تشخیص احساسات انسان با بینایی ماشینی

تشخیص احساسات انسان با بینایی ماشینی، قابلیتی است که کامپیوترها و انواع وسایل هوشمند می‌توانند به آن مجهز شوند؛ انسان‌ها همیشه برای درک احساسات یکدیگر به رشد عواطف و روابط اجتماعی خود نیاز دارند؛ مشخص است درک احساسات انسانی یکی از قابلیت‌های هر فرد در روابط انسانی، محسوب می‌شود؛ قابلیت‌هایی که فرد را از درجه بالاتری از هوش و همدلی برخوردار می‌سازند. از طرفی ممکن است کشف احساسات درونی برخی افراد، امری نزدیک به معما باشد.

درک پیچیدگی‌های روحی افراد کم حرف و درونگرا ممکن است از عهده هر کسی برنیاید؛ هرچند همه افراد تا حدی از همدلی دوستان و نزدیکان خود برخوردارند. فهم احساسات یکدیگر در عین حال زمینه یکی از رؤیاهای بشر را تشکیل می‌دهد. تلاش برای درک واقعی دیگری و فهم احساساتش ممکن است حسرتی در روابط بشری باشد؛ حسرتی که با انتظار برای اختراعاتی چون «احساس‌سنج» همراه شده است.

هوش مصنوعی اما این قابلیت را نیز پیدا کرده است تا علاوه بر اینکه در برخی موارد هم‌صحبت یا مشاور انسان قرار گرفته، احساسات او را نیز تشخیص دهد؛ امری که با شرط حفظ حریم شخصی افراد در برخی موارد کاربردهای درست و مهمی دارد. اول باید ببینیم این تشخیص احساس چگونه اتفاق افتاده و دوم اینکه چه کاربردهایی دارد.

رانا کالیوبی، مبدع تشخیص احساسات انسان توسط کامپیوتر

تشخیص احساسات انسان با بینایی ماشینی، به قابلیت این نرم‌افزار در پردازش تصویر مربوط می‌شود. تصاویری که اکنون مشخص و محدود برای این سنجش توسط هوش مصنوعی تعریف شده‌اند؛ تا امروز هوش مصنوعی انتخاب‌ها و ترجیحات کاربران را در فضای مجازی، فروشگاه‌ها و مراکز خدماتی آنلاین، از روی انتخاب‌هایشان درک و تجزیه و تحلیل می‌کرد و در همان راستا به آنها پیشنهاد خرید یا عضویت می‌داد. اما امروز کامپیوترها با دریافت تصویر انسان، قادر به درک احساسات فرد از طریق حالات صورت او هستند. مثلاً تشخیص می‌دهند که شخص عصبانی، ناراحت یا شاد است.

یکی از شرکت‌های مجهز به این سیستم شرکت el Kaliouby، مؤسس Affective است. آن‌ها می‌گویند هوش مصنوعی می‌تواند عصبانیت ما را تشخیص دهد و حتی حدس بزند که ممکن است از روی عصبانیت کار ناخواسته‌ای انجام دهیم. با این حساب احتمال دارد شناسایی احساسات ما ومراقبت از آن‌ها در آینده به عهده ماشین‌های هوشمند قرار بگیرد.

تشخیص احساسات انسان با بینایی ماشینی راه درازی را تا عملی شدن پیموده است. رانا کالیوبی (Rana El-kuliouby) متخصص کامپیوتر و همکارانش مبتکر این سیستم هستند؛ رانا که مدت زیادی را تنها از طریق لپتابش وقت می‌گذراند و با خانواده اش صحبت می‌کرد، کم‌کم به این فکر افتاد که اگر هوش مصنوعی احساسات آدم را می‌فهمید، می‌توانست کمک بزرگی به انسان بکند. به همین دلیل او تصمیم گرفت نرم‌افزاری بسازد که از روی چهره افراد پی به احساساتشان ببرد. تشخیص احساسات انسان از طریق بینایی ماشینی اتفاق می‌افتد. رانا و دوستانش الگویی از ده‌ها هزار چهره مختلف را برای تحلیل، در اختیار کامپیوتر گذاشتند.

پس از مدتی ماشین توانست فرق لبخندهای مختلف را درک و حالت‌های مختلف صورت را شناسایی کند. تیم رانا در طول سال‌ها تلاش کرده‌اند که کامپیوتر بتواند همه حالات صورت انسان را تشخیص بدهد؛ آن‌ها همچنین امکان اجرای این نرم‌افزار را بر روی همه دستگاه‌های «آی‌پد» ایجاد کرده‌اند. رانا با جمع آوری 12 میلیارد از نقاط احساس روی صورت، بزرگ‌ترین پایگاه داده جهان را برای تشخیص احساسات انسان ایجاد کرده است. این اطلاعات از طریق دو و نیم میلیون ویدیو از بیش از هفتادوپنج کشور جهان جمع آوری شده‌اند. و باعث شده اند کامپیوتر احساسات مختلف افراد را شناسایی کند؛ همچنین این سیستم نسبت به شاخص‌هایی چون سن، جنسیت و فرهنگ حساس است.

کاربردهای تشخیص احساسات با بینایی ماشینی

تشخیص احساسات انسان با بینایی ماشینی، به نحوی تعامل انسان و ماشین را گسترده‌تر کرده و امکان ارتباط متقابل را بین آن دو ایجاد کرده است؛ از این طریق ماشین‌های هوشمند به صورت خودکار در برابر احساسات فرد احساس مسئولیت کرده و می‌توانند در مواقع خطر به او یا دیگران نسبت به وضعیتش هشدار بدهند. پیش از این هوش مصنوعی با شناسایی دقیق ویژگی‌های جسمی و روانی انسان، کمک‌های شایانی به حوزه‌های پزشکی و روانشناسی کرده است؛ اکنون توانایی تشخیص چهره امکانات فراوانی را در اختیار شرکت‌ها، مراکز امنیتی، پزشکان، روانشناسان، معلمان و…. قرار می‌دهد تا با شناسایی احساسات فرد، خدمات خود را نسبت به او کامل کنند یا اینکه او را از خطر نجات دهند. افزون بر این مجهز شدن ماشین‌ها به توانایی تشخیص چهره منجر به همکاری آن‎ها با انسان در مواقع خطر خواهد شد.

مثلاً هنگامی که خودرو به این توانایی مجهز باشد به راننده خواب‌آلود هشدار خواهد داد یا هنگام عصبانیت مراقب او خواهد بود. تشخیص احساسات انسان با بینایی ماشینی، در راستای پیشرفت بیشتر انسان و حفظ او از خطرات در موقعیت‌های ناخواسته است. هم‌اکنون از هر ده ابزار یکی به فناوری تشخیص چهره مجهز شده است و در آینده استفاده از این فناوری بیشتر خواهد شود. از دیگر کاربردهای این نرم‌افزار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1ـ امنیت

یکی از قابلیت‌های این نرم‌افزار این است که احساسات حقیقی فرد را تشخیص می‌دهد؛ مثلاً می‌تواند خنده اجباری یا از روی ترس را از خنده عادی تشخیص دهد[ به همین دلیل علایم چهره فرد هنگامی که در خطر است، توسط این دستگاه شناسایی شده و به دیگران منتقل می‌شود. تشخیص احساسات انسان با بینایی ماشینی، می‌تواند به افزایش امنیت در جامعه کمک کند.

2ـ تشخیص احساسات در مصاحبه‌های کاری

در این مواقع شرکت‎ها از این نرم افزار برای درک احساسات حقیقی شخص متقاضی استفاده می‌کنند و تا حدودی شخصیت او را برای به عهده گرفتن شغل مورد نظر می‌سنجند. آیا فرد واقعاً صلاحیت پذیرفتن این حرفه را دارد؟ آیا اضطراب او برای چنین مصاحبه‌ای بیش از حد، بالا نیست؟ به همین ترتیب شرکت‌ها و سازمان‌ها، می‌توانند بهترین نیروی کار را برای خویش فراهم آورند.

3ـ تشخیص میزان رضایت مشتری

تشخیص احساسات انسان با بینایی ماشینی، در بازار نیز کاربرد فراوانی دارد و می‌تواند سودرسانی اقتصادی را در راستای رضایت مشتری ایجاد کند. پیش از این میزان رضایت مشتری از طریق سنجش سلایق او درخریدها اینترنتی مشخص می‌شد؛ اما امروز برخی از فروشگاه‌ها مجهز به نرم‌افزار تشخیص احساسات هستند, به این ترتیب میزان رضایت مشتری را هنگام خروج او از  فروشگاه می‌سنجند. این قابلیت برای تشخیص میزان رضایت مراجعان به یک اداره یا شرکت، نیز کارایی دارد. امری که پیش از این با پرسش‎نامه و نظرسنجی صورت می‌گرفت.

4ـ تشخیص احساسات انسان با عینک‌های هوشمند

این نرم‌افزار امکانات منحصربه‌فردی برای اشخاصی که اوتیسم دارند یا نابینا هستند، ایجاد کرده است تا با استفاده از عینک‌های هوشمند قادر به تجزیه و تحلیل احساسات اطرافیان خود باشند. روشن است که این کاربرد توانایی‌های این افراد را گسترش می‌دهد و به آن‌ها در دست‌یابی به یک زندگی آسان‌تر کمک می‌کند.

5. تشخیص احساسات رانندگان

این قابلیت با اضافه شدن به سیتسم بینایی ماشین‌ها، می‏تواند با درک احساسات راننده به او در مواقع خطر هشدار دهد و او را نسبت به خواب آلودگی یا عصبانیت خود آگاه کند؛ یعنی موقعیت‎هایی که مناسب رانندگی نیستند.

نتیجه‌گیری

تشخیص احساسات انسان با بینایی ماشینی، امروز از یک آرزوی شخصی به قابلیتی در سرتاسر جهان تبدیل شده که به رشد سیستم پردازش ماشین‌ها در ارتباط با انسان منجر شده است. هنگامی که رانا کالیوبی مقابل لپتاب خویش نشسته بود و آرزو می‌کرد لپتاب نیز قادر به شناسایی احساسات انسان باشد، حدس نمی‌زد بتواند این خواسته خود را این چنین محقق کند. پیش‌بینی میشود این نرم‌افزار پس از این کاربرد و رشد بیشتری داشته باشد و گسترش بیشتری بیابد. علاوه بر این ممکن است این نرم‌افزار قابلیتی را به همه وسایل هوشمند اضافه کند تا بتوانند با شناخت احساسات انسان به او برآوردن نیازهایش یاری برسانند. رانا با اطلاع از امکان دخالت کردن بیش از حد ماشین‌های هوشمند در زندگی انسان، معتقد است این نرم‌افزار فواید بسیاری برای انسان دارد؛ طوری‌که می‌توان از خطرات احتمالی‌اش چشم پوشید.

انواع کاربردهای هوش مصنوعی در صنایع مختلف را در هوشیو بخوانید