رقابت هوش مصنوعی آمریکا و چین؛ همکاری یا رویارویی؟

در سال‌های اخیر، رقابت میان ایالات متحده و چین در حوزه هوش مصنوعی به یکی از مهم‌ترین محورهای سیاست و اقتصاد جهانی تبدیل شده است. این رقابت که به‌طور خاص بر پیشتازی فناورانه متمرکز است، پرسش‌هایی جدی را درباره آینده همکاری‌های بین‌المللی و پیامدهای امنیتی ایجاد کرده است. در حالی که برخی چهره‌های سیاسی و صنعتی آمریکا بر شکست دادن چین تأکید دارند، کارشناسان هشدار می‌دهند که این رویکرد می‌تواند فرصت‌های همکاری جهانی را از بین ببرد و پیامدهای ناخواسته‌ای برای پیشرفت فناوری و امنیت جهانی ایجاد کند.

گام جدید آمریکا در محدودسازی چین

دولت بایدن اخیراً مقررات صادراتی جدیدی را معرفی کرده است که هدف آن جلوگیری از دستیابی چین به فناوری‌های پیشرفته هوش مصنوعی است. این سیاست که ادامه اقدامات محدودکننده دوران ترامپ است، شامل محدودیت‌هایی بر صادرات سخت‌افزار، نرم‌افزار و مدل‌های پیشرفته AI به چین می‌شود. این مقررات به‌طور خاص بر «خوشه‌های پردازش با کارایی بالا» و مدل‌های مرزی تمرکز دارد، اما جزئیات معیارهای عملکرد این مدل‌ها هنوز مشخص نیست.

پاول تریولو، شریک ارشد شرکت مشاوره DGA Group، هشدار می‌دهد که این قوانین پیچیده، چالش‌هایی جدی برای شرکت‌های فناوری ایجاد می‌کند، از جمله افزایش هزینه‌های قانونی، کندی گسترش بین‌المللی و تأثیر منفی بر تحقیقات علمی. همچنین، این محدودیت‌ها باعث شده چین سرمایه‌گذاری عظیمی برای خودکفایی فناورانه انجام دهد، هرچند سرعت پیشرفت آن‌ها همچنان کمتر از رقبای غربی است.

تأثیرات تحریم‌ها بر صنعت هوش مصنوعی چین

تحریم‌های آمریکا اگرچه مانع پیشرفت سریع چین شده‌اند، اما باعث شده دولت چین به سرمایه‌گذاری گسترده در توسعه داخلی سخت‌افزار و نرم‌افزار هوش مصنوعی روی آورد. شرکت‌های چینی اکنون توانسته‌اند با استفاده از سخت‌افزارهای قدیمی‌تر غربی، جایگزین‌های بومی را توسعه دهند و نوآوری‌هایی در این زمینه داشته باشند.

این پیشرفت‌ها، به‌ویژه در زمینه نیمه‌هادی‌ها و مدل‌های هوش مصنوعی، نشان‌دهنده مقاومت چین در برابر فشارهای خارجی و تلاش آن‌ها برای کاهش وابستگی به فناوری‌های غربی است. با این حال، محدودیت‌های داده و قوانین ملی نیز ممکن است به تولید مدل‌های هوش مصنوعی حاکمیتی منجر شود که بازتاب‌دهنده فرهنگ و ارزش‌های خاص هر کشور هستند.

آیا «شکست چین» راه‌حل است؟

شعار «شکست دادن چین» که توسط برخی چهره‌های برجسته سیلیکون‌ولی مانند سم آلتمن و داریو آمودی مطرح شده، در حال تبدیل شدن به محور اصلی سیاست‌های آمریکا است. اما بسیاری از کارشناسان معتقدند که این رویکرد نه‌تنها خطرناک است، بلکه فرصت‌های همکاری جهانی را به حاشیه می‌راند.

در مقابل، افرادی مانند ایلان ماسک تأکید دارند که هوش مصنوعی باید به‌صورت مسئولانه و با همکاری بین‌المللی توسعه یابد. او معتقد است که امنیت این فناوری تنها زمانی تضمین می‌شود که کشورها، از جمله چین، در تنظیم مقررات جهانی مشارکت کنند.

فاصله واقعی آمریکا و چین در هوش مصنوعی

گرایلین، کارآفرین و مدیر پیشین HPC، معتقد است که تصور رایج مبنی بر برتری یک تا دو ساله آمریکا در هوش مصنوعی در حال تغییر است. مدل‌های جدید چینی مانند DeepSeek r1 و v3 در برخی موارد عملکرد بهتری نسبت به مدل‌های پیشرفته OpenAI دارند، آن هم با منابع انسانی و محاسباتی کمتر.

این پیشرفت‌ها نشان می‌دهد که تحریم‌های آمریکا باعث شده شرکت‌های چینی خلاق‌تر و کارآمدتر عمل کنند. همچنین دسترسی آن‌ها به داده‌های داخلی، مزیتی مهم برای آموزش مدل‌های AI فراهم کرده است.

انتخاب بین همکاری و تقابل

تریولو معتقد است که تشدید رقابت هوش مصنوعی میان آمریکا و چین می‌تواند خطرات بزرگی برای صلح جهانی، ثبات اقتصادی و پیشرفت فناوری ایجاد کند. او پیشنهاد می‌دهد که دولت‌های دو کشور باید از رویکرد صرفاً نظامی به هوش مصنوعی فاصله بگیرند و به‌جای آن، گفت‌وگوی مشترکی برای ایجاد استانداردهای جهانی و مقابله با سوءاستفاده از این فناوری آغاز کنند.

همکاری‌های علمی و صنعتی بین آمریکا و چین طی دهه‌های اخیر نقشی کلیدی در پیشرفت‌های بنیادی هوش مصنوعی داشته است. قطع این چرخه همکاری، نه‌تنها به ضرر دو کشور خواهد بود، بلکه ممکن است آینده‌ای پرخطر برای جهان رقم بزند.

نتیجه‌گیری

رقابت هوش مصنوعی میان آمریکا و چین، انتخابی سرنوشت‌ساز را پیش روی جهان قرار داده است؛ یا مسیر تقابل و انزوای فناوری ادامه خواهد یافت، یا کشورها به‌سوی همکاری حرکت خواهند کرد تا آینده‌ای باثبات و شکوفا برای بشریت ایجاد کنند. همان‌طور که تریولو تأکید می‌کند، «انتخاب ما ساده است، اما پیامدهای آن عظیم و جهانی خواهد بود.»

منبع: Wired، DGA Group