تحول دیجیتال در معادن؛ ضرورتی اجتناب‌ناپذیر در عصر هوش مصنوعی
پریسا سلامتی- ۲۵ فروردین ۱۴۰۴
در دنیایی که هوش مصنوعی و فناوری دیجیتال به سرعت صنایع را متحول می‌کند، معادن ایران نیز در آستانه یک جهش بزرگ قرار گرفته‌اند. در رویداد «تحول دیجیتال و هوشمندسازی معادن» که به همت انجمن مدیریت فناوری و نوآوری ایران و با سخنرانی «رسول سرائیان»، مدیرعامل شرکت ایریسا، برگزار شد، مسیرهای عملی، فرصت‌های اقتصادی و چالش‌های فرهنگی این تحول عمیق مورد بررسی قرار گرفت. از صرفه‌جویی‌های میلیاردی گرفته تا افزایش ۳۰ درصدی بهره‌وری با هوش مصنوعی، این نشست تصویر روشنی از آینده معدن‌کاری هوشمند ترسیم کرد.
سرائیان سخنان خود را با اشاره به سه سطح کلیدی در مسیر تحول دیجیتال آغاز کرد: «چرایی، چیستی و چگونگی». او تأکید کرد که در عصر هوش مصنوعی، دیگر درباره «چرایی» این تحول تردیدی وجود ندارد و اکنون زمان آن رسیده که صنایع کشور به بررسی «چیستی» و «چگونگی» این تحول بپردازند.»
صرفه‌جویی تا ۵۰ دلار برای هر تن فولاد با دیجیتال‌سازی عمیق
بر اساس گزارش PWC، برای اجرای مؤثر تحول دیجیتال در صنایع تولیدی (Manufacturing)، بین ۱.۸ تا ۳ درصد از درآمد سالانه باید به این بخش اختصاص یابد، که معمولاً بازگشت سرمایه آن بین ۳ تا ۳.۵ سال خواهد بود.
در صنعت فولاد، هرچقدر عمق تحول دیجیتال افزایش یابد، صرفه‌جویی‌ها نیز به طرز چشمگیری بیشتر می‌شود؛ از ۵۰ سنت تا ۵۰ دلار صرفه‌جویی به ازای هر تن فولاد خام. در معادن نیز برآورد شده که تحقق ۱۵ تا ۲۰ درصد از EBITDA، نشانه‌ای از طی مسیر صحیح در تحول دیجیتال خواهد بود.
بهره‌وری تا ۳۰ درصد با استفاده از هوش مصنوعی مولد
سرائیان با اشاره به نقش ابزارهای هوش مصنوعی مولد (مانند LLMها)، گفت: «آموزش و تجهیز سازمان‌ها به این ابزارها می‌تواند بین ۱۰ تا ۱۵ درصد بهره‌وری ایجاد کند. اگر استفاده عمیق‌تری داشته باشیم، این رقم تا ۳۰ درصد هم افزایش می‌یابد.»
او همچنین با تأکید بر لزوم رویکرد چابک (Agile)، افزود: «باید با گام‌های کوچک، پیوسته و اولویت‌دار پیش برویم و هم‌زمان بازخورد بگیریم.»
۷۰٪ پروژه‌های تحول دیجیتال شکست می‌خورند؛ فرهنگ سازمانی کلید موفقیت است
بر اساس تحقیقات مک‌کنزی، حدود ۷۰ درصد پروژه‌های تحول دیجیتال با شکست مواجه می‌شوند. دکتر سرائیان دلایل این شکست را به ترتیب زیر دانست:
- ۴۰٪ عدم حمایت مدیران ارشد
- ۳۲٪ عدم همراهی کارکنان
او راهکار مقابله با این چالش‌ها را آگاهی‌رسانی، آموزش و توانمندسازی نیروی انسانی دانست و تأکید کرد: «هدف تحول دیجیتال اخراج یا کاهش حقوق کارکنان نیست، بلکه ارتقای جایگاه و مهارت آن‌هاست.»
در ادامه، مدل پیشنهادی موفقیت در پروژه‌های AI و تحول دیجیتال توسط سرائیان ارائه شد:
- ۵۰٪ فرهنگ‌سازی: تغییر DNA سازمان از سنتی به دیجیتال
- ۲۰٪ آموزش: آموزش هم‌زمان مدیران و کارکنان
- ۳۰٪ ابزار و فناوری: زیرساخت‌های فنی و دیجیتال
چهار بخش که باید در تحول دیجیتال صنایع و معادن در ایران مورد توجه قرار گیرد:
در بخش پایانی، به حوزه‌هایی که باید در توسعه و تحول دیجیتال صنایع و معادن در ایران باید محور توجه باشد و سرمایه‌گذاری‌های اثربخش در این موضوعات انجام شود، اشاره شد:
- توسعه زیرساخت‌های ارتباطی (فیبر نوری، 4G و 5G)
- ارائه مشوق‌های مالیاتی برای تسریع پروژه‌ها
- اشتراک دانش، آموزش و تربیت نیروی انسانی متخصص
- راه‌اندازی مراکز تحول دیجیتال (DTC) برای کاهش ریسک و تسهیل پروژه‌ها در معادن کوچک‌تر
پرسش‌های راهبردی برای آغاز تحول دیجیتال در سازمان‌ها
سرائیان چهار پرسش کلیدی برای موفقیت در مسیر دیجیتال‌سازی و هوشمندسازی سازمان‌ها مطرح کرد:
- آورده چیست و به دنبال چه هدفی هستیم؟
- چه میزان سرمایه‌گذاری نیاز است؟
- اولویت‌ها چیست و چگونه اجرا کنیم؟
- چگونه مدیران و کارکنان را آموزش و همراه کنیم؟
در نهایت، او با ذکر یک نکته مهم سخنانش را به پایان رساند: «در هوش مصنوعی، هر یک دلار سرمایه‌گذاری می‌تواند ۴.۵ دلار بازگشت سرمایه به همراه داشته باشد؛ کافی‌ست بدانیم از کجا باید شروع کرد.»
