بدون سرمایه‌گذاری متمرکز، مدل‌سازی و اپلیکیشن‌های AI محدود می‌مانند

رئیس پردیس هوش مصنوعی و نوآوری دیجیتال ایران، علی محمد مصباحی‌نیا، با اشاره به تحولات زیرساخت‌های فناوری اطلاعات در کشور، بر نقش حیاتی این زیرساخت‌ها در توسعه هوش مصنوعی تأکید کرد.

او توضیح داد که با وجود پیشرفت‌های صورت‌گرفته در اینترنت و منابع پردازشی، دسترسی نخبگان و دانشجویان به سرورهای پرقدرت برای پیاده‌سازی مدل‌های هوش مصنوعی همچنان محدود است و بدون سرمایه‌گذاری همگرا و ایجاد یک اپراتور هوش مصنوعی ملی، پیشرفت حوزه‌های داده، توسعه مدل‌ها و اپلیکیشن‌ها با کندی مواجه خواهد شد.

مصباحی‌نیا با اشاره به تجربه موفق شرکت‌ها و نخبگان داخلی در زمینه هوش مصنوعی، بر ضرورت ایجاد زیرساخت‌های متمرکز و فرهنگ‌سازی برای استفاده از مدل‌های داخلی تأکید کرد و هشدار داد که توسعه پراکنده و بدون هماهنگی نمی‌تواند پاسخگوی نیاز میلیون‌ها کاربر ایرانی باشد؛ مشروح گفت‌وگوی علی محمد مصباحی‌نیا با هوشیو را در ادامه بخوانید:

از وضعیت زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و اینترنت کشور در چند سال اخیر شروع کنیم. این زیرساخت‌ها چه تغییراتی داشته‌اند و چقدر در توسعه صنعت هوش مصنوعی اثرگذار هستند؟

مصباحی‌نیا: تهیه و تأمین زیرساخت‌های پردازشی به دلیل هزینه‌های بسیار بالا، باید توسط دولت و حاکمیت انجام شود. این زیرساخت‌ها باید تحت قالب خدمات ابری در اختیار شرکت‌ها، هسته‌های فناوری و حتی دانشجویان قرار بگیرد تا بتوانند مدل‌های هوش مصنوعی را بارگذاری و اجرا کنند. اما واقعیت این است که دسترسی به این منابع هنوز محدود است و بسیاری از فعالان حوزه هوش مصنوعی با دشواری مواجه‌اند.

برای حل این مسئله، نیازمند سرمایه‌گذاری همگرا و مشخص در حوزه هوش مصنوعی هستیم، با محوریت یک نهاد مشخص. ما در پردیس در حال پیگیری ایجاد «اپراتور هوش مصنوعی ملی» هستیم تا زیرساخت‌ها در یک محل متمرکز شده و تمام کشور بتواند بسته به نیاز خود از آن استفاده کند. این زیرساخت‌ها باید توسط دولت پشتیبانی شوند، زیرا هزینه‌ها بسیار بالا است و تأمین آن‌ها برای توسعه مدل‌ها، داده‌ها، اپلیکیشن‌ها و کسب‌وکارهای هوش مصنوعی ضروری است.

درباره دسترسی کاربران ایرانی به ابزارهای هوش مصنوعی جهانی مانند چت‌بات‌ها چه دیدگاهی دارید؟

مصباحی‌نیا: این ابزارها مثل  ChatGPT، حتی در چین با الگوریتم‌ها و زیرساخت‌های ملی خود توسعه یافته‌اند. کشورهایی که به دنبال قدرت اقتصادی هستند، توجه ویژه‌ای به امنیت داده‌ها دارند. ما هم استفاده از این ابزارها را داریم، اما به نظر من لازم است یک چت‌بات پایه‌ای ایرانی توسعه داده شود که از صفر و با زیرساخت‌های ملی پیاده‌سازی شود.

هدف این است که دانشجویان و نخبگان بتوانند مدل‌های خود را روی این پلتفرم اجرا کنند و پروژه‌های دانشجویی، فنی و کسب‌وکاری خود را پیش ببرند. در پردیس، ما این کار را با استفاده از توان نخبگان آغاز کرده‌ایم، هرچند در مقیاس محدود، اما توسعه آن ادامه دارد. برای کاربری وسیع، مانند چند ده میلیون نفر، حتماً زیرساخت مناسب لازم است.

پس به نظر شما، ایجاد زیرساخت و اپراتور ملی هوش مصنوعی الزامی است؟

مصباحی‌نیا: بله، زیرساخت و اپراتور ملی بسیار حیاتی است. این اپراتور باید شامل سخت‌افزار و پلتفرم نرم‌افزاری باشد و امکان استفاده کاربران از مدل‌ها فراهم شود. همگرایی و محوریت مشخص در این حوزه بسیار مهم است، زیرا فعالیت‌های پراکنده و متکثر پاسخگوی نیاز کشور نیستند. تجربه پیام‌رسان‌ها هم نشان داد که پراکندگی و تأخیر در هماهنگی، نتیجه مطلوب ندارد.

نقش فرهنگ‌سازی و اعتماد عمومی در توسعه این چت‌بات‌ها چقدر مهم است؟

مصباحی‌نیا: بسیار مهم است. داده‌ها و مدل‌ها پشتوانه قدرت ملی هستند و ایجاد اعتماد عمومی ضروری است. فرهنگ‌سازی باید همراه با توسعه سازوکارهای شفاف و قابل اعتماد انجام شود. تنها با ترکیب زیرساخت مناسب، پلتفرم ملی و اعتماد عمومی، می‌توانیم در حوزه هوش مصنوعی به موفقیت برسیم.