هوش مصنوعی، فناوری و آینده‌ی انسان: سخنان حامد قدیری
پریسا سلامتی- ۱۵ اسفند ۱۴۰۳
«حامد قدیری»، پژوهشگر فلسفه و استاد دانشگاه، در سخنرانی خود در در رویداد «انسان، تجارت و هوش مصنوعی» به تحلیل عمیقی از جایگاه هوش مصنوعی در زندگی بشر پرداخت. این رویداد در تاریخ یازدهم اسفند ماه توسط مرکز نوآوری و تحول دیجیتال اتاق بازرگانی تهران برگزار شد.
او در صحبت‌های خود تأکید کرد: «بسیاری از مفاهیمی که امروز در زمینه‌ی فناوری مطرح می‌شوند، در گذشته نیز مورد بحث قرار گرفته‌اند و ایده‌های جدیدی که به ذهن می‌رسند، اغلب ریشه در تفکرات پیشین دارند.»
هوش مصنوعی و تعاملات انسانی
قدیری در ادامه‌ی سخنانش به موضوعی مهم در حوزه‌ی هوش مصنوعی پرداخت؛ اینکه این فناوری چگونه می‌تواند بر روابط انسانی تأثیر بگذارد. او با ارائه‌ی یک مثال، سناریویی را مطرح کرد که در آن یک سیستم هوش مصنوعی قادر است ویژگی‌های افراد را تحلیل کرده و برای هر فرد، همراه یا همسری کاملاً منطبق با خصوصیات او پیدا کند. به نظر او، این ایده در نگاه نخست جذاب است، اما سؤالاتی اساسی را درباره‌ی تأثیر این نوع سیستم‌ها بر رشد روانی انسان مطرح می‌کند.
رنج‌های سازنده و رنج‌های غیرضروری
یکی از موضوعات کلیدی که در این سخنرانی مطرح شد، نقش رنج در رشد فردی و تکامل انسان بود. قدیری معتقد است: «برخی از رنج‌ها، علی‌رغم سختی‌هایشان، به رشد و تحول فرد کمک می‌کنند.» او این پرسش را مطرح کرد که آیا هوش مصنوعی و سیستمهای پیشرفته‌ی امروزی در حال حذف این رنج‌های سازنده هستند؟ آیا کاهش چالش‌های زندگی باعث سطحی‌تر شدن تجربیات انسانی می‌شود؟
او در بخش دیگری از صحبت‌هایش به ایده‌ی نصب تراشه‌هایی در مغز اشاره کرد که می‌توانند به‌طور مستقیم اطلاعات را به ذهن انسان منتقل کنند. چنین سیستمی، به گفته‌ی او، می‌تواند مسیر یادگیری را متحول کند، اما درعین‌حال پرسش‌های عمیقی درباره‌ی ماهیت دانش و فهم انسانی ایجاد می‌کند.
آیا دسترسی مستقیم و بی‌واسطه به اطلاعات، همان درک عمیق از موضوعات است؟ آیا چنین فناوری‌هایی توانایی تحلیل و ارتباط‌دادن مفاهیم را در ذهن انسان کاهش نمی‌دهند؟
مالکیت دیجیتال و کنترل اطلاعات
قدیری در ادامه، به بحث مالکیت دیجیتال و قدرت‌های نوظهور در عرصه‌ی فناوری پرداخت. او با تشبیه جهان دیجیتال به مسافرخانه و خانه، توضیح داد که چگونه کاربران در فضای دیجیتال اغلب مانند مسافرانی هستند که مالکیتی بر محیط خود ندارند و هر لحظه ممکن است دسترسی‌شان به اطلاعات قطع شود. درحالی‌که مالکیت واقعی در فضای دیجیتال، به معنای توانایی کنترل و شکل‌دهی به محیط است.
یکی از حوزه‌هایی که هوش مصنوعی در آن تأثیر بسزایی داشته است، پزشکی است. قدیری این پرسش را مطرح کرد که آیا استفاده از فناوری‌های هوشمند در حوزه‌ی سلامت، رابطه‌ی انسانی میان پزشک و بیمار را تقویت می‌کند یا از بین می‌برد؟ آیا اتکای بیش از حد به سیستمهای هوش مصنوعی، تجربه‌ی درمان را مکانیکی و غیرشخصی نمی‌کند؟
مرگ و فناوری؛ تجربه‌ی زندگی چگونه تغییر می‌کند؟
در پایان سخنانش، قدیری به موضوع فلسفی «مرگ و تأثیر فناوری بر درک ما از آن» پرداخت. او توضیح داد: «تمدن بشری همواره با آگاهی از مرگ، معنا و ارزش‌های خود را شکل داده است. اما در جهانی که فناوری‌های دیجیتال و هوش مصنوعی بسیاری از جنبه‌های زندگی را دگرگون کرده‌اند، این پرسش مطرح می‌شود که آیا انسان‌های آینده همچنان همان درک عمیق از مرگ و زندگی را خواهند داشت؟»
او تأکید کرد: «پذیرش بی‌چون‌وچرای فناوری‌های جدید، بدون تحلیل دقیق پیامدهای آن‌ها، می‌تواند موجب تغییرات غیرمنتظره‌ای در ماهیت انسان و تجربه‌ی زیستن شود.»
