جارویس؛ نماد جاه‌طلبی‌های هوش مصنوعی شرکت‌های آمریکایی

«جارویس» (Jarvis)، هوش مصنوعی خیالی از دنیای سینمایی مارول، زمانی به خاطر کمک به «تونی استارک»، میلیاردر بازیگوشی که به ابرقهرمان تبدیل شد، برای نجات جهان شناخته می‌شد. اما اکنون او در اتاق‌های هیئت‌مدیره، ارائه‌های سرمایه‌گذاری، وبلاگ‌های شرکتی و نکات صحبت‌های مدیران اجرایی حاضر است. این شخصیت که نام کاملش «J.A.R.V.I.S.» است (مخفف «Just A Rather Very Intelligent System»)، به راهی غیرتهدیدآمیز و بدون پیچیدگی فنی بیش از حد برای توضیح وعده‌ی هوش مصنوعی مولد در کسب‌وکار به عموم مردم، رسانه‌ها و کارکنان تبدیل شده است.

جارویس؛ مرجعی قابل فهم برای عموم

مدیران فناوری که اغلب اهل فن و خوره‌ی تکنولوژی هستند از این که این ارجاع چقدر در دسترس و قابل فهم است خوششان می‌آید، اما همچنین از این که چقدر خوب بهترین قابلیت‌های هوش مصنوعی را در بر می‌گیرد نیز لذت می‌برند. «من زیاد از آن استفاده می‌کنم»، «رابرت بلوموفه»، مدیر ارشد فناوری در Akamai Technologies این را گفته و ادامه می‌دهد: «اگر به [هوش مصنوعی عمومی] و کاری که ما در تلاشیم انجام دهیم فکر کنید، واقعاً فکر می‌کنم که جارویس تا حدودی بهترین نسخه‌ای است که از آن داریم.»

هوش مصنوعی «جارویس» در فیلم «مرد آهنی؛ ۲۰۰۸» معرفی شد، هرچند او ادای احترامی به شخصیت کتاب کمیک «ادوین جارویس»، پیش‌خدمت وفادار انسانی که برای خانواده‌ی استارک و اونجرز کار می‌کرد، محسوب می‌شود.

در فیلم‌ها، توانایی‌های «جارویس» از مدیریت امور خانه‌ی استارک فراتر رفته و به کمک او در طراحی لباس «مرد آهنی» می‌رسد و تبدیل به نوعی سیستم عامل داخلی می‌شود که بخش‌هایی از «Stark Industries» را اداره می‌کند. «او بیشتر کسب‌وکار را از هر کسی جز «پپر» اداره می‌کند»، این جمله را «تونی استارک» در فیلم «Avengers: Age of Ultron» سال ۲۰۱۵ گفت و هوش مصنوعی را با مدیر عامل Stark Industries، «پپر پاتس» مقایسه کرد.

«بلوموفه» درباره مقایسه جارویس با فناوری‌های واقعی امروزی توضیح می‌دهد: «امروز، عامل‌های هوش مصنوعی بسیار کمتر قابل اعتماد هستند و توانایی‌هایشان معمولاً محدودتر و به وظایف یا صنایع خاص مربوط می‌شود.» اما او به هر حال این ارجاع را دوست دارد و اغلب از آن در سخنرانی‌ها برای مخاطبان فنی و غیر فنی استفاده می‌کند. جامعه به یک نقطه‌ی فرهنگی نیاز دارد تا جزئیات فنی هوش مصنوعی را توضیح دهد، اما بخش عمده‌ای از آنچه وجود دارد بر بدترین نمونه‌ها تمرکز دارد، مانند هوش‌های مصنوعی شرور در «۲۰۰۱: یک ادیسه فضایی» و «ترمیناتور».

 «یکی از کارهایی که جارویس انجام می‌دهد این است که چهره‌ی بسیار خوشایندی به سیستم‌های عامل می‌بخشد»، «جولیان چمبلیس»، استاد زبان انگلیسی در دانشگاه ایالتی میشیگان و متصدی تاریخ «Val Berryman» در موزه‌ی MSU این موضوع را مطرح کرده است.

«جارویس» اخلاقی و آگاهانه است و اضطراب ما را درباره‌ی این که فناوری ممکن است جایگزین انسان‌ها شود یا حتی به آن‌ها آسیب بزند را از بین می‌برد.

«ویجوی پاندهی» نیز همین فکر را داشت، زمانی که تیمش در Outshift، آزمایشگاه نوآوری «Cisco»، با محبت برخی از عامل‌های هوش مصنوعی در حال توسعه را «جارویس‌ها» می‌نامیدند. او گفته که حتی یک شوخی رایج هم درباره‌ی اطمینان از قرار گرفتن حفاظ‌های مناسب برای هوش مصنوعی وجود داشته: «تا جارویس شما به هال تبدیل نشود». «هال» ابرهوش شرور در فیلم «۲۰۰۱: ادیسه فضایی» است.

الهام‌بخشی متقابل فناوری و ژانر علمی تخیلی

برخی از برجسته‌ترین کارشناسان هوش مصنوعی امروزی معتقدند سناریوی «هال» یا «ترمیناتور»، یعنی سیستم‌هایی که برای خدمت به بشر طراحی شده‌اند اما در نهایت علیه آن می‌شوند محتمل‌تر است. با این حال، ماهیت آرزومندانه‌ی «جارویس» همچنان الهام‌بخش جمعیت فزاینده‌ای از طرفداران علمی تخیلی و فانتزی است که در رأس شرکت‌های بزرگ آمریکا فعالیت می‌کنند. برخی شرکت‌ها حتی به طور رسمی ابزارهای هوش مصنوعی خود را به نام او نامگذاری می‌کنند.

 شرکت فناوری دندان‌پزشکی «Henry Schein One» ابزاری تحلیلی به نام «جارویس» دارد. همچنین گزارش شده که گوگل شروع به ساخت یک عامل هوش مصنوعی کرده که می‌تواند در مرورگر وب حرکت کند و آن را «Project Jarvis» نامیده بود، هرچند بعدها گزارش شد که شرکت نام آن را به «Project Mariner» تغییر داده است.

شرکت بازاریابی هوش مصنوعی «Jasper» نیز قبلاً «جارویس» نام داشت. این شرکت در سال ۲۰۲۲ پس از بروز تعارضات علامت تجاری با مارول، نام خود را تغییر داد، اگرچه که اعلام کرد که نام جدید بهتر ماهیت انسان‌محور ابزار آن‌ها را منعکس می‌کند. فرهنگ عامه‌ی علمی تخیلی پیش از این هم با تحولات فناوری دنیای واقعی برخورد کرده است.

«سوفیا ولاستگوئی»، عضو هیئت‌مدیره‌ی BlackLine و مدیر سابق فناوری هوش مصنوعی در Microsoft اذعان می‌کند: «در فناوری سابقه‌ی طولانی وجود دارد که از فیلم‌ها نه تنها به عنوان منبع الهام، بلکه برای توضیح برخی از اهدافمان استفاده کنیم».  

خانم «ولاستگوئی» که بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۴ نیز در Apple مسئولیت‌های مرتبط با محصول را بر عهده داشت، گفت که فیلم «Star Trek: The Next Generation» بخشی از الهام‌بخش‌های آیپد اصلی بوده است. ربات‌های انسان‌نما که برای انجام کارهای خانه ساخته شده‌اند، با «رُزی»، ربات سریال «The Jetsons» مقایسه شده‌اند.

شرکت مسابقات خودروی پرندهAirspeeder  اعلام کرده که خود را در تحقق وعده‌ی فیلم‌هایی مانند «Star Wars: Episode I»  و «Back to the Future» می‌بیند. در مقطعی، «ولاستگوئی» گفت: «سوال این است؛ آیا ما در حال تأثیرگذاری بر فیلم‌های علمی تخیلی هستیم یا فیلم‌های علمی تخیلی بر ما تأثیر می‌گذارند؟»

جواب صحیح، «هر دو» است. «چمبلیس» نیز ضمن موافقت با این موضوع، به یکی از دستیاران کامپیوتری «مرد آهنی» در سری کمیک‌های جدید این مجموعه به نام «Iron.GPT» اشاره می‌کند.