روایتی از تلاقی علم و صنعت در مسیر خلق ارزش

نخستین رویداد UTechShow با محوریت معرفی محصولات فناورانه و نوآورانه، روز دوشنبه ۲۱ مهرماه ۱۴۰۴ در سالن الغدیر دانشکده مدیریت صنعتی و فناوری دانشکدگان مدیریت دانشگاه تهران برگزار شد. این رویداد که با همکاری شرکت «ورانگر» و با حضور اساتید، مدیران صنعت و متخصصان فناوری همراه بود، نقطه آغاز مجموعه‌ای از برنامه‌های تکرارشونده است که مأموریت آن، ایجاد پلی پایدار میان دانشگاه و صنعت در حوزه فناوری‌های نوین به‌ویژه هوش مصنوعی است.

مأموریت رویداد: از دانشگاه تا بازار فناوری

هدف اصلی UTechShow آن است که مجموعه‌های فناور، از استارت‌آپ‌های کوچک تا شرکت‌های بزرگ، بتوانند در فضایی علمی و معتبر محصولات نوآورانه خود را معرفی و ارزیابی کنند.
این رویداد در پی آن است که علاوه بر معرفی عمومی محصولات، گفتمان علمی میان توسعه‌دهندگان فناوری و دانشگاهیان را شکل دهد و با ایجاد کمیته‌های تخصصی ارزیابی، مسیر بهبود علمی و فنی محصولات را هموار کند.

دکتر ایوب محمدیان، عضو هیأت علمی دانشکده مدیریت صنعتی و فناوری، در سخنرانی آغازین خود تأکید کرد:

«هدف ما صرفاً برگزاری یک مراسم رونمایی نیست؛ ما می‌خواهیم دانشگاه به مرجع ارزیابی و اعتبارسنجی محصولات دیجیتال و فناورانه کشور تبدیل شود. در جهانی که ۷۰ درصد موفقیت یک محصول به نحوه پذیرش و رفتار کاربرانش بستگی دارد، نگاه ما فراتر از جنبه فنی است.»

او همچنین از برنامه دانشکده برای ایجاد آزمایشگاه مرجع ارزیابی محصولات دیجیتال خبر داد؛ مرکزی که قرار است با همکاری سازمان استاندارد، پیش از ورود محصولات به بازار، کیفیت و آینده رشد آنها را بر اساس شاخص‌های علمی پیش‌بینی کند.

هم‌افزایی علم و صنعت

در نخستین برگزاری این رویداد، شرکت ورانگر، از فعالان باسابقه صنعت نرم‌افزار پخش، با معرفی محصولی مبتنی بر هوش مصنوعی در حوزه مدیریت فروش، به عنوان نمونه همکاری صنعت و دانشگاه حضور یافت.
این شرکت که بیش از دو دهه در بازار ایران فعال است، در این برنامه به تشریح نقش یادگیری ماشین، کلان‌داده و تصمیم‌سازی هوشمند در بهینه‌سازی عملیات پخش پرداخت. در بخش‌های مختلف سخنرانی، مدیران ورانگر ضمن بیان چالش‌های سنتی صنعت پخش در کشور، از ظرفیت‌های هوش مصنوعی برای افزایش سرعت تصمیم‌گیری، تحلیل رفتار مصرف‌کننده و بهبود بهره‌وری عملیاتی سخن گفتند.
سخنرانان تأکید کردند که هوش مصنوعی نه تنها ابزار تحلیل داده است، بلکه می‌تواند به تصمیم‌سازی هوشمند و خودکار در ساختار سازمانی منجر شود.

معرفی ورانگر و مسیر شکل‌گیری nSight

حسان اعتمادی، معاون توسعه کسب‌وکار ورانگر، با مرور بیش از دو دهه فعالیت این شرکت در صنعت نرم‌افزار پخش کشور گفت:

«ورانگر از سال ۱۳۸۰ تاکنون بیش از ۷۰۰ شرکت پخش و ۱۸۰۰ مرکز توزیع را در سراسر کشور پشتیبانی می‌کند. امروز هدف ما فراتر از ارائه نرم‌افزار است؛ ما می‌خواهیم از هوش مصنوعی برای خلق ارزش در زنجیره فروش و پخش استفاده کنیم.»

او اشاره کرد که ورانگر با سرمایه‌گذاری جدید و تغییر رویکرد مدیریتی، در حال ورود به نسل تازه‌ای از محصولات هوشمند با نام «nSight» است؛ محصولی که با استفاده از یادگیری ماشین و تحلیل کلان‌داده‌ها به بهبود تصمیم‌گیری در صنعت پخش کمک می‌کند.

شناخت چالش‌های صنعت پخش

سامان اسماعیلی، مدیر فروش ورانگر، درباره ویژگی‌های صنعت پخش توضیح داد و گفت:

«در صنعتی که روزانه هزاران فاکتور صادر می‌شود و حجم داده‌ها بسیار بالاست، تصمیم‌گیری سریع و دقیق حیاتی است. اما بیشتر تصمیم‌ها هنوز بر پایه تجربه شخصی گرفته می‌شود. این همان جایی است که هوش مصنوعی می‌تواند تحولی واقعی ایجاد کند.»

معرفی محصول nSight و قابلیت‌های هوشمند آن

برنامه با سخنرانی هومن احمدی، مدیر توسعه و معماری ورانگر، ادامه یافت.
او در آغاز سخنانش گفت که محصول nSight حاصل سال‌ها تجربه در طراحی سیستم‌های اطلاعاتی و تحلیل داده در صنعت پخش است:

«ما از دل یک صنعت داده‌محور می‌آییم، صنعتی که تصمیم‌های روزانه‌اش با حجم انبوهی از اطلاعات درگیر است. هدف ما از nSight، ساده‌سازی همین پیچیدگی‌هاست؛ اینکه مدیر بتواند با زبان طبیعی با سیستم حرف بزند و پاسخ تحلیلی، نه گزارشی، دریافت کند.»

احمدی توضیح داد که nSight درگاه ارتباط هوش مصنوعی با سازمان است و می‌تواند داده‌های پیچیده شرکت‌های پخش را تحلیل کرده، الگوهای رفتاری مشتریان را شناسایی کند و بر اساس آن پیشنهادهای فروش هوشمند و عملیاتی ارائه دهد.
او افزود: «این محصول صرفاً یک داشبورد هوشمند نیست. این سیستم می‌تواند به کاربر بگوید که کدام مشتری در هفته آینده افت فروش خواهد داشت یا کدام منطقه پخش نیاز به افزایش ظرفیت دارد.»

او در ادامه به ساختار فنی سامانه اشاره کرد و گفت که nSight با تکیه بر الگوریتم‌های یادگیری ماشین و تحلیل توزیع‌شده داده‌ها، الگوهای فروش، موجودی و رفتار مشتری را به ‌صورت پویا مدل‌سازی می‌کند.
او تأکید کرد که این محصول به مدیران کمک می‌کند تا بدون نیاز به دانش فنی عمیق، از طریق رابط محاوره‌ای ساده با سامانه تعامل کنند و پاسخ‌های تحلیلی و پیشنهادی دریافت نمایند.

به گفته‌ی او، nSight یک تصمیم‌ساز هوشمند است، نه صرفاً ابزار گزارش‌گیری؛ سیستمی که توانایی دارد مسیر «داده تا تصمیم» را به‌صورت خودکار و هوشمند پیوند دهد.

احمدی همچنین چالش‌های پیاده‌سازی سامانه‌های هوش مصنوعی را یادآور شد:

«بزرگ‌ترین مانع فنی نیست، فرهنگی است. اگر داده درست جمع‌آوری نشود یا مدیران به تصمیم‌های هوش مصنوعی اعتماد نکنند، بهترین الگوریتم‌ها هم نتیجه نمی‌دهند.»

احمدی با اشاره به تجربه شرکت‌های بزرگ جهانی مانند آمازون، تأکید کرد که در آینده، به دلیل وجود تعداد زیادی از نرم‌افزارهای هوش مصنوعی، مدیریت هوش مصنوعی به یکی از جایگاه‌های کلیدی در ساختار سازمان‌ها تبدیل خواهد شد.

او در ادامه گفت توسعه nSight بر پایه‌ی اصول توسعه بومی، شفافیت الگوریتمی و حفاظت از داده‌ها انجام شده و هدف نهایی آن توانمندسازی تصمیم‌گیرندگان، نه جایگزینی انسان است.
به باور او، آینده صنعت پخش به «ترکیب هوشمند انسان و ماشین» وابسته است:

«هوش مصنوعی باید دستیار انسان باشد، نه حاکم او »

مدیر توسعه و معماری ورانگر در پایان مزایای کلیدی nSight را چنین برشمرد:

• پیشنهاد سفارش هوشمند بر اساس رفتار گذشته مشتریان و مشابه‌سازی فروشگاه‌ها.
• تحلیل پیش‌نگرانه برای شناسایی مناطق پخش با ظرفیت کم یا ریسک افت فروش.
• یادگیری از داده‌ها به‌صورت محلی (Federated Learning) بدون نیاز به اشتراک‌گذاری اطلاعات حساس شرکت‌ها.
• بهینه‌سازی عملیات پخش و کاهش هزینه‌های نیروی انسانی.
• قابلیت اتصال یکپارچه به نرم‌افزارهای فروش، انبارداری و سیستم‌های ERP بدون نیاز به بازطراحی زیرساخت.
• رابط محاوره‌ای هوشمند که امکان گفت‌وگوی زبانی با سامانه را برای مدیران فراهم می‌سازد.

پنل تخصصی؛ پیوند علم و تجربه

در بخش پایانی رویداد، پنلی تخصصی با حضور دکتر حسین صفری، استاد دانشکده مدیریت صنعتی و فناوری و اعضای تیم ورانگر برگزار شد.
او در ابتدای سخنان خود با اشاره به اهمیت صنعت پخش در اقتصاد کشور گفت:

«در صنعتی که هزاران شرکت در آن فعال‌اند، حتی یک درصد بهبود در بهره‌وری می‌تواند میلیاردها تومان ارزش اقتصادی ایجاد کند. اینجاست که نقش فناوری و داده معنا پیدا می‌کند.»

او بر ضرورت نهادینه‌سازی نگاه داده‌محور در تصمیم‌گیری‌ها تأکید کرد و افزود:

«داده نباید فقط ابزار تحلیل پس از وقوع باشد؛ باید به بخشی از فرهنگ تصمیم‌گیری تبدیل شود. مدیران باید یاد بگیرند که داده را پیش از تصمیم ببینند، نه بعد از آن.»

دکتر صفری همچنین بر نقش دانشگاه در هدایت علمی این روند تأکید کرد و گفت که دانشگاه‌ها باید از جایگاه مشاوره‌ای صرف فاصله بگیرند و به بازیگران فعال در عرصه تحول دیجیتال صنعت تبدیل شوند.

پس از آن مسئولان ورانگر در پاسخ به سوالات دکتر صفری توضیح دادند که nSight توسط تیمی دو نفره و با کمک هوش مصنوعی و طی حدود پنج ماه کار مستمر طراحی و پیاده‌سازی شده است؛ موضوعی که نشان‌دهنده‌ تمرکز و چابکی تیم در توسعه یک محصول هوش مصنوعی کاربردی است.

نمایندگان ورانگر همچنین اعلام کردند که این سامانه در حال حاضر به‌صورت آزمایشی در دو شرکت پخش بزرگ کشور در حال اجراست و بازخوردها نشان می‌دهد که زمان تصمیم‌گیری مدیریتی تا ۴۰ درصد کاهش یافته است.

در ادامه، برخی از حاضران پرسش‌هایی درباره نقش واقعی هوش مصنوعی در تصمیم‌گیری انسانی و میزان دقت پیش‌بینی‌های nSight مطرح کردند.
یکی از سوالات جالب، به مسئله‌ی «مسئولیت‌پذیری هوش مصنوعی» مربوط می‌شد؛ اینکه اگر سامانه تصمیم نادرستی بگیرد، چه کسی پاسخ‌گوست؟
در پاسخ به این موضوع، نمایندگان ورانگر تأکید کردند کهnSight  جایگزین قضاوت انسانی نیست، بلکه ابزاری است برای ارائه تحلیل‌های سریع‌تر و دقیق‌تر به مدیران تصمیم‌گیر.

موضوع دیگری که در پرسش‌ها مطرح شد، چالش اعتمادسازی در بدنه‌ی سازمان‌ها بود. یکی از مدیران حاضر اشاره کرد که در بسیاری از شرکت‌ها، کارکنان از «هوش مصنوعی» می‌ترسند چون تصور می‌کنند قرار است جایگزین آن‌ها شود.
این تبادل نظر میان حاضران، فضای پنل را به گفت‌وگویی پویا تبدیل کرد و نشان داد که بحث هوش مصنوعی در صنعت پخش نه‌فقط فنی، بلکه فرهنگی و مدیریتی نیز هست.

بعد از پایان پنل و سخنرانی‌ها، دانشگاه تهران (دانشکده مدیریت صنعتی و فناوری دانشکدگان مدیریت) به‌پاس همکاری مؤثر شرکت ورانگر در نخستین رویداد UTechShow و مشارکت در ارائه محصول فناورانه nSight تقدیرنامه‌ای را به این شرکت تقدیم نمود.

نگاهی به آینده

رویداد UTechShow قرار است به صورت دوره‌ای و مداوم برگزار شود تا بستری برای معرفی و تحلیل علمی محصولات فناورانه کشور باشد. این برنامه، که از دل دانشگاه تهران و با همکاری صنعت شکل گرفته، می‌تواند الگویی الهام‌بخش برای تعامل هوشمندانه‌تر میان پژوهش و بازار باشد.

در پایان، امید می‌رود که چنین رویدادهایی مسیر تازه‌ای برای رشد اکوسیستم هوش مصنوعی در ایران بگشایند و دانشگاه و صنعت، دست در دست هم، آینده‌ای هوشمندتر برای اقتصاد دیجیتال کشور رقم بزنند.