صنایع می‌بازند، نه به رقبایشان، بلکه به مقاومت در برابر تحول
پریسا سلامتی- ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۴
در عصر رقابت شدید و تغییرات سریع، ماندن در گذشته نه یک انتخاب، بلکه یک تهدید است. در دل کارخانه‌ها، جایی که دمای بالا، مواد شیمیایی، فرسودگی منابع انسانی و فشار کیفیت به هم می‌رسند، یک استارتاپ ایرانی در حال بازتعریف مفهوم «تولید هوشمند» است.
Monitait، در حال ایجاد موجی تازه در حوزه هوش مصنوعی صنعتی‌ست، با «مینا عقیلی»، مدیر محصول این شرکت گفت‌وگویی انجام دادیم تا از چشم‌اندازها، چالش‌ها و آینده همکاری انسان و ماشین در صنایع ایران بیشتر بدانیم.
چرا برخی صنایع شکست می‌خورند؟ چون تغییر نمی‌کنند
مینا عقیلی گفت‌وگو را با یک جمله صریح آغاز می‌کند: «صنایع نه به‌خاطر فقدان پول یا تکنولوژی، بلکه به‌خاطر مقاومت در برابر تغییر شکست می‌خورند.»
او در ادامه توضیح می‌دهد که عمده فعالیت Monitait معطوف به هوشمندسازی خطوط تولید صنعتی است، به‌ویژه در نقاطی که نیروهای انسانی یا به‌دلیل شرایط خطرناک محیطی قادر به حضور نیستند، یا به‌خاطر هزینه و فرسودگی عملکرد بهینه‌ای ندارند.
عقیلی افزود: «تصور کنید در یک کارخانه تولید محصولات صنعتی، محیط خط تولید پر از گرما و مواد شیمیایی‌ست؛ جایی‌که حضور اپراتور نه‌تنها سخت، بلکه در برخی مواقع ممنوع است. راه‌حل ما: تجهیزات هوش مصنوعی با قابلیت پردازش تصویر و صوت که جای انسان را در این فضا می‌گیرند—نه برای حذف انسان، بلکه برای نجاتش.»
مغز دیجیتال خط تولید
در قلب راهکارهای Monitait، ؛ محصولی ترکیبی که هم سخت‌افزار، هم نرم‌افزار و هم الگوریتم را در یک اکوسیستم واحد ارائه می‌دهد. به گفته عقیلی:
«ما برخلاف برخی رقبا، که فقط سخت‌افزار یا فقط نرم‌افزار ارائه می‌دهند، یک راه‌حل یکپارچه داریم. یعنی از طراحی بردها تا توسعه الگوریتم‌های یادگیری ماشین، همه در تیم خودمان انجام می‌شود. این هم مزیت رقابتی است، هم تضمین پایداری.»
او تأکید می‌کند که «Monitait» نه‌تنها ابزار هوشمندسازی است، بلکه دانش تخصصی کنترل کیفیت را به‌شکل شبکه عصبی در دل سیستم ذخیره می‌کند.
«شما اگر اپراتورتان را از دست بدهید، باید از صفر نیرو تربیت کنید. اما با ماهیه، دانش در خود سیستم ثبت شده و تکرارپذیر است.»
صنایع پیشتاز در تحول: خودروسازی و FMCG
Monitait تا امروز با مجموعه‌ای از صنایع متنوع همکاری کرده است؛ از صنایع غذایی گرفته تا پتروشیمی و تولید قطعات صنعتی. اما کدام صنایع بیشترین تمایل به استفاده از هوش مصنوعی دارند؟
«در تجربه ما، صنایع خودرویی و کالاهای تندمصرف (FMCG) سریع‌ترین پذیرندگان این فناوری هستند. دلیلش ساده است: رقابت در این حوزه‌ها فشرده است و هر درصد بهبود بهره‌وری، سود بزرگی به همراه دارد.»
نسل بعدی هوشمندسازی: حرف زدن با داده‌ها
یکی از جالب‌ترین بخش‌های گفت‌وگو، اشاره به پروژه جدیدی بود که تیم Monitait در حال توسعه آن است؛ ساخت یک سیستم مکالمه‌محور با داده‌های صنعتی.
فرض کنید مدیر تولید بتواند بپرسد: «در ۶ ماه گذشته، در چه ساعاتی بهره‌وری پایین بوده؟» و سیستم پاسخ دهد. یا بگوید: “در خط تولید A بیشترین خطاها مربوط به کدام دسته از قطعات بوده؟” ما داریم روی چنین APIهایی کار می‌کنیم که تعامل با داده‌ها را برای کاربران غیرتخصصی ساده کند.
عقیلی می‌افزاید که این کار علاوه بر سادگی برای کاربر، هزینه توسعه نرم‌افزار را نیز کاهش می‌دهد. «الان برای هر تحلیل، باید نیروی دیتا آنالیزر یا توسعه‌دهنده بیاوریم. ولی اگر بتوانیم با یک مدل مکالمه‌محور کار کنیم، بار توسعه از دوش ما و مشتری برداشته می‌شود.»
هوش مصنوعی، قاتل شغل‌ها نیست؛ نجات‌بخش آن‌هاست
شاید مهم‌ترین سوءتفاهم درباره هوش مصنوعی، ترس از حذف نیروی انسانی باشد. عقیلی با لبخند این نگرانی را رد می‌کند: «ما همیشه به مشتریان‌مان می‌گوییم: هوش مصنوعی جای کسی را نمی‌گیرد؛ جای کسانی را می‌گیرد که بلد نیستند از آن استفاده کنند.»
او به‌صورت عینی توضیح می‌دهد: «فرض کنید اپراتور باید ۱۰هزار قطعه را بررسی کند؛ کاری خسته‌کننده و پرخطا. سیستم ما این ۱۰هزار را بررسی می‌کند و ۲۰۰ مورد مشکوک را جدا می‌کند. حالا اپراتور فقط روی این ۲۰۰ تمرکز می‌کند و کارش دقیق‌تر و ارزشمندتر می‌شود.»
حفظ سرمایه دانشی، حذف وابستگی به نیروی متخصص
در شرایطی که یافتن نیروی کنترل کیفیت متخصص دشوار و هزینه‌بر است، راه‌حل Monitait بر پایداری دانش متمرکز شده: «شما نیروی انسانی را آموزش می‌دهید، او می‌رود، همه‌چیز از بین می‌رود. ولی ما با آموزش شبکه عصبی سیستم، دانش را در ساختار کارخانه حفظ می‌کنیم. در نتیجه اگر نیرو جابه‌جا شود، دغدغه‌ای نیست.»
آینده متعلق به کسانی‌ست که تغییر می‌کنند
عقیلی در پایان گفت‌وگو، پیام مهمی برای فعالان صنعتی و فناورانه دارد: «هوش مصنوعی نیامده که انسان را حذف کند؛ آمده که او را توانمند کند. اگر از آن بترسی، حذف می‌شوی؛ ولی اگر آن را بشناسی و با آن هم‌مسیر شوی، آینده مال توست.»
