چالش‌های هوشمندسازی در شرکت‌های بزرگ؛ از ایده تا اجرا
پریسا سلامتی- ۷ اسفند ۱۴۰۳
در همایش ملی هوش مصنوعی و هوشمندسازی صنعتی، پنلی با حضور متخصصان این حوزه برگزار شد که به بررسی چالش‌های هوشمندسازی در شرکت‌های بزرگ پرداخت. موضوعاتی همچون بلوغ سازمانی، صبر در پیاده‌سازی فناوری، امنیت داده‌ها، تعامل بین سازمان‌ها و دولت و مهاجرت نیروی متخصص در این مسیر مورد بحث قرار گرفت.
بلوغ سازمان و خلق ارزش
«سهراب آقازاده»، مدیر محصول مشاوره تحول توسعه شرکت فرا، از دوگانه «بلوغ سازمان و خلق ارزش» به‌عنوان یکی از چالش‌های اصلی نام برد. او تأکید کرد که بلوغ سازمانی تنها به معنای ایجاد زیرساخت‌های فنی نیست، بلکه بُعد فرهنگی نیز در این فرآیند نقش کلیدی دارد.
او در این باره توضیح داد: «یکی از مشکلات عمده این است که مدیران سازمان‌ها قبل از هرگونه سرمایه‌گذاری کلان، انتظار خلق ارزش از فناوری‌های جدید دارند، در حالی که برای دستیابی به نتایج ملموس، باید فرآیندهای سازمانی نیز متحول شوند. این موضوع نیازمند یک درک عمیق از چگونگی ادغام فناوری با ساختار و فرهنگ سازمانی است.»
آقازاده بر این باور است: «شرکت‌ها برای موفقیت در مسیر هوشمندسازی، علاوه بر فناوری، باید بر روی تغییرات فرهنگی و آماده‌سازی کارکنان خود نیز تمرکز کنند.»
صبر در مسیر تحول دیجیتال
«علیرضا کیان پور»، معاون فناوری دیجیتال گروه صنعتی گلرنگ، مسئله صبر در حوزه فناوری را مطرح کرد. او با اشاره به انتظارات غیرواقعی برخی مدیران از فناوری، هشدار داد: «نباید انتظار داشته باشیم فناوری به‌سرعت بهره‌وری را دو یا سه برابر کند. تجربه تاریخی نیز نشان داده است که این توقعات گاهی به ناامیدی منجر شده‌اند، همان‌گونه که در دهه ۷۰ میلادی، عدم تحقق انتظارات از هوش مصنوعی باعث ایجاد دوره‌ای به نام ‘زمستان هوش مصنوعی’ شد.»
او با اشاره به وضعیت کنونی ایران گفت: «در حال حاضر، کشور ما در مسیر پذیرش و توسعه فناوری‌های هوشمند قرار دارد، اما اگر انتظارات بیش از حد باشد و خروجی ملموسی در کوتاه‌مدت حاصل نشود، ممکن است با کاهش سرمایه‌گذاری و بی‌اعتمادی نسبت به این حوزه روبه‌رو شویم. این مساله می‌تواند آینده فناوری‌های دیجیتال را در ایران تحت تأثیر قرار دهد.»
تغییر پارادایم و چالش‌های سیاست‌گذاری
«ایرج تاج‌الدین» به تغییرات گسترده‌ای که هوش مصنوعی در حال ایجاد آن است، اشاره کرد. او از عدم آینده‌نگری در کسب‌وکارهای سنتی و نبود صبر در میان مدیران برای دریافت بازدهی انتقاد کرد و گفت: «در بسیاری از شرکت‌های ایرانی، افق بلندمدت مورد توجه قرار نمی‌گیرد و انتظار می‌رود که سرمایه‌گذاری در فناوری، در کوتاه‌ترین زمان ممکن به سودآوری برسد. این در حالی است که بسیاری از شرکت‌های بین‌المللی برای بازدهی واقعی، یک برنامه‌ریزی ۵ تا ۱۰ ساله دارند.»
او همچنین بیان داشت که: «متأسفانه، در سطح ملی، هوش مصنوعی دغدغه سیاست‌گذاران نیست و مسائل معیشتی همچنان اولویت اصلی محسوب می‌شود. تا زمانی که سیاست‌گذاری مشخصی برای حمایت از توسعه فناوری در کشور وجود نداشته باشد، شرکت‌ها نیز در مسیر تحول دیجیتال با چالش‌های بسیاری مواجه خواهند شد.»
چالش‌های امنیت و مهاجرت نیروی متخصص
«محمدامین یزدی»، عضو کمیته راهبری مرکز فناوری اطلاعات دانشگاه آخن، در خصوص امنیت و نقش آن در هوشمندسازی سازمان‌ها گفت: «هنوز بسیاری از شرکت‌ها، به‌ویژه در حوزه تولید، امنیت را به‌عنوان یک اولویت جدی تلقی نمی‌کنند. این در حالی است که بسیاری از کشورها، از جمله چین، توجه ویژه‌ای به امنیت سایبری دارند.»
او به مساله نشت اطلاعات و تهدیدهای امنیتی اشاره کرد و افزود: «در حال حاضر، بسیاری از شرکت‌ها و نهادهای ایرانی داده‌های حساس خود را بدون در نظر گرفتن الزامات امنیتی نگهداری می‌کنند. این مساله می‌تواند تهدیدی جدی برای حریم خصوصی افراد و همچنین امنیت اطلاعات سازمان‌ها باشد.»
یزدی همچنین به چالش مهاجرت نیروهای متخصص اشاره کرد و اظهار داشت که: «بسیاری از نخبگان ایرانی که در حوزه فناوری فعال هستند، به دلیل نبود فرصت‌های کافی در کشور، به همکاری با شرکت‌های خارجی روی آورده‌اند. این موضوع علاوه بر خروج سرمایه انسانی، باعث کاهش نوآوری در داخل کشور نیز می‌شود.»
او پیشنهاد کرد که سیاست‌گذاران باید مشوق‌هایی برای حفظ و جذب نخبگان ارائه دهند و فرصت‌های بیشتری برای فعالیت آن‌ها در داخل کشور فراهم کنند. او تأکید کرد که عدم حمایت کافی از متخصصان داخلی، مسیر توسعه پایدار کشور را با مشکلاتی جدی مواجه خواهد کرد.
جمع‌بندی
پنل چالش‌های هوشمندسازی در شرکت‌های بزرگ نشان داد که این مسیر نه‌تنها به زیرساخت‌های قوی نیاز دارد، بلکه صبر، تغییر نگاه مدیران، ایجاد سیاست‌های حمایتی، توجه به امنیت داده‌ها و جلوگیری از مهاجرت متخصصان نیز از عوامل کلیدی موفقیت در این حوزه هستند.
کارشناسان حاضر در این پنل تأکید کردند که شرکت‌ها و سیاست‌گذاران باید به‌طور همزمان روی این موضوعات کار کنند تا بتوانند از ظرفیت‌های هوش مصنوعی به‌صورت مؤثر استفاده کنند. مسیر تحول دیجیتال، یک فرآیند پیچیده و بلندمدت است که تنها با همکاری دولت، شرکت‌ها و نخبگان فناوری می‌توان به موفقیت در آن دست یافت.
