور که باید موردتوجه رسانه‌ها قرار نگرفت.

 You؛ موتور جست‌وجویی است که چندسالی از شروع به کار آن می‌گذرد؛ اما آنچه این جست‌وجوگر را از رقیبان خود متمایز می‌کند، سیستم چت‌بات هوشمندی است که شرکت توسعه‌دهنده آن در اواخر سال ۲۰۲۲ از آن پرده برداشت. سیستم هوش مصنوعی You در بسیاری از جهات از ChatGPT ضعیف‌تر عمل می‌کند؛ اما نکته مثبتی که ما را مجاب به استفاده از آن می‌کند، به‌روز بودن آن است. چت‌بات You به تازه‌ترین اطلاعات منتشرشده در فضای وب دسترسی دارد و همین موضوع باعث می‌شود که بتوانید سؤالات خود راجع‌به موضوعات چند روز اخیر را هم با آن در میان بگذارید. درنتیجه، برای اینکه به پاسخ‌های دقیق و درعین‌حال بروزی دسترسی داشته باشیم، از چت‌بات‌های مختلفی برای دریافت نتایج مطلوب استفاده می‌کنیم.

چشم‌انداز خاورمیانه و ایران هوشمند

در مرحله اول، به سراغ دیدگاه هوش مصنوعی پیرامون آینده هوشمندسازی در خاورمیانه و بالاخص ایران می‌رویم تا پی ببریم که چه پتانسیل‌هایی به‌صورت بالفعل در دسترس ما قرار دارد.

سؤال: هوش مصنوعی طی ۵ سال آینده، چه جایگاهی در خاورمیانه دارد؟

پاسخ ChatGPT: انتظار می‌رود که هوش مصنوعی طی پنج سال آینده، رشد خود را با سرعت بیشتری ادامه دهد. در ادامه، به بررسی برخی از روندهایی می‌پردازیم که احتمالاً آینده هوش مصنوعی در منطقه را شکل می‌دهند:

• افزایش پذیرش هوش مصنوعی: انتظار می‌رود که استفاده از هوش مصنوعی توسط کسب‌وکارها به‌صورت فزاینده‌ای افزایش یابد و در صنایع مختلفی ازجمله مالی، مراقبت‌های بهداشتی، خرده‌فروشی‌ها و… مورداستفاده قرار بگیرد.

• حمایت دولتی: دولت‌های خاورمیانه، سرمایه‌گذاری خود را در شرکت‌ها و استارتاپ‌های فعال در زمینه هوش مصنوعی افزایش می‌‎دهند و از طریق این بودجه‌بندی‌ها، توسعه فناوری هوش مصنوعی را تشویق می‌کنند.

• توسعه استعدادها: ازآنجایی‌که تقاضا برای کارشناسان هوش مصنوعی روزبه‌روز افزایش پیدا می‌کند، انتظار می‌رود که تمرکز بر روی برنامه‌های آموزشی هوش مصنوعی و توسعه استعدادها در این زمینه، افزایش پیدا کند.

• بهبود زیرساخت‌ها: با گسترش استفاده از هوش مصنوعی، باید انتظار داشته باشیم که زیرساخت‌های موردنیاز برای پشتیبانی از این فناوری نیز توسعه بیابد؛ ازجمله دسترسی به داده‌ها و منابع محاسباتی.

به‌صورت کلی، انتظار می‌رود که پنج سال آینده، دوران هیجان‌انگیزی برای توسعه هوش مصنوعی در خاورمیانه باشد و با رشد مستمر و افزایش سرمایه‌گذاری، موجب نوآوری و توسعه در منطقه شود.

سؤال: هوش مصنوعی طی ۵ سال آینده، چه جایگاهی در ایران دارد؟

پاسخ ChatGPT: پیش‌بینی می‌شود که هوش مصنوعی طی پنج سال آینده جایگاه برجسته‌ای در ایران داشته باشد؛ چراکه این کشور در تلاش است تا به یک بازیگر پیشرو در این زمینه تبدیل شود. این کشور دارای متخصصان و منابع انسانی بااستعداد روبه‌رشدی است و دولت و بخش خصوصی نیز، تعهد خود را به سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه هوش مصنوعی نشان داده‌اند. علاوه بر این، تقاضای فزاینده‌ای برای راه‌حل‌های مبتنی بر هوش مصنوعی در صنایع مختلف مانند مراقبت‌های بهداشتی، مالی و حمل‌ونقل وجود دارد.

باوجوداینکه ایران پتانسیل آن را دارد که طی پنج سال آینده به یکی از بازیگران اصلی حوزه هوش مصنوعی در منطقه تبدیل شود، اما موانعی در مسیر این کشور قرار دارد که دستیابی ایران به این هدف را با چالش‌هایی مواجه می‌کند. از جمله دسترسی محدود به فناوری‌های جدید، کمبود بودجه و موانع نظارتی و فرهنگی.

پاسخ‌های ChatGPT اطلاعات بسیار مهم و قابل‌توجهی را در اختیار ما قرار می‌دهد. علاوه بر شناسایی دقیق فرصت‌ها، موانعی که بر سر راه توسعه هوش مصنوعی در کشور قرار دارد نیز درست و اصولی بیان شده‌اند. برخی از موانع مانند کمبود بودجه را نمی‌توان در کوتاه‌مدت برطرف کرد؛ اما از میان برداشتن موانع نظارتی و فرهنگی، نکته‌ای است که می‌توان با برنامه‌ریزی مناسب از سد آن گذشت. همچنین، این هوش مصنوعی به‌خوبی از پتانسیل‌های شرکت‌های خصوصی و استارتاپ‌ها در توسعه هوش مصنوعی آگاه است و در کنار بخش دولتی، مجموعه‌های خصوصی را عامل توسعه این فناوری در آینده می‌داند.

سؤال: تأثیر هوش مصنوعی بر اقتصاد ایران چیست؟

پاسخ ChatGPT: هوش مصنوعی می‌تواند تأثیرات مثبت و منفی متعددی بر اقتصاد ایران داشته باشد. برخی از مزیت‌های بالقوه هوش مصنوعی شامل

• افزایش کارایی و بهره‌وری نیروی کار که باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها و زمان می‌شود
• ایجاد صنایع جدید و فرصت‌های شغلی در زمینه‌هایی مانند تحقیق و توسعه هوش مصنوعی و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها
• افزایش کیفیت زندگی شهروندان از طریق ایجاد دسترسی آسان به اطلاعات و خدمات
• افزایش رشد اقتصادی از طریق جذب سرمایه‌گذار خارجی و انتقال فناوری به داخل کشور

بااین‌حال، اثرات منفی بالقوه هوش مصنوعی بر اقتصاد ایران را نمی‌توان نادیده گرفت:

• جابه‌جایی شغلی؛ چراکه بسیاری از مشاغل خودکار و بیهوده خواهند شد
• شکاف درآمدی؛ چراکه برخی از کارگران ممکن است در گذار به اقتصاد هوشمند، عقب بمانند
• وابستگی به فناوری خارجی؛ این موضوع منجر می‌شود که کنترل بر صنایع کلیدی و رقابت‌پذیری شرکت‌های داخلی دچار چالش شود

به‌طورکلی، تأثیرات هوش مصنوعی بر اقتصاد ایران به سیاست‌های دولت، میزان سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی و توانایی کشور در مدیریت گذار به اقتصاد مبتنی بر هوش مصنوعی بستگی دارد. با برداشتن گام‌های صحیح، ایران می‌تواند از مزایای هوش مصنوعی بهره‌مند شود و اثرات منفی آن را به حداقل برساند   که این موضوع، می‌تواند به رشد اقتصادی پایدار و بهبود زندگی شهروندانش منجر شود.

علاوه بر نکات مثبتی که بادقت بیان شده‌اند، نکات منفی قابل‌توجهی نیز ذکر شده است که می‌توان آنها را جزو آن دسته از چالش‌هایی دانست که همیشه پیرامون هوش مصنوعی وجود داشته است. برای مثال، جابه‌جایی مشاغل امر اجتناب‌ناپذیری است که دیریازود با آن مواجه خواهیم شد و فرصت‌های شغلی بسیاری برای کارشناسان هوش مصنوعی و کسانی که می‌توانند از ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی استفاده کنند ایجاد خواهد شد. بالطبع، این کارشناسان درآمدهای بسیار خوبی نیز کسب خواهند کرد و همین امر باعث می‌شود که دریافتی آنها چندین برای کارکنان دیگر باشد. این موضوع می‌تواند هشداری برای کارمندان و کارگران باشد تا از فرصت پیش‌رو استفاده کنند و خود را با این فناوری وفق بدهند و از این طریق، درآمد بیشتری کسب کنند.

در ادامه، به سراغ چت‌بات هوشمند YOU رفتیم تا نظر این وب‌سایت را درباره تأثیر هوش مصنوعی بر اقتصاد ایران ارزیابی کنیم. هرچند که ChatGPT توضیحات کامل‌تری نسبت را به ما ارائه می‌دهد، اما خروجی چت‌بات YOU شامل نظرات به‌روزتری است.

سؤال: تأثیر هوش مصنوعی بر اقتصاد ایران در سال ۲۰۲۱

پاسخ YOU: در سال ۲۰۲۱ هوش مصنوعی تأثیر زیادی بر اقتصاد ایران بر جای گذاشت. هوش مصنوعی برای بهبود بسیاری از جنبه‌های اقتصادی ایران مانند تحول دیجیتال، اتوماسیون خدمات مالی و بهبود دسترسی به خدمات مالی مورد‌استفاده قرار گرفت. به‌عنوان‌مثال، سیستم‌های پرداخت دیجیتال، خدمات مالی خودکار و ابزارهای تحلیل و تحلیل پیش‌بینی مبتنی بر یادگیری ماشین در ایران پیاده‌سازی شد و مورداستفاده قرار گرفت. بر اساس گزارش صندوق بین‌المللی پول (IMF)، نرخ رشد تولید ناخالص داخلی ایران در سال ۲۰۲۱ را معادل ۴.۲ درصد اعلام کرد و احتمال دارد که این رقم در سال آینده به ۶.۴ درصد افزایش بیابد. علاوه بر این، صندوق بین‌المللی پول تخمین زده است که هوش مصنوعی می‌تواند در سال ۲۰۲۱ تا ۳.۲ درصد به تولید ناخالص داخلی ایران کمک کند. سایر آمارها در مورد تأثیر هوش مصنوعی در ایران عبارت‌اند از:

تعداد استارتاپ‌های هوش مصنوعی در ایران از ۲۵ مورد در سال ۲۰۱۷ به بیش از ۳۵۰ استارتاپ در سال ۲۰۲۱ افزایش‌یافته است. مشاغل مرتبط باهوش مصنوعی در ایران از ۳۰۰۰ شغل در سال ۲۰۱۷ به بیش از ۳۰۰۰۰ مورد در سال ۲۰۲۱ افزایش‌یافته است. هوش مصنوعی قادر است به‌صورت بالقوه ۱۰ میلیارد دلار به گردش مالی اقتصاد ایران اضافه کند. هوش مصنوعی پتانسیل آن را دارد که تا سال ۲۰۲۵، بخش کشاورزی ایران را ۲۵ درصد بهبود ببخشد و همچنین هزینه خدمات درمانی ایران را تا ۳۰ درصد کاهش دهد.

پیشرفت هوش مصنوعی در ایران طی سال‌های اخیر چشمگیر بوده است و پتانسیل این فناوری در سال‌های آتی نیز به همین اندازه قابل‌توجه است. برای مثال، می‌توانیم با نگاه به آمار شاغلان حوزه هوش مصنوعی طی پنج سال گذشته، به پیشرفت ۱۰ برابری این فناوری در داخل کشور پی ببریم. در زمان نگارش این مطلب، تنها چند روز از پایان سال ۲۰۲۲ گذشته است و طبیعتاً هنوز آمار جامع و کاملی از این سال در دسترس نیست و از همین رو، سال ۲۰۲۱ را به‌عنوان مرجع سؤال انتخاب کردیم.

طی سال‌های گذشته، توسعه هوش مصنوعی در داخل کشور با چالش‌های بسیاری همراه بوده است؛ از تحریم‌های فناوری گرفته تا محدودیت‌های اینترنتی و افزایش قیمت تجهیزات. این موارد و بسیاری از موانع دیگر سبب شده که هوش مصنوعی نتواند آن‌طور که باید، راه خود را در دل کسب‌وکارها و زندگی روزمره مردم باز کند. این در حالی است که با نگاه به آمار گسترش ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی، پی می‌بریم که آینده تکنولوژی تا حد زیادی در گرو این فناوری رو به بلوغ است. پس از آنکه OpenAI چت‌بات ChatGPT را در دسترس عموم قرارداد، تنها ۴۰ روز طول کشید تا مخاطبان آن به ۱۰ میلیون کاربر برسد؛ جالب آنجاست که بدانیم دستیابی به این تعداد مخاطب برای اینستاگرام ۳۵۵ روز زمان برده است. تا چند سال پیش، هوش مصنوعی را به‌عنوان فناوری آینده می‌شناختیم؛ اما زودتر از آنچه که تصورش را می‌کردیم به این آینده دست یافتیم و زندگی روزمره و کسب‌وکار ما، روزبه‌روز بیشتر باهوش مصنوعی گره می‌خورد. از میان برداشتن موانع و ایجاد فرصت‌های مناسب برای توسعه هوشمندسازی، می‌تواند نه‌تنها اقتصاد، بلکه تمامی جنبه‌های زندگی ما را دچار تحول اساسی کند.

نظر شما درباره توسعه هوش مصنوعی و تأثیر آن بر اقتصاد ایران چیست؟ آیا با نظرات این بات‌های هوشمند موافقید یا اعتقاد دارید که نظر این مدل‌های زبانی ارزش اعتناکردن را ندارد؟