تلخ‌ترین رویدادهای فناوری در سال 2021

خاطرات خوبی که از سال 2021 دارید، احتمالاً شامل 10 اتفاق زیر یا محصولات و خدمات مرتبط با آن‌ها نمی‌شود. در این مطلب قصد داریم تلخ‌ترین رویدادهای فناوری در سال 2021 را مرور کنیم.

سال گذشته اتفاقات زیادی به‌خصوص در حوزه فناوری رخ دادند. گویی در هر چشم به‌هم‌زدنی، یک بلای دیجیتال نازل می‌شد: اطلاعات حساس نشت پیدا کردند، باج‌افزارها شبکه‌ها را مختل کردند و موارد تبعیض جنسیتی کاملاً ریشه‌دار در دوازده ماه گذشته، جهان فناوری را تکان دادند.

با اینکه اتفاقات خوبی هم در سال 2021 رخ دادند، اما به‌طور کلی سال سختی را پشت سر گذاشتیم. احتمالاً خبر اتفاقاتی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شوند، به گوشتان خورده است. حتی با وجود اخبار دیگری که در سال گذشته توجه ما را حسابی به خود جلب کرده بودند، به‌سختی می‌شد این خبرها را از دست داد.

حمله سایبری به خط لوله انتقال سوخت Colonial

یکی از بدترین رویدادهای فناوری در سال 2021 مربوط به خط لوله انتقال سوخت Colonial بود. با حمله باج‌افزاری به خطوط لوله شرکت Colonial در ماه می، این شرکت مجبور شد فعالیت‌های خود را متوقف کند. در پی این اتفاق، بخش زیادی از ساحل شرقی ایالات متحده در نگرانی از اتمام سوخت به سر می‌بردند. این حمله برای نخستین ‌بار، تصویری واقعی از تأثیر جرائم سایبری بر جهان واقعی، به دست داد و چشم‌ها را باز کرد؛ به‌عبارت دیگر، نه‌تنها میزان خطر باج‌افزارها بلکه میزان آسیب‌پذیری زیرساخت‌های حیاتی در برابر این حملات را نشان داد. بنابراین، لازم است که به شرایط بدتر و چگونگی امنیت زیرساخت‌ها اندیشید و سپس به دنبال پاسخ به این سؤال بود: آیا برای چنین حمله‌ای آماده‌اید؟

حمله فراگیر باج‌افزارها

همان‌طور که حمله به خطوط لوله Colonial نشان داد، باج‌افزارها تهدیدی مهم برای هر شخص و هر مکانی هستند، حتی آن‌هایی که از فناوری استفاده زیادی نمی‌کنند: باج‌افزارها با تأثیر بر زیرساخت‌ها، بر همه‌ چیز تأثیر می‌گذارند.

خبر بد این است که باج‌افزارها عامل 69 درصد حمله‌های بدافزاری در سه ماهه دوم سال 2021 بودند که نسبت به مدت مشابه سال قبل، 30 درصد رشد داشتند. به‌عبارت دیگر، ما وارد عصر باج‌افزار شده‌ایم.

حکومت‌ها، شرکت‌های پزشکی و صنعتی، مؤسسات علمی و تجهیزات آموزشی در معرض خطر زیاد حمله باج‌افزاری هستند، اما اینها تنها بخش‌هایی نیستند که باید نگران باشند و همان‌طور که گفته شد، هر بخش دیگری می‌تواند هدف این حمله‌ها باشد.

جنبه مثبت قضیه این است که به‌نظر می‌رسد عوامل حمله باج‌افزاری تمایل دارند از آسیب‌پذیری‌های امنیتی شناخته‌شده استفاده کنند؛ بنابراین، به‌روز نگه‌ داشتن سیستم می‌تواند به مقدار زیادی گستردگی حمله را کاهش دهد.

بیت‌کوین، دنیا را به آتش می‌کشد

یکی دیگر از رویدادهای فناوری در سال 2021 مربوط به ارزهای دیجیتال بود. درست است که امسال بحث بیت‌کوین حسابی داغ است، اما منظور من این نیست، بلکه از میزان زیاد مصرف انرژی و ردپای کربنی صحبت می‌کنم که با رشد شبکه بیت‌کوین، افزایش پیدا کردند. در سال 2021، زمانی که ایلان ماسک مصرف انرژی آن را «دیوانه‌وار» خواند و مفید بودنش را زیر سؤال برد، توجه ما به این موضوع جلب شد (البته نه شرکت تسلا و نه ماسک، دارایی‌های بیت‌کوین خود را نفروخته‌اند.)

مصرف بی‌رویه انرژی بیت‌کوین صحت دارد و در سال 2021 مقدار آن سر به فلک کشید، به‌طوری که از مقدار 77 تراوات ساعت بر سالی که در ابتدای سال پیش‌بینی می‌شد، این میزان در 25 دسامبر به بیش از 200 تراوات ساعت بر سال رسید. در حال حاضر، شبکه بیت‌کوین انرژی و سوختی معادل یک کشور متوسط مصرف می‌کند و هر تراکنش بیش از میانگینِ مصرف 70 روزه یک خانوار آمریکایی، انرژی مصرف می‌کند.

بیت‌کوین و دیگر ارزهای دیجیتال اگر می‌خواهند که در مسیر حرکت جهانی به سمت انرژی‌های سبزتر، جان سالم به در ببرند، به تحولی بزرگ مانند استفاده از الگوریتم گواه اثبات سهام (Proof of Stake) نیاز دارند. با استفاده از این الگوریتم، کارایی مصرف انرژی بیشتر می‌شود، زیرا دیگر فرایند استخراج‌ بلاک‌ها نیاز به استفاده از مقدار انرژی زیادی ندارد.

مهاجمان به نرم‌افزار SolarWinds، به هک کردن ادامه می‌دهند

در اواخر سال 2020 گروهی که اکنون گمان می‌رود هکرهای تحت حمایت دولت روسیه هستند، با بهره‌برداری از نقص‌های نرم‌افزار مدیریت شبکه Orion که متعلق به شرکت SolarWinds است، به سیستم‌های دولتی نفوذ کردند و یکی از بدترین رویدادهای فناوری در سال 2021 را رقم زدند. این حمله پیشرفته، آسیب‌پذیر‌های سطح عمیق را هدف قرار داده بود و موجب شد که بخش امنیت سایبری جهان به تکاپو بیفتد.

گروهی که مسئول این حمله‌ها بود، تسلیم نشد و گمان می‌رود که مسئول یک سری از حملات طعمه‌گذاری (فیشینگ) به مؤسسات دولتی و سمن‌ها در ماه می است و در ماه اکتبر نیز تلاش کرد، تا هویت فروشندگان خدمات ابری را جعل کند و به سیستم‌های IT مشتریان این خدمات‌دهندگان دسترسی پیدا کند.

گروه مسئول این حملات که با نام Nobelium شناخته می‌شود، جدیدترین گروه در زنجیره گروه‌های مهاجم تحت حمایت دولتی است که علیه زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و شرکت‌های کشورهای خارجی فعالیت می‌کنند و احتمالاً آخرین گروه این زنجیره هم نخواهد بود؛ بنابراین مخصوصاً اگر در زمینه صنعتی فعالیت می‌کنید که قبلاً دچار آسیب شده است، باید حسابی مراقب باشید. شاید شما فکرش را نکنید، اما سازمان شما می‌تواند راهی نامحسوس برای ورود مهاجمان خطرناک باشد.

کمبود تراشه

رویدادهای فناوری در سال 2021  برای تولیدکنندگان دلچسب نبود. دو سال گذشته، زمان سختی برای تولیدکنندگان محصولاتی بود که از نیم‌رساناها استفاده می‌کنند و در جهان مدرن تقریباً همه از این ابزار استفاده می‌کنند؛ پس می‌توان گفت که همه تولیدکنندگان سال سختی را پشت سر گذاشتند.

کمبود تراشه که در نتیجه وقفه‌های ناشی از کووید-19 در زنجیره تأمین آغاز شد، همچنان ادامه دارد و باعث شده است که تولید تعداد زیادی از محصولات به دلیل کمبود مواد اولیه ضروری، با مشکل مواجه شود.

مشکل بزرگ درباره صنعت نیمه‌رساناها این است که انعطاف آن بسیار کم است و از طرف دیگر هم باید این‌گونه باشد: هزینه مواد اولیه بالا است، محصولات بر طبق سفارش تولید می‌شوند و همان‌طور که در حال حاضر می‌بینیم، وقفه‌های ناگهانی در زنجیره تأمین می‌تواند منجر به سال‌ها تأخیر شوند.

پیش‌بینی‌ها درباره زمان پایان این وضعیت متفاوت هستند، اما انتظار می‌رود که حداقل تا اواسط سال 2023 یا اوایل 2024، کمبود تراشه ادامه داشته باشد.

حمله سایبری به سرور Microsoft Exchange  

اگر چند ماجرا برای کسب عنوان بدترین رویداد سال با هم در رقابت باشند، چهار آسیب‌پذیری‌ روز صفر سرور Microsoft Exchange که در ماه مارس کشف شدند، مطمئناً یکی از مدعیان کسب این عنوان است.

این چهار آسیب‌پذیری زمانی آشکار شدند که یک گروه تحت حمایت دولت چین با نام Hafnium سعی داشت، تا سرورهای داخلی Exchange را هدف قرار دهند و به داده‌های حساس و باارزش دسترسی پیدا کند.

شرکت مایکروسافت اصلاحیه‌های امنیتی (Patches) برای این چهار آسیب‌پذیری را منتشر کرده است، بنابراین مسئولین اجرای نسخه‌های 2013، 2016 و 2019 این نرم‌افزار باید از نصب این اصلاحیه‌ها اطمینان حاصل کنند. اگر آن‌ها را نصب نکرده و از همین ناحیه ضربه بخورند، فقط باید خود را سرزنش کنند.

NFT یا توکن غیرقابل معاوضه: شما چیزی نمی‌خرید، اما شخص دیگری درآمد کسب می‌کند

مفهوم NFT گسترده است: هر NFT توکن‌ منحصربه‌فردی است که در شبکه بلاک‌چین قرار دارد و می‌تواند با هر چیزی همراه شود؛ همین ویژگی به آن‌ها پتانسیل کاربردهای فراوانی را داده است؛ اما تاکنون تنها کاربردی که رواج دارد، خریدوفروش آن‌ها در بازار دادوستدی مشابه با بیت‌کوین است.

NFTها به‌صورت گسترده برای خرید آثار هنری دیجیتالی و دیگر اقلام کلکسیونی استفاده می‌شوند. به NFT کالای «اصیل» دیجیتال هم گفته می‌شود. در بیشتر موارد، خریداران حق کپی‌رایت یا بازتولید اثر را به‌دست نمی‌آورند و در واقع، ارزش معنوی اثر با اعتبار و هویت هنرمند گره خورده است.

پس با خرید NFT چه چیزی نصیب خریدار می‌شود؟ هیچ. چقدر هزینه می‌کند؟ به‌طور بالقوه میلیاردها دلار. ارزش NFT می‌تواند افزایش پیدا کند یا اینکه همگان می‌توانند با هم تصمیم بگیرند که ارزش آن حتی از «کفش‌های میرزا نوروز» هم کمتر باشد.

از کار افتادن چندباره خدمات تحت وب آمازون 

ما در مدت زمان نسبتاً کوتاهی به خدمات ابری وابسته شدیم و به‌دلیل همه‌گیری کرونا، این وابستگی بیشتر شد. قرار بود خدمات ابری، دارای ثبات باشند، اما سرویس میزبانی خدمات تحت وب آمازون (AWS) که مقدار قابل‌توجهی از وب‌سایت‌های اینترنتی را به خود اختصاص می‌دهد، در ماه دسامبر چندین بار قطع شد. طبق گزارش‌ها، AWS  در ماه دسامبر سه بار قطع شد و کسب‌وکار مشتریان خود را در زمان بسیار مهمی متوقف کرد.

با ادامه پیدا کردن همه‌گیری کرونا، مدت زمان نوآوری‌های دیجیتالی از سال‌ها به هفته‌ها کاهش پیدا کرده‌ و با ابری شدن روزافزونِ خدمات شرکت‌ها، بیشتر از هر زمانی به زیرساخت‌ها فشار وارد می‌شود.  AWS به‌عنوان پیشرو در تمامی خدمات ابری، با وجود قطعی‌های مداوم، امتیازی از مشتریان خود نمی‌گیرد و اگر در سال 2022 بهبود پیدا نکند، دیگران جای آن را خواهند گرفت.

سال سخت فیس‌بوک

رویدادهای فناوری در سال 2021  به سود فیس‌بوک هم نبودند. البته واژه سخت، عمق فاجعه را نمی‌رساند. سال 2020 هم سال بدی بود و دلیل اصلی خشم عمومی نسبت به این شرکت در سال 2021، رسوایی مربوط به حریم خصوصی داده بود.

اشتباه برداشت نکنید: سال سخت فیس‌بوک ناشی از عملکرد خود این شرکت بود. اصلی‌ترین ماجرا، افشاگری مدیرتولید فیس‌بوک، فرانسس هاگن بود، ماجرایی که مارک زاکربرگ ترجیح می‌داد مسکوت بماند.

هاگن با استناد به بیش از هزار صفحه از اسناد داخلی فیس‌بوک نشان داد که این شرکت از مشکلاتی که از طریق انتشار اطلاعات نادرست و عدم نظارت بر محتوای منتشرشده ایجاد کرده، اطلاع داشته است.

یک ماه بعد، داده‌های دزدیده‌شده از بیش از 5/1 میلیارد کاربر فیس‌بوک در دارک‌وب منتشر شد. مدت کوتاهی پس از آن، فیس‌بوک تصمیم گرفت که نام خود را به متا تغییر دهد.

به‌نظر می‌رسد که هدف جدید متا، ایجاد یک «متاورس» دیجیتالی است که در آن افراد در یک جهان دیجیتالی واقعیت مجازی مبتنی بر فیس‌بوک/ متا، کار و فعالیت می‌کنند.

باید منتظر ماند و دید که آیا فیس بوک/متا از سرمایه کافی برای موفقیت و غلبه بر تبلیغات منفی بسیار زیاد اخیر برخوردار است یا خیر.

هنوز راه زیادی تا رسیدن به «برابری» در پیش داریم

این موضوع بر کسی پوشیده نیست که صنعت فناوری مدت‌های مدیدی است که با مشکل نابرابری جنسیتی مواجه است. زنان فعال در این عرصه مرتب از تبعیض جنسیتی‌ای که تجربه می‌کنند دم می‌زنند و مطالعات نیز نشان می‌دهند که زنان به‌ازای کار برابر، درآمد کمتری نسبت به مردان کسب می‌کنند.

همه‌گیری کرونا نیز بیشتر بر زنان تأثیر گذاشت و بسیاری معتقدند که باعث پس‌رفت نقش‌های جنسیتی شده و پیشرفت زنان در صنعت فناوری را چندین دهه، عقب نگه داشته است.

به‌عنوان مثال، می‌توان از پرونده تبعیض جنسیتی و فرهنگ فراگیر جنسیت‌گرایی در شرکت Activision Blizzard که تولیدکننده بازی World of Warcraft است یاد کرد.

اکنون سهامداران شرکت Activision Blizzard به‌خاطر خسارت اقتصادی ناشی از پنهان کردن اطلاعات و چهار کارمند این شرکت به دلیل رفتارهای تبعیض‌آمیز از این شرکت شکایت کرده‌اند. به علاوه، کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده هم اتهامات وارده را بررسی می‌کند. در عین حال، مخاطبان بازی World of Warcraft، هم از وضعیت شرکت و هم از داستان ضعیف بازی ناراضی هستند و عده زیادی آن را کنار گذاشته‌اند.

به‌نظر می‌رسد که شرکت Activision Blizzard اولین نمونه از یک شرکت بزرگ است که در نتیجه سوءرفتار تیم مدیریتی خود به وضعیت بدی دچار شده است. کسانی که در این شرکت‌ها مجوز بدرفتاری می‌دهند یا آن‌ها را نادیده می‌گیرند، باید منتظر چنین پیامدهایی هم باشند.

جدیدترین اخبار هوش مصنوعی ایران و جهان را با هوشیو دنبال کنید