راه‌های موفقیت فراتر از کدنویسی
لزومی ندارد همه برنامه‌نویس شوند!
تیم تحریریه- ۲۸ مرداد ۱۴۰۴
با گسترش توجه جهانی به هوش مصنوعی، «پروفسور وی. کاماکوتی»، مدیر مؤسسه فناوری هند (IIT-Madras)، دانشجویان را به بازنگری در اهمیت رشته‌های مهندسی سنتی دعوت کرده و تلاش دارد توجه‌ها را به مهندسی پایه بازگرداند. وی به یکی از برجسته‌ترین حامیان احیای علاقه به رشته‌هایی نظیر مهندسی عمران، مکانیک، برق و شیمی تبدیل شده است. این گزارش در مورد علاقه جوانان هندی به بخش فناوری اطلاعات است، اما می‌تواند برای ما نیز الگوی قابل توجهی باشد.
نگرانی از کاهش علاقه به مهندسی پایه
در یکی از رویدادهای اخیر، «کاماکوتی» نگرانی خود را از گرایش‌های کنونی دانشجویان به انتخاب رشته علوم کامپیوتر و مهندسی ابراز کرد و گفت: «۹۹.۹ درصد از رتبه‌های برتر آزمون JEE Advanced رشته علوم کامپیوتر و مهندسی را انتخاب کردند.» وی توضیح داد که این تمایل گسترده، تحت تأثیر جذابیت مشاغل فناوری و حقوق‌های بالا ایجاد شده و باعث کاهش ثبت‌نام در رشته‌های اصلی مهندسی شده است.
«کاماکوتی» هشدار داد که این عدم تعادل می‌تواند توسعه زیرساختی و صنعتی هند را مختل کند، به‌ویژه در حوزه‌هایی مانند مهندسی عمران برای پروژه‌های زیرساختی و مهندسی هوافضا برای پیشرفت‌های صنعت هوانوردی. وی بر اهمیت آموزش میان‌رشته‌ای تأکید کرد و از اجبار دانش‌آموزان هندی به انتخاب زودهنگام بین رشته‌های علوم تجربی یا بازرگانی انتقاد نمود.
هوش مصنوعی به‌عنوان ابزاری مکمل
مدیر IIT-Madras معتقد است که رشته‌های مهندسی سنتی همچنان مرتبط و ضروری خواهند بود، به‌ویژه هنگامی که با هوش مصنوعی تلفیق شوند. وی افزود: «هوش مصنوعی به‌عنوان ابزاری قدرتمند در خدمت تمامی شاخه‌های مهندسی عمل خواهد کرد. افرادی که در یک رشته مهندسی تخصص دارند و توانایی بهره‌گیری از هوش مصنوعی را کسب کرده‌اند، از فرصت‌های شغلی بسیار مطلوبی برخوردار خواهند بود.»
«کاماکوتی» تأکید کرد که هوش مصنوعی جایگزین مهندسی سنتی نمی‌شود، بلکه آن را تقویت می‌کند. وی افزود: «طی پنج تا ده سال آینده، تقاضای بالایی برای متخصصان رشته‌های اصلی مهندسی وجود خواهد داشت. افراد بااستعداد باید این رشته‌ها را انتخاب کنند.»
ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی در مهندسی سنتی
در رشته‌هایی مانند مهندسی مکانیک و عمران، ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی، نظیر فناوری طراحی مولد شرکت Autodesk، قادر به ارائه طراحی‌های بهینه برای قطعات یا سازه‌ها هستند. این طراحی‌ها با توجه به محدودیت‌هایی مانند وزن، نوع ماده و هزینه تولید انجام می‌شوند.
با این حال، «گری تن»، مدیرعامل Y Combinator، در پادکست اخیر Lightcone اظهار داشت که نرخ بیکاری در میان فارغ‌التحصیلان تاریخ هنر کمتر از فارغ‌التحصیلان علوم کامپیوتر است. وی همچنین اشاره کرد که هوش مصنوعی ممکن است مشاغل کدنویسی سطح پایین را تصاحب کند.
انتخاب رشته بر اساس علاقه، نه اجبار
«کاماکوتی» توضیح داد که بسیاری از دانشجویان صرفاً بر اساس رشته‌های در دسترس پیش می‌روند و انتخابی آگاهانه ندارند. وی افزود: «اگر دانشجویان رشته‌ای مانند مهندسی یا هر رشته دیگری را دوست نداشته باشند، به فردی متوسط تبدیل می‌شوند، زیرا علاقه‌ای به آن ندارند.»
برای حل این مشکل، IIT-Madras ساختاری را پیاده‌سازی کرده که در آن ۶۰ درصد واحدها به دروس اصلی اختصاص یافته و ۴۰ درصد باقی‌مانده به‌صورت دروس اختیاری آزاد ارائه می‌شوند. این ساختار به دانشجویان امکان می‌دهد حوزه‌های موردعلاقه خود را نیز کاوش کنند.
نگرانی‌های کارشناسان از کاهش توجه به مهندسی سنتی
«رادها کریشنا کاوولورو»، دانشمند پیشین سازمان تحقیقات فضایی هند (ISRO)، در پستی در پلتفرم X نگرانی عمیق خود را از گرایش دانشجویان هندی به کنار گذاشتن رشته‌های مهندسی سنتی و تمایل به حوزه‌هایی مانند مدیریت محصول و مشاوره ابراز کرد. وی نوشت: «امروزه هر دانشجوی مهندسی در هند آرزوی تبدیل شدن به مدیر محصول یا مشاور را دارد.» او هشدار داد که این روند ممکن است به تمامی جنبه‌های کشور آسیب برساند.
کاربری دیگر در پلتفرم X تأکید کرد که خدمات نرم‌افزاری به‌تنهایی نمی‌توانند کیفیت زندگی انسان را بهبود بخشند، مگر اینکه به رشته‌های مهندسی سنتی توجه کافی شود.
چالش‌های شغلی و حقوق در رشته‌های مهندسی سنتی
«شرایانش سینگ»، مهندس عمران، در پستی در پلتفرم X اظهار داشت که رشته‌های اصلی مهندسی، نظیر عمران، برق و مکانیک، جذابیت خود را برای دانش‌آموزان دبیرستانی رشته ریاضی‌فیزیک از دست داده‌اند. وی تأکید کرد که این رشته‌ها نیاز به بازنگری جامع در روش‌های آموزشی و ایجاد فرصت‌های شغلی مناسب‌تر دارند.
بر اساس نظرسنجی اخیر، از میان ۱۰,۰۰۰ فارغ‌التحصیل رشته‌های مهندسی سنتی در هند، ۶۲ درصد ظرف دو سال در مشاغل مرتبط با فناوری اطلاعات مشغول به کار شدند، ۲۸ درصد در حوزه تخصصی خود باقی ماندند و ۱۰ درصد مسیرهای شغلی دیگر یا تحصیلات تکمیلی را دنبال کردند.
بحثی در پلتفرم Reddit نشان داد که تنها فارغ‌التحصیلان مؤسسات فناوری هند (IIT) به بسته‌های حقوقی بالا دست می‌یابند. کاربری اظهار داشت که پس از اخذ مدرک کارشناسی در مهندسی عمران و دکتری از یکی از هفت IIT، اکنون به‌عنوان استاد دانشگاه با درآمد سالانه ۱۸ لک روپیه مشغول به کار است.
ضرورت نوسازی و آینده‌نگری
چالش پیش‌رو نه‌تنها جذب دانشجویان به این رشته‌ها، بلکه نوسازی روش‌های آموزشی و بهبود مسیرهای شغلی پس از فارغ‌التحصیلی است. همان‌گونه که «پروفسور وی. کاماکوتی» تأکید می‌کند، افراد بااستعداد باید این رشته‌ها را انتخاب کنند، نه از روی اجبار، بلکه به این دلیل که آینده کشور به آن‌ها نیاز دارد.
مهندسی سنتی نیازی به رقابت با هوش مصنوعی ندارد، بلکه باید در کنار آن رشد کند. برای تحقق این هدف، لازم است دانشجویان به درک جامعی از اهمیت این رشته‌ها دست یابند و تشخیص دهند که طراحی و ساخت جاده‌ها، ماشین‌آلات، سیستمهای برق و مواد، همچنان از بنیادی‌ترین فعالیت‌های بشری به‌شمار می‌روند.
