مصاحبه با ایلان ماسک چینی، بنیان‌گذار موسسه ژنومیک پکن (BGI)

در این مطلب قرار است مصاحبه با دکتر وانگ جیان، بنیان‌گذار موسسه ژنومیک پکن (BGI) را بخوانید. او کسی است که می‌تواند دارای لقب ایلان ماسک چینی باشد. بسیاری از مبتکران مشهور دنیای غرب، نگرشی جسورانه در قبال فناوری دارند؛ آن‌ها همواره به دنبال انجام پروژه‌های بزرگ و تحول‌آفرین هستند و علی‌رغم انتقاد سرمایه‌گذاران و عموم مردم، به وعده‌های خود جامه عمل می‌پوشانند. جف بیزاس، لَری پِیج، سرگی برین، مارک زاکربرگ و استیو جابز، همگی از جمله افراد مشهوری بوده و هستند که خلاف جریان آب شنا کرده؛ آرزوهای خود را محقق ساخته؛ تمام افراد کره زمین را تحت تاثیر قرار داده؛ و دنیا را به جای بهتری تبدیل کرده‌اند.

پس از درگذشت استیو جابز، لقب « سردرمدار نوآوری، ابداع و تجارت فوق‌ پیشرفته» به ایلان ماسک رسیده است، کسی که علی‌رغم انتقادهای همیشگی، رهبر بی‌چون‌و‌چرای کارآفرینیِ تحول‌آفرین به شمار می‌آید. با این حال، اگر در شبکه‌های اجتماعی از غربی‌هایی که اطلاعات زیادی در این زمینه دارند بخواهید یک کارآفرین جهانی آسیایی‌تبار را نام ببرند که همانند ایلان ماسک زندگی انسان‌ها را متحول کرده باشد، افرادی به غیر از جک ما یا دکتر لی کای‌فو را به خاطر نخواهند آورد.

کمتر کسی می‌تواند نقش سازنده‌ همین افراد را در سلامت و رفاه انسان‌ها به زبان بیاورد؛ حتی بسیاری از آن‌ها از حوزه فعالیت شرکت‌های این کارآفرینان آسیایی بی‌خبرند، شرکت‌‌هایی که به بستری بزرگ برای انجام تحقیقات متن باز جهانی تبدیل شده‌اند و در کشف بسیاری از درمان‌های پیشرو برای نجات زندگی انسان‌ها نقشی اساسی داشته‌اند؛ در آینده کتاب‌هایی درباره نقش تحول‌آفرین این افراد نوشته و مستندهایی از آن‌ها در نت‌فلیکس منتشر خواهد شد.

کارآفرینان آسیایی

با این حال، هستند مبتکران و کارآفرینان آسیایی‌تبار بزرگی که ایده‌ها و فناوری‌هایی جسورانه‌ در سر دارند، ایده‌هایی که به نوعی بر زندگی همه انسان‌ها تاثیری مثبت خواهند گذاشت؛ اما بیشتر مردمِ غرب از وجود چنین افرادی بی‌خبرند. این مبتکران (مانند تمام مبتکران تحول‌آفرین) اغلب با انتقادهایی از سوی جامعه سرمایه‌گذاری روبه‌رو هستند، افرادی که تمایل دارند پروژه‌ها و مدل‌های کسب‌وکار قابل‌فهم، منطقی و قابل‌اجرا باشند و خیلی زود به بازدهی فوری برسند. این مبتکران، مانند ایلان ماسک، همواره با مقاوت منتقدان مواجه می‌شوند، اما پس از گذشت زمان، بر آن‌ها غلبه کرده و همه را تحت تاثیر قرار می‌دهند. تاریخ این پیشگامان را به خاطر خواهد سپرد و نام آن‎ها در یاد همگان باقی خواهد ماند.

الکس زاوورانکوف، مدیر عامل موسسه تحقیقات زیست‌پیری‌شناسی، یک شرکت فناوری مهم در حوزه بهداشت و درمان، است. او  تقریباً هر هفته در یک کنفرانس صنعتی یا علمی ‌سخنرانی کرده و با برخی از این شخصیت‌های درخشان ملاقات می‌کند. زاوورانکوف در مجموعه مقالات جدید خود، به نام «ایلان ماسک چین» سعی دارد افرادی را که مرزهای متعارف فناوری را جابه‌جا کرده معرفی کند و علی‌رغم تمام سختی‌ها به درک نگرش آن‌ها بپردازد. اولین قهرمانی که وی معرفی می‌کند وانگ جیان نام دارد. جیان بنیانگذار موسسه ژنومیک پکن Beijing Genomics Institute است  که امروزه با نام BGI شناخته می‌شود. BGI مرکز فناوری چین است که برخلاف نامش در شنزن و در 2000 کیلومتری جنوب پایتخت قرار دارد. BGI بزرگترین مرکز تعیین توالی ژنومیک در جهان و محل پیدایش نوآوری‌های متعدد در علوم زیستی به شمار می‌آید.

توالی ژنومیک

BGI یکی از شرکت‌های فعال در زمینه تشخیص توالی ژنومیک در جهان است. زاوورانکوف اولین بار در سال 2012 از BGI دیدن کرد و با هم‌بنیانگذار آن، هنری یانگ و تیمش ملاقات نمود. او این دیدار را مرهونِ چارلز کانتور، بنیانگذار Sequenom است. این دو موسسه رقابت شدیدی بر سر بازارهای آزمایش پیش‌زادی غیرتهاجمی (NIPT) دارند.Sequenom  این فناوری را ابداع و بازار آن را به وجود آورد، اما زمانی که آزمایش‌های خود راه‌اندازی کردند، BGI بیش از بیست هزار آزمایش در ماه انجام می‌داد و همه رقبا را پشت سر گذاشته بود. اگرچه BGI در آن زمان تنها در سه ساختمان اداری قدیمی‌ در حومه شنزن قرار داشت، اما یکی از برجسته‌ترین موسسات علمی ‌در جهان محسوب می‌شد.

در سال 2018، زاوورانکوف از بانک ملی ژنتیک در چین دیدن کرد. این بانک از نظر فنی متعلق به دولت چین است، اما BGI اداره آن را بر عهده دارد. زاوورانکوف منظره پیش چشم خود را باور نمی‌کرد: شگفتی معماری فولاد و بتن بر روی تپه‌ای مشرف به اقیانوس، که بهترین ویژگی‌های [ساختمان‌های] اسکریپس، سانگر و باک را در خود جای داده‌ بود. بیرون ساختمان، مکانی مناسب برای ورزش، نگهداری از فلامینگوها، و تاسیسات کشاورزی بود.

پایگاه داده تعیین توالی

کارکنان از آسانسور فقط برای جابه‌جایی ماشین‌آلات سنگین استفاده می‌کنند؛ در همه جای ساختمان حسگرهای تشخیص آلاینده و نمایشگرهایی تعبیه شده بودند که وضعیت شرکت را توصیف می‌کردند. این مرکز یکی از بزرگترین تاسیسات و پایگاه داده‌ تعیین توالی در جهان است. علاوه بر این، تمام کارکنان و امکانات موسسه به پژوهش پیرامون سلامت و پیری اختصاص یافته است. وانگ جیان، بنیانگذار این مکان شگفت‌انگیز، به تازگی، مفهوم جدیدی را معرفی کرده است مبنی بر اینکه می‌خواهد کاری کند کارکنانش تا 100 سالگی سالم بمانند.

اکثر کارکنان موافقت کردند که آزمایش‌های مختلف را به طور مرتب انجام دهند. آن‌ها به طور منظم آزمایشات فیزیولوژیکی، آزمایش خون پیشرفته، عکس‌برداری MRI، چهره‌نگاری، میکروب‌شناسی و آزمایش نوکلئیک اسید در گردش بدون سلول را انجام می‌دهند. این برنامه بسیار پیشرفته‌تر از پروژه اصلیGoogle Verily  بود.

زاوورانکوف توضیح می‌دهد که بسیاری از سرمایه‌گذاران چینی بهBGI  و وانگ جیان علاقه چندانی ندارند زیرا درک نمی‌کنند این ابتکارات چگونه می‌تواند به درآمد برسد و برای آن‌ها پول‌ساز باشد. BGI بیش از حد دانشگاهی و علمی‌ است و درک برخی از پروژه‌های آن دشوار است. مانند انتشار مقالات دانشگاهی، مانند مقاله ژنوم برنج و بسیاری مقالات دیگر در حوزه علوم طبیعی.

او همچنین سعی کرد توضیح دهد که وانگ جیان، ایلان ماسک واقعی چین است و توانسته چین را در فهرست کشورهای دارای فناوری توالی‌یابی DNA قرار دهد. با این حال، به غیر از پروژه‌های نیورالینک (Neuralink) و ‌هایپرلوپ (Hyperloop)، ایلان ماسک بیشتر در صنایعی فعالیت می‌کند که مفهوم آن‌ها از مدت‌ها پیش شکل گرفته است و تحقق پرتاب موشک، خودروهای برقی و اینترنت ماهواره‌ای به نوآوری افزایشی، کارآیی عملیاتی، مدیریت چابک و بودجه‌بندی خلاقانه بستگی دارد. اما حوزه زیست‌فناوری پیچیدگی‌های بسیار بیشتری دارد.

زاوورانکوف برای درک بهتر این دانشمند و کارآفرین برجسته، به BGI سفر می‌کند و شخصاً پای صحبت او می‌نشیند.

شما موفق شدید یکی از معتبرترین شرکت‌های زیست‌فناوری و موسسات تحقیقاتی جهان را تاسیس کنید. چگونه این کار را انجام دادید و رمز موفقیت خود را در چه می‌دانید؟

BGI با این هدف تاسیس شد تا نماینده چین در پروژه ژنوم انسانی (HGP) باشد. BGI از موفقیت و تجربه HGP درس گرفت. تاثیر شگرف این پروژه توسعه فناوری انقلابی و اکتشافات علمی بود، اکتشافاتی که اعتماد به نفس BGI را در آینده صنعت ژنومیک افزایش می‌داد.

BGI 20 سال سابقه فعالیت، از جمله در تحقیقات علمی‌ و مشارکت‌های موفق جهانی دارد. (طی سال‌ها) به طور استراتژیک در فناوری‌های جدید سرمایه‌گذاری‌ کرده‌ایم، بنابراین اکنون می‌توانیم بر توسعه فناوری اصلی تمرکز کنیم.

هدف BGI هدایت چشم‌انداز آینده چین و رهبری توسعه اجتماعی است. این رویای من است. جامعه بشری مراحل تاریخی مختلفی را در حوزه‌های کشاورزی، دامداری، صنعتی و اطلاعاتی پشت‌سر گذاشته است. اکنون وارد مرحله بعدی یعنی اقتصاد زیستی شده‌ایم و اقتصاد زیستی از منظر کنونی بی‌پایان است.

بزرگترین مانع پیشرفت شما چه بوده است؟

در توسعه پیشرو، بزرگ‌ترین چالش پیش روی BGI سازگاری با دوران کنونی و پشت‌سر گذاشتن آن است. اولین چالش، درک علم و فناوری است، که به خوبی می‌توان بازتاب آن را در تاخیر برای فهم و ارزیابی دانش، کاربرد و آموزش مشاهده نمود. چالش دوم درک اجتماعی بشریت است که در قوانین، سیاست‌ها و مقررات و حتی جنبه‌های اخلاقی و معنوی نمود یافته بود. چالش‌های دیگری نیز وجود دارد که هنوز با آن‌ها مواجه نشده‌ایم. در مواجهه با این چالش‌ها، هدف کماکان ما گسترش افراد تحت پوشش است.

برای مثال، هنگامی‌که BGI اولین بار NIFTY (آزمایش پیش‌زادی غیرتهاجمی) را به پزشکان معرفی کرد، آن‌ها به سختی این فناوری دشوار را باور کردند. از آنجا که فناوری ژنومیک باعث ایجاد اختلال در یا جایگزینی برخی از سیستم‌های معمولی یا سنتی می‌شود، ممکن است با تردید یا حتی مقاومت نیز مواجه شویم و به طور حتم لازم است آموزش بیشتر فراهم و سیاست و مقررات جدید تدوین و اعمال گردد.

بیشتر افرادی که در BGI ملاقات کردم بسیار جوان و اغلب بدون تحصیلات عالی از دانشگاه‌های معتبر هستند. اما فوق‌العاده باهوش و کارآمد هستند و می‌توانند در ژورنال‌هایی مانند Nature،Science و دیگر مجلات برتر مقاله چاپ کنند. هنگامی‌که من برای اولین بار از BGI دیدن کردم، میانگین سن افراد 27 سال بود و امروز حدود 31 است. حتی مدیرعامل بسیار جوان است. چگونه این افراد را پیدا می‌کنید و آن‌ها چگونه به سرعت در علم و تجارت پیشرفت می‌کنند؟

در واقع، بیشتر دانشمندان مشهور در جوانی و میانسالی به موفقیت‌هایی دست یافته‌اند یا راه‌ را برای دستاوردهای علمی‌ باز کرده‌اند. در یک کسب و کار جدید باید از افراد مشتاق و دارای ذهن باز استفاده کرد. این یک ضرورت است.

BGI افراد را بر اساس سابقه‌شان قضاوت نمی‌کند بلکه آن‌ها را بر اساس توانایی‌هایشان انتخاب می‌کند. ژنومیک یک علم چند رشته‌ای و یک حوزه  نوظهور است، بنابراین این استعدادهای جوان می‌توانند از طریق مشارکت در پروژه‌های واقعی در BGI، بهترین آموزش‌ها و پیشرفته‌ترین تجربیات را کسب کنند.

شما رسما اعلام کرده‌اید که می‌خواهید کارکنان‌تان سالم باشند و صد سال عمر کنند. با میانگین سنی 31 سال، چنین اظهار نظری دور از انتظار نیست. احتمال تحقق آن در احتمال وقوع این اتفاق در 10، 20، 30 سال آینده چقدر است؟

زمانی که فردی کاری عملی بسیار پیشرفته انجام می‌دهد، به سختی می‌تواند جامعه را به پذیرش آن متقاعد کند. اگر قصد دارید دنیا را تغییر دهید، باید اول خودتان را تغییر داده و با کمک به نوع بشر به خودتان خدمت می‌کنید. در ابتدا، نزدیک به 7000 کارمند را به لحاظ سلامتی، بیماری، پیری و نیازهای اساسی زندگی بررسی ‌کردیم. در کنترل عوامل موثر بر سلامت، نقص‌های مادرزادی، عفونت‌ها و تومورها، رهبر و الگوی سایر شرکت‌ها خواهیم شد. اصول اولیه و اصلی ما زندگی و سلامت انسان است.

هدف اصلی توسعه BGI، نوآوری اصولی است و اصول بنیادی این سازمان عبارتند از ایده‌ اصلی زندگی (اولین اصل علم زندگی) و جبرگرایی ابزاری.

ایده اصلی در زیست‌شناسی مولکولی بنیادی‌ترین قانون علم حیات و اولین اصل علم به شمار می‌آید. بنابراین، فهم و تفسیر علم باید از این قانون پیروی کند. به عبارتی، تفسیر علم در کل چرخه حیات همیشه از DNA آغاز می‌شود (از مقیاس کوچک تا بزرگ).

در طول تاریخ نوآوری‌های بشر، اختراع ابزارها همواره پیشرفت‌های شگرفی در پی داشته‌اند. زمانی که ابزاری می‌سازیم، ابتدا باید ببینیم آیا این ابزار منجر به پیشرفت‌های علمی خواهد شد یا نه، و سپس به دنبال راه‌هایی برای ساخت ارزان قیمت آن و رساندن آن به دست مردم باشیم. اگر این دو در کنار هم قرار گیرند، می‌توان ذهن را کاملاً آزاد کرد و کاربردهای بسیاری برای آن پیدا کرد. از این رو، در مورد جبرگرایی ابزاری به این نتیجه رسیدم که با در اختیار داشتن ابزارها، رقابت‌پذیری از آنِ ما خواهد بود.

ایجاد نظم و انضباط شخصی نیز یکی از چالش‌های پیش روی BGI  برای رهبری این برحه‌ی جدید از علم حیات است. زمان زیادی لازم است تا تغییری که در طرزفکر ایجاد شده است، در رفتار نیز نمود پیدا کند.

به نظر شما کدام پروژه‌ها به طور خاص هیجان‌انگیز و رضایت‌بخش هستند؟

شیوه‌های فکری در علوم زیستی، تفکرات صنعتی و تفکرات تجاری کماکان متنوع هستند. هدف نهایی من چیست؟ لازم است بگویم سلامتی و طول عمر همیشه اولویتِ اولِ من بوده‌اند. گاهی اوقات، من بیشتر نگران سهم انسان‌ها در جامعه هستم. هرچه مشارکت  بیشتری در جامعه داشته باشیم، جامعه در قبال آن کمک بیشتری به ما خواهد کرد. زیرا این مقوله یک موازنه پایدار است. هدف BGI همیشه کمک به انسان‌ها خواهد بود.

این مطاحبه ادامه دارد…

درحالی که بین شرق و غرب جنگ تجاری در حال وقوع است، و به تبلیغات منفی و ایجاد مرزهای احساسی منجر شده است، چین با استفاده از فناوری (کوچک) در بسیاری از حوزه‌ها پیشرفت چشم‌گیری داشته و سهم ‌مثبت در اقتصاد جهانی ایفا کرده است. چین بیشترین تعداد خودروهای برقی دنیا را دارد؛ قطارهای سریع‌السیر چین، شهرهای بزرگ را به هم متصل کرده‌اند؛ و خدمات گوشی‌های همراه، مانند کیف پول، راهکاری مناسب برای اکثر نیازهای روزمره مردم به شمار می‌آیند.

در بسیاری از مناطق مردم پول نقد قبول نمی‌کنند و به همین دلیل فساد به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش و کارایی افراد افزایش یافته است. به طور کلی چین قصد دارد حرف اول را در فناوری بزند؛ دیگر از رویکرد مقایسه و قرار گرفتن در سطح کشورهای پیشرفته فناوری خبری نیست و چین قصد دارد بسیار متفاوت عمل کند.

بسیاری از نوآوری‌های چین به شکلی خیرخواهانه زندگی تمام افراد روی زمین را تحت تاثیر قرار خواهد داد. و یکی از این حوزه‌ها بهداشت و درمان است. سرطان، آلزایمر، بیماری‌های قلبی و عروقی و به طور کلی پیری همه انسان‌ها را فارغ از وضعیت اقتصادی، نژاد یا ملیت آن‌ها درگیر می‌کنند. این بیماری‌ها دشمنان مشترک تمام ملت‌ها و انسان‌ها هستند.

جدیدترین اخبار هوش مصنوعی ایران و جهان را با هوشیو دنبال کنید