لحظه تصمیم برای ایران در آستانه پارادایم‌ شیفت هوش مصنوعی

رویداد AI Summit 2025 روز سه‌شنبه ۲۷ آبان ۱۴۰۴در سالن الغدیر دانشکده مدیریت صنعتی و فناوری دانشکدگان مدیریت دانشگاه تهران برگزار شد؛ رویدادی که با تلاش این دانشکده و همکاری با مجموعه‌های فیلاگر و هوش‌لاین شکل گرفت. حضور متخصصان داخلی و چهره‌هایی از شرکت‌های بین‌المللی همچون گوگل و متا، آن را به یکی از مهم‌ترین گردهمایی‌های امسال حوزه هوش مصنوعی تبدیل کرد و به بررسی واقعیت‌های امروز هوش مصنوعی و مسیر گذار کسب‌ و کارها به عصر AI پرداختند. این دانشکده پیش از این نیز مشارکت جدی در راستای آگاهی‌بخشی و تسهیل‌گری مسیر مدیران در عصر هوش مصنوعی داشته است.

سیستم‌سازی؛ چالش پنهان سازمان‌های ایرانی

«عرفان صفرپور»، بنیان‌گذار«نوبت»، در این جلسه به مفهوم سیستم‌سازی پرداخت؛ مسئله‌ای که به باور او، نقطه ضعف مهم بسیاری از کسب‌وکارهای ایرانی است. او در این باره اظهار داشت:
«سیستم‌سازی یعنی کاری که امروز انجام می‌شود، فردا هم با همان کیفیت حتی با تغییر اجراکننده تکرار شود.»
صفرپور توضیح داد که KPI‌ تنها زمانی اثرگذار است که دو بُعد نتیجه و رفتار را هم‌زمان بهبود دهد؛ و تأکید کرد ضعف اصلی ما در تثبیت رفتارهای سالم سازمانی است.

رام‌کردن داده‌ها؛ نقطه شروع تحول

«مسعود کاویانی»، تحلیلگر ارشد داده در «فیلیمو/آپارات»، با نگاهی استعاری به تحول‌های تاریخی، داده را «عنصر رام‌نشده سازمان‌ها» توصیف کرد. او گفت همان‌گونه که بشر در گذشته آتش، گندم و بخار را رام کرد و دوره‌های جدیدی ساخت، امروز نیز سازمان‌ها باید تشخیص دهند کدام بخش از ساختارشان داده‌های قابل «رام‌شدن» دارد؛ چرا که AI بدون دادهٔ قابل مدیریت، عملاً بی‌اثر خواهد بود.

هوش مصنوعی؛ یک پارادایم شیفت نه یک موج فناوری

«دکتر ایوب محمدیان»، رئیس دانشکده مدیریت صنعتی و فناوری، با طرح این دیدگاه که هوش مصنوعی «صرفاً یک فناوری» نیست، توضیح داد که AI برخلاف موج‌هایی مثل IoT یا بلاکچین، در حال رقم‌زدن یک پارادایم شیفت کامل در فضای کسب‌وکار است.
به گفته او، AI می‌تواند مسیر بیزنس را از مرحله تفکر تا عملکرد بازتعریف کند و به «زبان جدید طراحی کسب‌وکار» تبدیل شود.

محمدیان سه سطح بلوغ سازمانی در عصر AI را چنین برشمرد: پشتیبانی برای کارایی، توانمندسازی برای رشد و بازطراحی مدل کسب و کار بر پایه نوآوری و AI-first. او سپس هفت تغییر بنیادین موردنیاز سازمان‌ها را معرفی کرد؛ از تغییر مدل ذهنی مدیران، تا حرکت از تجربه یکسان به تجربه کاملاً شخصی‌سازی‌شده، و گذار از KPI‌های سنتی به شاخص‌های عصر AI.

ایران در نقطه انتخاب؛ فرصت تاریخی یا تهدید بزرگ؟

در بخش‌های مختلف رویداد، این پیام بارها تکرار شد که هوش مصنوعی برای ایران یک انتخاب ساده نیست؛ یک نقطه تصمیم‌گیری تاریخی است.
رسانه‌های دیگر نیز همین نکته را برجسته کرده بودند، اگر ایران نتواند نقش خود را در این تحول تعریف کند، نه‌تنها از فرصت خلق ارزش عقب می‌ماند، بلکه با تهدیدهای سنگینی در سطح اقتصادی و کسب‌وکاری مواجه خواهد شد.
در پنل‌ها و سخنرانی‌ها، بارها اشاره شد که «دوره‌ای که می‌توانستیم تماشاگر باشیم، تمام شده است» و کسب‌ و کارها ناچارند در برابر موج هوش مصنوعی، یا خود را بازطراحی کنند یا از صحنه حذف شوند.

فاصله ایران با جهان و ضرورت سیاست‌گذاری منسجم در هوش مصنوعی

دکتر «مهدی محمدی»، عضو هیات علمی دانشگاه تهران و رئیس انجمن مدیریت فناوری و نوآوری ایران در پنل AI Summit 2025 با اشاره به رتبه ۶۰ ایران در میان ۸۳ کشور در شاخص جهانی هوش مصنوعی، فاصله چشمگیر کشور با بازیگران اصلی مانند آمریکا، چین و سنگاپور را «هشداردهنده» توصیف کرد. او تأکید کرد که با وجود تلاش‌ها برای تدوین سند ملی، هنوز سیاست‌گذاری منسجم و یکپارچه‌ای در حوزه AI شکل نگرفته و نبود هماهنگی میان نهادهای مختلف، خطر عمیق‌تر شدن این شکاف را افزایش می‌دهد. محمدی گفت هوش مصنوعی صرفاً یک فناوری نیست و به رویکردی تحول‌گرا و ساختاری ملی نیاز دارد.

هوش مصنوعی: نوآوری برافکن حتی در درون خود

دکتر «سید کامران باقری»، هوش مصنوعی را نوآوری برافکن نامید به طوری که حتی به سرعت در درون صنعت خود نیز متحول می‌شود. نوآوری‌های برافکن (disruptive) نیازمند تغییر بنیادین مدل کسب‌وکار هستند و این مسیر معمولاً با مقاومت درون سازمانی مواجه می‌شود. باقری تأکید کرد که موفقیت چنین نوآوری‌هایی تنها با رهبری قدرتمند و هدایت از بالاترین سطح سازمان ممکن است.

ادغام هوش مصنوعی و خلاقیت انسانی

«رضا مرادی»، برند استراتژیست و Art Director، هوش مصنوعی را ابزاری برای ادغام خلاقیت و سرعت تصمیم‌گیری معرفی کرد و تأکید داشت که ارزش اصلی AI از تلفیق انسان و ماشین حاصل می‌شود، نه کارکرد منفرد هرکدام. او توضیح داد که AI می‌تواند «چگونگی» انجام کارها را بهتر از انسان انجام دهد، اما تصمیم‌گیری درباره «چه کاری و چرا» همچنان در اختیار انسان است.

آینده کسب‌ و کارها و اکوسیستم فناوری ایران در گرو تصمیم‌ها و اقدامات امروز است. هوش مصنوعی نیازمند بازطراحی سیستم‌ها، جمع‌آوری داده‌های هدفمند و رهبری تحول‌گراست. سازمان‌ها و نهادها اگر از فرصت‌های این موج نو بهره نبرند، نه‌ تنها از رقابت جهانی عقب می‌مانند، بلکه خطر تهدید ساختاری و اقتصادی را تجربه خواهند کرد. AI Summit 2025 یادآور شد که زمان نگاه کردن گذشته است؛ اکنون زمان عمل و آزمایش‌های هدفمند است تا مسیر آینده روشن و پایدار شود. این روایت تنها بخشی از نکات و بحث‌های جذاب AI Summit 2025 است و جزئیات بسیاری هنوز باقی مانده که در گزارش‌های بعدی بررسی خواهند شد.