کاربران AI، جای آدم‌هایی را می‌گیرند که از هوش مصنوعی استفاده نمی‌کنند

بیست و هفتمین نمایشگاه الکامپ تهران از تاریخ نهم تا دوازدهم تیرماه، میزبان ارائه‌های نوآورانه در حوزه فناوری است. در این میان «مهدی اسماعیلی»، مدیر دپارتمان هوش مصنوعی آراد و دانشیار دانشگاه، یکی از محصولات مهم این دپارتمان را که مبتنی بر هوش مصنوعی است، معرفی کرد. این محصول به نام «کیوسک هوشمند»، برای پشتیبانی و پرسش و پاسخ کارآمد است و قرار است در شهرداری تهران نیز استفاده شود.

دکتر اسماعیلی که در دانشگاه، هوش مصنوعی خوانده؛ در توضیح این محصول گفت: «ما چندین محصول هوش مصنوعی داریم که یکی از آن‌ها کیوسک هوشمند است. این کیوسک به صورت صوتی پرسش‌هایی را که کاربران این سازمان دارند، هوشمند پاسخ می‌دهد، یعنی درواقع بار از روی دوش نیروی پشتیبانی سازمان برداشته می‌شود».

او افزود: «در این کیوسک از مدل زبانی بزرگ (LLM) استفاده شده است. ما از ChatGPT استفاده نکردیم؛ مدل مورداستفاده ما Llama2 و Llama3 بود که برای پرسش و پاسخ آن‌ها را تنظیم کرده‌ایم. تیم توسعه‌دهندگان ما همگی هوش مصنوعی خوانده‌اند و تاکنون پروژه‌های متفاوتی از یادگیری ماشین تا یادگیری عمیق را انجام داده‌ایم».

اسماعیلی در مورد کاربردهای این کیوسک گفت: «مشتری محصول، خدمات و سرویس شما بعد از استفاده از محصول در بخش پشتیبانی سؤالاتی خواهد داشت که این سؤالات شامل خدمات و رفع خرابی تا سؤال‌های خاص‌تر می‌شود. در بسیاری از سازمان‌ها طرح این سؤالات به صورت مکاتبه‌ای امکان‌پذیر نیست. مثلاً بانک را در نظر بگیرید که روزانه با انبوهی از سؤالات مواجه است. درنتیجه تعداد افراد زیادی باید در بخش پشتیبانی نشسته باشند تا به سؤالات افراد پاسخ دهند. اگر ما بتوانیم حتی ۲۰ درصد این پاسخ‌ها را به صورت هوشمند تولید کنیم و دقت این پاسخ‌ها هم به حدی باشد که مشتری را قانع کند، باری را از روی دوش بخش پشتیبانی محصول برداشته‌ایم».

اسماعیلی در پاسخ به پرسشی درباره مراکز و سازمان‌هایی که از کیوسک هوشمند استفاده می‌کنند، گفت: «ازآنجایی‌که شهرداری‌ها ارباب‌رجوع زیادی دارند و موضوع پشتیبانی در آن‌ها بسیار سخت و مهم است؛ گره‌های زیاد فرایندها به واسطه این سیستم کوتاه‌تر می‌شود و ازدحام دردسرساز اتاق‌ها را کمتر می‌کند. در اینجا اصلاً بیکاری نداریم بلکه سر افراد بسیار شلوغ است. کیوسک هوشمند حضوری است، به این معنا که مراجعه‌کنندگان می‌توانند استعلام پرونده خود را از این دستگاه بگیرند. این دستگاه در شهرداری قم در حال استفاده است و در شهرداری تهران در حال راه‌اندازی است».

یکی از دغدغه‌های اصلی با پیشرفت هوش مصنوعی، از بین رفتن مشاغل مختلف است. اسماعیلی در پاسخ به این نگرانی که کیوسک هوشمند قرار است شغل پشتیبان را در سازمان‌ها از بین ببرد، مثال‌هایی مطرح کرد و گفت: «بانک‌ها زمانی که کامپیوتر نداشتند، مقواهایی داشتند به نام کارتابل، اما وقتی کامپیوترها آمدند نه‌تنها تمامی کارمندان بانک بیکار نشدند، بلکه این کارمندان ارتقا پیدا کردند. آیا با آمدن تاکسی‌های اینترنتی، ما رانندگان را بیکار کردیم؟ رانندگان قدیمی اکنون در تاکسی‌های اینترنتی فعالیت می‌کنند اما بیکار نشدند».

اسماعیلی ادامه داد: «شما به فروشگاه بزرگی می‌روید که تنوع بیشتری دارد، اما این به معنای براندازی فروشگاه کوچک‌تر نیست. هرکس به اندازه مقیاس خود می‌تواند درآمد داشته باشد. شرکت‌ها اجباری به استفاده از هوش مصنوعی ندارند، اما اگر شما به عنوان صاحب یک کسب‌وکار بتوانید زمان انجام کارها را به نصف برسانید، باز هم از هوش مصنوعی استفاده نمی‌کنید؟ ما کسی را بیکار نمی‌کنیم، اما در اصل مهارت‌های جدیدی را جایگزین مهارت‌های قدیمی‌تر می‌کنیم. افراد وقتی از هوش مصنوعی حرف می‌زنند، فقط به حذف مهارت نگاه می‌کنند اما توجهی به ارتقا ندارند».

در پاسخ به این پرسش که تکلیف افراد سازمان چیست، اسماعیلی گفت: «ما برای مدل‌های هوش مصنوعی نیاز به داده داریم و هنوز خیلی از پرسش‌ها فهم انسانی دارند زیرا که آدم‌ها پیچیده‌اند . الان در بسیاری از مشاغل مانند پشتیبانی به حد نصاب رسیده‌ایم، مثلاً ۱۰۰ نفر در این شغل نشسته‌اند اما نمی‌توانیم ۱۲۰ نفر استخدام کنیم».

اسماعیلی در ادامه، مثالی از حوزه مارکتینگ زد و گفت: «اگر شما ابزارهایی در اختیار داشته باشید که برای نوشتن شعار تبلیغاتی، طراحی سایت و مسائلی از این قبیل به جای اینکه یک هفته درگیر باشید، یک‌روزه کار را انجام دهد، تنها به خاطر بیکار شدن یک نفر از این ابزار استفاده نمی‌کنید؟ البته نظر من این است که آن فرد هم بیکار نمی‌شود، بلکه در شش روزی که بیکار می‌ماند، می‌تواند پروژه‌های بیشتری بگیرد. پس این ارتقاء افراد است».

او ادامه داد: «آمار جالبی از سال گذشته درباره حذف مشاغل به واسطه هوش مصنوعی بدهم؛ ۷۰ میلیون شغل به واسطه هوش مصنوعی حذف می‌شوند، اما ۹۰ میلیون شغل جایگزین خواهند شد. این جمله‌ها در ادامه هم معنا پیدا می‌کند اما خیلی‌ها فقط قسمت اول جمله را درنظر می‌گیرند. آدم‌ها اگر انتخاب کنند به جای حذف شدن می‌توانند شغل‌هایی با درآمد بهتر پیدا کنند. آدم‌هایی که از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند، جای آدم‌هایی را می‌گیرند که از هوش مصنوعی استفاده نمی‌کنند».

مدیر دپارتمان هوش مصنوعی آراد، درباره مشاوره به سایر سازمان‌های خصوصی که بحث پشتیبانی در آن‌ها جدی است، گفت: «چند سالی است که سازمان‌های خصوصی بزرگ در تکاپوی استفاده از هوش مصنوعی هستند و تیم‌های قدرتمند خود را دارند. من نیز به واسطه سال‌ها تدریس اکثر بچه‌های فعال در این حوزه را می‌شناسم و پاسخگوی سؤالات آن‌ها هستم».

اسماعیلی درباره هزینه و سود پروژه‌های هوش مصنوعی افزود: «پروژه‌های هوش مصنوعی اغلب ریسک بالایی دارند و بسیاری از سازمان‌ها به سمت آن نمی‌روند. مدیرعامل باید به قیمت از دست دادن هزینه‌ای، منتظر موفقیت باشد. هزینه فقط پول نیست و از نظر عملکردی و زمان اگر در نظر بگیریم، کیوسک هوشمند برای شهرداری‌ها بسیار کارآمد بوده است».

او در پایان از پروژه‌های آتی این دپارتمان گفت: «ما چند کارخانه داریم که فاز تحقیقاتی آن‌ها انجام شده و همه پروژه‌های آن‌ها با واژه پیش‌بینی شروع می‌شوند. مثلاً پیش‌بینی خراب شدن قطعه در بخش نگهداری و تعمیرات، یعنی در کارخانه به شما گفته می‌شود که کدام قطعه زودتر خراب می‌شود تا کارفرما به فکر تعمیر و جایگزینی آن باشد».