هر آنچه لازم است درباره کاربردهای هوش مصنوعی در خدمات بدانید
دامنه کاربردهای هوش مصنوعی در خدمات دولتی و شهری به طور فزایندهای رو به گسترش است. هوش مصنوعی با قابلیتهای ارزشمندی که دارد، سازمانهای دولتی و مراجع قضایی را به ویژه در زمینه خدمترسانی به شهروندان متحول کرده است. این فناوری امور مختلفی از جمله جستجوی الگو، استنباط معنی از دادههای خام، پیشبینی کردن و تعامل با مردم، ماشینها و محیط فیزیکی را به صورت خودکار در میآورد و از این طریق به کارکنان کمک میکند تا بهرهوری خود را افزایش دهند. در کنار دولت، مجریان و مسئولین امور شهری نیز تاکنون از قابلیتهای هوش مصنوعی بهره برده و موضوع “شهر هوشمند” را مطرح کردهاند. هوش مصنوعی تاکنون توانسته تأثیر بسزایی در ارائه خدمات به شهروندان، برقراری امنیت، اجرای قانون، مدیریت انرژی و توسعه حملونقل شهری بگذارد. در این بخش به بررسی جایگاه هوش مصنوعی به طور عمومی، در دولت و خدمات به شهروندان پرداخته میشود.
دستهبندی حوزۀ خدمـات
هوش مصنوعی توانسته از جوانب مختلف بر امور دولتی و شهری تأثیر بگذارد و در تعامل شهروندان با نهادها و سازمانهای مربوطه تغییرات شگرفی ایجاد نماید. جهت ارزیابی تأثیرات هوش مصنوعی بر این حوزه، موارد کارکردی را میتوان به سه دسته زیر تقسیمبندی نمود:
در ادامه، هر یک از کاربردهای هوش مصنوعی در خدمات مورد بررسی قرار میگیرد.
1. کاربردهای عمومی هوش مصنوعی در خدمات
هوش مصنوعی با ورود به سازمانهای دولتی و خصوصی و انجام فعالیتهایی از قبیل امور تکراری، استخدام افراد و پاسخگویی به اربابرجوع توانسته علاوه بر بهبود بهرهوری کارمندان، میزان رضایت مشتریان را نیز به دلیل پاسخگویی سریعتر و بهتر، افزایش دهد. برخی از کارکردهای عمومی هوش مصنوعی در حوزۀ خدمات به شرح زیر میباشد:
1.1. خودکارسازی فعالیتهای اداری
1.2. استخدام هوشمند افراد
در ادامه، هر یک از موارد عمومی کاربردهای هوش مصنوعی در خدمات شرح داده میشود.
1-1. خودکارسازی فعالیتهای اداری
با پیشرفت تکنولوژی و افزایش قابلیتهای سیستمهای هوشمند، میتوان در انجام بسیاری از فعالیتهای تکراری و روتین نیروی انسانی از هوش مصنوعی استفاده نمود. بهعنوان مثال، میتوان ورود داده را بهواسطه قابلیت تشخیص دستخط، زمانبندی فعالیتها بهواسطه الگوریتمهای برنامهریزی، بررسی خودکار قراردادها، خدمات پشتیبانی از مشتریان بهواسطه سیستمهای مجهز به تشخیص گفتار و پردازش زبان طبیعی و یا بهطور کلی فرآیند پرسش و پاسخ را بهطور خودکار انجام داد. به طور کلی با گسترش کاربردهای هوش مصنوعی در خدمات، بستری جهت تسهیل فرآیندهای اداری، تسریع در پاسخگویی و بهبود عملکرد کارمندان فراهم میشوند.
1-2. استخدام هوشمند افراد
خودکارسازی فرآیند استخدام از طریق ابزارهای هوش مصنوعی بهویژه فناوریهای پردازش زبان طبیعی و تشخیص گفتار، بهرهوری منابع انسانی را افزایش میدهد. در شرکتهای بزرگ، فرآیند استخدام منابع انسانی، عملی دشوار است. با این حال، تاکنون مراحل اولیه استخدام از جمله احراز صلاحیت توسط هوش مصنوعی به صورت خودکار درآمده است. به محض اینکه فردی برای استخدام در یکی از فرصتهای شغلی اقدام کند، سیستمهای هوشمند بهویژه رباتها و یا چتباتها از طریق ارسال پیام با او ارتباط برقرار میکنند. در صورتی که ابزارهای هوشمند، نکته مبهمی در رزومه فرد مورد نظر پیدا کنند، سؤالاتی راجع به آن از فرد متقاضی میپرسند. از این روی، فرد متقاضی، فرصت دیگری پیدا میکند تا توضیح دهد چرا برای این کار مناسب است. از سوی دیگر، این سیستمهای هوشمند، متقاضیان کار را بر اساس صلاحیت رتبهبندی کرده و افرادی که امتیاز بیشتری در مورد زمینـه کاری شرکت دارند، در اولویت قرار میگیرند. همچنین به کمک هوش مصنوعی میتوان متقاضیان کار را در مورد مشاغلی که در حوزه تواناییها و تخصص آنها قرار دارد، مطلع نمود. در انجام امور زمانبری همچون مصاحبههای تلفنی و تعیین وقت مصاحبه نیز میتوان از سیستمهای هوشمند استفاده نمود. بهطور کلی، سیستمهای هوش مصنوعی، فرآیند یافتن شغل برای افراد جویای کار و یا استخدام نیروی کار کارفرمایان را تسهیل نمودهاند.
2. کاربردهای هوش مصنوعی در خدمات دولتی
به موازات ظهور فناوریهای جدید لازم است دولتها توانایی استفاده از آنها و ایجاد نوآوری در شیوه ارائه خدمات دولتی همراه با سرعت و کیفیت بالا را داشته باشند. هوش مصنوعی توانسته در ارائه خدمات دولتی از جمله اجرای قانون، برقراری امنیت و مدیریت بحران، تأثیر بسزایی گذاشته و باعث افزایش بهرهوری و کاهش هزینهها گردد. برخی از کاربردهای هوش مصنوعی در خدمات دولتی به شرح زیر میباشد:
2.1. قانون و عدالت
2.2. اجرای قانون
2.3. مالیات
2.4. مدیریت حوادث طبیعی
در ادامه به تشریح هر یک از کاربردهای هوش مصنوعی در خدمات دولتی پرداخته میشود.
2-1. قانون و عدالت
عدم توانایی پردازش تمام جوانب یک موضوع قضایی توسط انسانها میتواند منجر به بروز خطا در اجرای قانون و عدالت شود. با توجه به اینکه الگوریتمها و ابزارهای هوش مصنوعی قابلیت پردازش حجم زیادی از اطلاعات را در کسری از زمان دارند، میتوانند به سرعت بخشیدن رسیدگی به پروندههای قضایی، اتخاذ سریعتر تصمیمات و صدور مطمئنتر احکام قضایی کمک نمایند. در این زمینه هوش مصنوعی در مواردی از قبیل رسیدگی به پروندههای جنایی، انجام پژوهشهای قانونی و بررسی شواهد و مدارک، اثرگذار بوده که در ذیل، هر یک از موارد شرح داده میشود:
رسیدگی به پروندههای قضایی:
سازمانهای قضایی به کمک قابلیت پردازش کلاندادههای سیستمهای هوش مصنوعی، به قاضیها در تعیین نوع مجازات هر متهم کمک مینمایند. به عبارت دیگر الگوریتمهای طراحی شده در این زمینه با دریافت مشخصات متهم، احتمال ارتکاب مجدد جرم و میزان خطر آن متهم را برآورد مینمایند. قاضی، این اطلاعات را در نظر میگیرد و در مورد اینکه چه نوع خدمات روانشناسی برای متهم مناسب است یا اینکه متهم باید در چه نوع زندانی نگه داشته شود و احکام صادره تا چه حد شدید باشد، تصمیمگیری میکند.
اولین مرکز خدمات دادرسی مبتنی بر اینترنت، در چین معرفی شدهاست که دارای یک قاضی هوش مصنوعی جهت رسیدگی به برخی از خدمات است. روند کار بدین صورت است که افراد بدون حضور در دادگاه و تنها با تماس تصویری در مقابل قاضی رباتی و هوشمند قرار گرفته و به اقامه دعوی میپردازند. از طرف دیگر، بررسی، ساماندهی مدارک و شواهد و دستهبندی آنها با بهرهگیری از فناوری بلاکچین و امضاهای دیجیتال صورت میگیرد.
رباتهای وکیل:
امروزه رباتهای وکیل توانستند به عموم مردم بهویژه افرادی که توانایی پرداخت دستمزد وکیل را ندارند، کمک کنند. این سیستمهای هوشمند به کمک قابلیت پردازش زبان طبیعی و یادگیری عمیق، به برقراری مکالمه با افراد میپردازند و به آنها خدمات مشاوره حقوقی ارائه میدهند. کاربر میتواند با ورود مشکلات حقوقی خود از قبیل اعتراض به برگه جریمه، جبران خسارت قانونی، ورشکستگی و یا شکایت، از راهنمایی رباتهای وکیل استفاده کند. همچنین فرد میتواند درخواستهای حقوقی لازم را از ربات دریافت کرده و برای ارائه به دادگاه، پرینت بگیرد. در حال حاضر این رباتها یکی از نمودهای جالب کاربردهای هوش مصنوعی در خدمات شناخته میشوند.
انجام پژوهشهای قانونی:
هوش مصنوعی به کمک یادگیری ماشین در انجام تحقیقات قانونی به وکلا نیز کمک مینماید. هر زمان که وکلا روند دادرسی را مکتوب میکنند، یک سیستم هوشمند میتواند یک سند، متشکل از سه مؤلفه ایجاد نماید. مؤلفه دادرسی که مهمترین بخشهای روند دادرسی را مشخص میکند، مؤلفه پروندههای مربوطه که عملکردی مشابه سرویسهای ارجاعات قانونی دارد و شباهتهای میان این روند دادرسی با حکم و رأیهای دیگر را نشان میدهد و سومین مؤلفه یک نمودار است که میزان فراگیر بودن یک حکم را نشان میدهد و مشخص میکند چه زمانی و در چه پروندههایی این حکم صادر شده است. همچنین به کمک هوش مصنوعی میتوان سوابق قضایی را برای وکلا به راحتی و در کمترین زمان ممکن پیدا نمود.
بررسی شواهد و مدارک:
در حقوق کیفری از هوش مصنوعی میتوان برای بررسی شواهد و مدارک استفاده کرد. با استفاده از این فناوری میتوان شواهد و مدارکی را که در پروندهها منجر به صدور حکم ناعادلانهای شده، بررسی و سپس میزان اعتبار نظریاتی را که در جهت صدور حکم، بیان شدهاند مشخص کرد. در نتیجه امید است تا با استفاده از هوش مصنوعی در این حوزه، میزان خطاهای انسانی کاهش یابد.
2-2. اجرای قانون
به کشف، بازداشت، توانبخشی یا تنبیه افرادی که قوانین و هنجارهای حاکم بر جامعه را نقض میکنند، “اجرای قانون” گفته میشود. از ارزشمندترین کاربردهای هوش مصنوعی در خدمات دولتی میتوان به مواردی از قبیل شناسایی تبهکاران، تشخیص و رسیدگی به جرائم اشاره کرد. انتظار میرود تأثیرات هوش مصنوعی بر این حوزه همچنان افزایش یابد. در حال حاضر مواردی که بیش از همه و با هدف اجرای قانون، فناوری هوش مصنوعی را به کار گرفتهاند در ذیل، توضیح داده شدهاند.
رسیدگی به پروندههای جنایی:
علاوه بر قابلیت پردازش تصویر و بینایی ماشین، توانایی ارزشمند هوش مصنوعی در پردازش کلاندادهها و یافتن ارتباط بین دادههای متنی، صوتی و تصویری با یکدیگر میتواند روند رسیدگی به پروندههای جنایی را تسریع بخشد. در این راستا، میتوان به کمک سیستمهای هوشمند، مدارک بالقوه را استخراج کرد، بهطور اتومات اطلاعات ارزشمند و مرتبطی را ارائه داد و بر اساس درجه اهمیت، آنها را رتبهبندی نمود. هوش مصنوعی با جلوگیری از جستجو بین دادههای غیرمرتبط، تأثیر قابل ملاحظهای در صرفهجویی زمانی ایجاد میکند. بنابراین، ماشینهای هوشمند به تنهایی میتوانند تبهکاران را شناسایی کرده و به مجریان قانون در یافتن فرد مظنون کمک کنند. در همان حال، مجریان عدالت، مجموعهای از مدارک و شواهد را در اختیار دارند که توسط سیستمهای مختلف جمعآوری شده و جرم را با بیان جزئیات شرح میدهد که میتوان بر مبنای این شواهد و مدارک، فرد مظنون را بازداشت یا تحت پیگرد قانونی قرار داد.
تشخیص چهره جهت شناسایی هویت افراد:
فناوری تشخیص چهره برای ادارات پلیس، بسیار مهم است. افسران پلیس با استفاده از تشخیص چهره و دادههای تصویری، مجرمان در حال فرار و افراد گمشده را شناسایی میکنند. در اکثر اوقات، فیلمهای گرفته شده از دوربینهای خیابانی دارای تصاویر باکیفیت بسیار پایینی هستند که مرور این تصاویر برای کسب اطلاعات کلیدی، بسیار دشوار و زمانبر است. بسیاری از سازمانهای مجری قانون حتی نیروی انسانی کافی برای رسیدگی و تجزیه و تحلیل حجم زیادی از دادههای تصویری جمعآوری شده برای حل همه پروندههای خود را ندارند. به واسطه پیشرفت تکنولوژی در قابلیت پردازش تصاویر، سیستمهای هوشمند میتوانند چهرۀ فرد خاصی را از بین جمعیت زیاد، شناسایی کنند. همچنین با قابلیت پردازش فایلهای ویدئویی میتوان به جعل هویت افراد پی برد. به عبارت دیگر، به کمک هوش مصنوعی میتوان تشخیص داد که فیلم حاوی فرد مذکور، جعلی نبوده و مورد دستکاری عامدانه قرار نگرفته است.
پیشبینی جرمهای محتملالوقوع:
با استفاده از هوش مصنوعی در خدمات دولتی میتوان محل وقوع جرائم، افراد مجرم، انواع جرائم و قربانیان را پیشبینی نمود. در زمینه پیشبینی محل وقوع جرائم، الگوریتمهای هوشمند با آنالیز نرخ وقوع جرم، تحلیل مکان و تعیین قسمتهای ممکن جهت بروز جرم (با توجه به دادههای گذشته)، به نیروی پلیس جهت شناسایی مکانهای نیازمند نظارت و کنترل بیشتر کمک مینمایند. همچنین از هوش مصنوعی میتوان در به تصویر کشیدن افرادی که در معرض خطر ارتکاب جرم هستند (با توجه به دادههای جمعآوری شده و تجزیه و تحلیل الگوهای تاریخی) استفاده کرد.
از طرف دیگر، به کمک سیستمهای هوشمند میتوان سوابق کیفری و مجموعه دادههای مرتبط با نظامهای حقوقی و اجتماعی را تحلیل نمود و از این طریق ناحیههای نیازمند به حضور کارآگاهان یا متخصصان جرمشناسی را تعیین کرد و وقوع خطاهای انسانی در تحقیقات را کاهش داد. همزمان با افزایش تعداد دادههایی که به الگوریتم داده میشود، میزان یادگیری الگوریتم هم به همان نسبت افزایش پیدا میکند. از این رو، این الگوریتمها میتوانند یک جنایت را قبل از وقوع، پیشبینی نمایند.
رسیدگی به جرائم عاری از خشونت:
به کمک دوربینهای کار گذاشته شده در فضاهای عمومی و پردازش تصاویر آنها، میتوان شهروندان را رصد نمود و افرادی را که مرتکب جرائم خرد مانند عبور از طرح ترافیک میشوند، جریمه کرد. همچنین هوش مصنوعی، توانایی شناسایی الگوها در ناهنجاریهای به وقوع پیوسته را دارد که از این قابلیت میتوان در تشخیص جرائم بدون خشونت مانند کلاهبرداری و پولشویی استفاده کرد. تاکنون بانکها از این قابلیت در تأمین امنیت خود بسیار بهره گرفته و نیروی انتظامی برای رسیدگی به این نوع از جرائم، از هوش مصنوعی، بسیار استفاده نموده است. بهعنوان نمونه، سیستمهای هوش مصنوعی در زمینه پولشویی، تراکنشهای مشکوک را جهت یافتن رد و نشانی از عملیات پولشویی و تأمین مالی تروریستها تحلیل و ارزیابی میکنند. در زمینه کنترل مرزها نیز ادارههای گمرک به کمک پهبادهایی که به حسگر، دوربین و قابلیت فناوری تشخیص چهره مجهز هستند، از افرادی که در نزدیکی مرزها قرار دارند، فیلمبرداری و تعیین مینماید که آیا تصاویر این افراد در پایگاه داده نیروهای پلیس وجود دارد یا خیر. همچنین به کمک این پهبادها رفتارها و اتفاقات مشکوک بررسی و به مسئولین مربوطه اعلام میگردد.
رباتهای پلیس:
استفاده از رباتهای فیزیکی برای انجام کارها به خصوص فعالیتهایی که برای انسانها خطرناک هستند مانند خنثی کردن بمب و یا ورود به محیطهای ناشناخته، یکی دیگر از کاربردهای هوش مصنوعی در خدمات است. این رباتهای هوشمند، توانایی شناسایی اشیا و افراد را دارند و با توجه به پردازش کلاندادهها میتوانند به شناسایی الگو پرداخته و وقایع پیش رو را پیشبینی نمایند. کشور امارات ادعا نموده است که تا سال 2030، 25 درصد از نیروهای پلیس این کشور را رباتهای پلیس تشکیل خواهند داد. این رباتها میتوانند با دیگران دست بدهند، به افسران پلیس، سلام نظامی بدهند و همچنین با استفاده از برنامههای تشخیص چهره میتوانند از فاصله 60 فوتی، چهرۀ افراد را اسکن کنند.
2-3. مالیات
مالیات، هزینههای است که شهروندان بر اساس قانون به دولت میپردازند تا برای اداره امور کشور مورد استفاده قرار گیرد. تحولات پیدرپی قوانین مالیاتی و پیچیدگی در نحوه محاسبه دقیق میزان پرداختی برای شهروندان، دشوار است و افراد، نیازمند یک سیستم کمک کننده برای محاسبه میزان پرداختی خود هستند. از سوی دیگر، فرارهای مالیاتی سبب شدهاست تا دولتها برای رسیدگی این جرائم از تکنولوژیهای جدید استفاده کنند. یکی از راهکارهای مؤثر جهت رفع مشکلات مربوط به پرداختهای مالیاتی، سیستمهای هوش مصنوعی هستند که کارکردهای اصلی آنها در دریافت و محاسبه مالیات به شرح زیر میباشد:
آمارگیری سریع و دقیق:
حجم دادهها و اطلاعات در یک سیستم مالیاتی، بسیار زیاد است. به کمک هوش مصنوعی میتوان دادههای مورد نیاز را با دقت بالا و در کمترین زمان از میان حجم زیاد اطلاعات، استخراج کرد. هوش مصنوعی، ارتباطات معنیداری میان دادهها برقرار میکند و بر اساس خروجیهای آن، که از نتایج آمارگیری به دست میآید، به مدیران کمک میکند تا اطلاعات مورد نیاز را استخراج و تصمیمات درست اتخاذ نمایند.
پر کردن خودکار فرمهای مالیاتی:
هوش مصنوعی به افراد، سازمانها و کسب و کارها کمک میکند تا فرمهای خود را دیگر به صورت دستی پر نکنند. آنها اطلاعاتشان را وارد سیستم کرده، سپس هوش مصنوعی به صورت خودکار، فرم مالیاتی را تکمیل و به اداره مالیات ارسال میکند. این کار باعث صرفهجویی قابل ملاحظههای در زمان شده و کاهش خطا را در هنگام پر کردن فرم مالیاتی به همراه دارد.
کشف کلاهبرداریهای مالیاتی:
به کمک هوش مصنوعی میتوان در انبوه اطلاعات و دادههای ثبت شده، تقلبهای مالیاتی و سرنخهای ظریف پنهان شده را پیدا کرد. به دلیل حجم بالای اطلاعات ممکن است تخلف و یا انحرافات از چشم حسابرسان، پنهان شود. با بهرهگیری از قابلیتهای هوش مصنوعی و یادگیری ماشین در خدمات مالیاتی میتوان این خطاهای انسانی را کاهش داد و تخلفات را در اسرع وقت کشف کرد.
2-4. مدیریت حوادث طبیعی
هوش مصنوعی بهعنوان یک فناوری مطرح شده میتواند در کاهش خسارات ناشی از حوادث طبیعی، تسهیل فرآیند آمادهسازی، ارائه عکسالعمل مناسب در شرایط وقوع حادثه و بازتوانی بعد از وقوع حادثه، مفید باشد. به عبارت دیگر به کمک سیستمهای هوشمند میتوان وقوع حوادث را پیشبینی، هشدارهای به موقع به ساکنین و مسئولین ارسال کرد و در صورت نیاز، برنامه مناسب جهت تخلیه مکان ارائه نمود. در زمان وقوع حادثه، به کمک آسیبدیدگان شتافت و میزان خسارات وارده شده را برآورد نمود. بهعنوان نمونه، جهت نجات افراد در هنگام تخریب یک ساختمان بر اساس عواملی مانند زلزله و یا آتشسوزی، میتوان در کنار سیستمهای نظارت تصویری، از فناوریهای پردازش تصویر و یادگیری ماشین استفاده نمود و ویژگیهای انسانی را در زمان اندکی شناسایی کرد.
3.کاربردهای هوش مصنوعی در خدمات شهری
خدمات شهری یکی از مهمترین عرصهها در حیطه خدمترسانی به شهروندان است و سازمانهای متعددی از قبیل سازمانهای آب، برق، مخابرات، حمل و نقل و ترافیک در این زمینه فعالیت میکنند. شهرداری نیز از جمله سازمانهایی است که بخش عمدهای از خدمات شهری را بر عهده دارد. هوش مصنوعی و فناوری اینترنت اشیا توانستهاست تأثیر بسزایی در نحوۀ ارائه خدمات شهری گذاشته و شهرها را به سوی شهر هوشمند، سوق دهند. کارکردهای هوش مصنوعی در ارائه خدمات شهری عبارتند از:
1-3. مدیریت انرژی
2-3. سیستم حمل و نقل شهری
3-3. فرسایش شهری
3-4. ارائه خدمات شهری به معلولین
در ادامه، هر یک از کاربردهای هوش مصنوعی در خدمات شهری شرح داده میشود.
3-1. مدیریت انرژی
حفظ منابع باارزش انرژی و مدیریت صحیح آن یکی از مهمترین موضوعات در دستور کار تمامی کشورهای جهان میباشد. استفاده بهینه از انرژی در کل چرخه تولید، توزیع و مصرف تحت عنوان “مدیرت انرژی” اطلاق میگردد. هوش مصنوعی در این زمینه میتواند در انجام امور زیر مثمر ثمر واقع شود:
- تسهیل مدیریت و رصد مصرف انرژی
- هوشمندسازی شبکه توزیع برق و آب منطبق با رفتار مصرفی مناطق مختلف
- پایش وضعیت کارکرد سیستم، شناسایی و پیشگیری از مشکلات در شبکههای برق و آب
- جمعآوری، گزارشدهی و به اشتراکگذاری اطلاعات از دستگاههای متصل به هم
بهعنوان نمونه، میتوان به کمک نرمافزارهای هوشمند، روشنایی لامپهای خیابانها در بازههای زمانی مختلف را با توجه به مواردی از قبیل میزان تردد، وضعیت روشنایی طبیعی و ساعات شبانهروز، کنترل و مدیریت کرد به طوری که منجر به کاهش مصرف و هزینههای نگهداری شود. این امر مستلزم ایجاد یک شبکه بیسیم شهری و ارتقای فناوری اینترنت اشیا میباشد.
وجود پلتفرمهای مجهز به فناوری هوش مصنوعی جهت کنترل مصرف انرژی نیز مثال دیگری از کاربرد هوش مصنوعی در این حوزه است. این پلتفرمها تمامی دادههای موجود در منابع مختلف اطلاعاتی یک مجموعه را که شامل دستگاهها، تجهیزات و سنسورهاست جمعآوری کرده و پس از پردازش دادهها، کنترل مصرف انرژی را برای کاربر مقدور میسازد و فرصتهایی را که موجب کاهش مصرف و بهینهسازی شبکه انرژی آن مجموعه میشود، شناسایی میکند.
3-2. سیستم حمل و نقل شهری
شهرداریها بهعنوان مسئولان حمل و نقل عمومی و صاحبان خودروهای شخصی میتوانند با استفاده از سیستمهای مجهز به هوش مصنوعی، حمل و نقل را به یک اقدام به مراتب امنتر و راحتتر تبدیل نمایند. از اهداف اصلی یک سیستم حمل و نقل مناسب میتوان مدیریت بهینه حمل و نقل عمومی، افزایش امنیت، کاهش ترافیک و کاهش آلودگی را نام برد. در ادامه، به کاربردهای هوش مصنوعی در خدمات شهری از منظر سیستم حمل و نقل اشاره میشود.
مدیریت حمل و نقل عمومی:
با استفاده از فناوریهای هوش مصنوعی بهویژه اینترنت اشیا در سیستم حمل و نقل میتوان بین عناصر شهری ارتباط برقرار کرد و آنها را مدیریت نمود. بهعنوان نمونه با تکیه بر قابلیتهای اینترنت اشیا، شهروندان میتوانند از مسیرهای عبوری اتوبوسها و سایر وسایل نقلیه عمومی بهطور لحظههای اطلاع پیدا کرده و تمام گزینههای ممکن برای رسیدن به مقصـدی مشـخص را بررسی نمایند. همچنین ابزارهای هوشمند با توجه به شرایط ترافیکی و گزینههای حمل و نقل موجود، در یافتن بهترین مسیر به مخاطب یاری میرسانند. علاوه بر این، مسئولین و برنامهریزان شهری میتوانند به کمک الگوریتمهای هوش مصنوعی، زمانبندی و کنترل حرکت وسایل نقلیه عمومی را به بهترین نحو انجام دهند.
بهبود امنیت در وسایل حمل و نقل عمومی:
روزانه تعداد زیادی مسافر توسط وسایل حمل و نقل عمومی جابهجا میشوند. حال این سوال مطرح است که چگونه میتوان این مهم را به شیوهای کارآمد و امن انجام داد تا ضمن شناسایی به موقع مشکلات بتوان در صورت لزوم اقدامات امنیتی متناسب را اجرا و از بسیاری از حوادث بعدی پیشگیری کرد. فرار از کرایه، یکی از مشکلات جدی در حمل و نقل عمومی در سراسر جهان است که نه تنها باعث کاهش درآمد میشود بلکه باعث ایجاد بیعدالتی و اضطراب در پرداخت شهروندان خوب نیز میگردد. به کمک قابلیت بینایی ماشین، سیستمهای هوش مصنوعی و قدرت تجزیه و تحلیل ویدئویی این نوع از سیستمها، میتوان انواع مختلف فرار از پرداخت کرایه را شناسایی نمود. علاوه بر این، تشخیص چهره و شناسایی افراد، یکی از کاربردهای حائز اهمیت هوش مصنوعی است. جهت تأمین امنیت و یا تهیه گزارشهای مختلف، میتوان اطلاعات حاصل از تشخیص چهره را بایگانی و کتابخانهای از تصاویر ایجاد نمود. همچنین رفتارها و یا موارد مشکوک را میتوان شناسایی کرد و در صورت وجود مورد مشکوک، هشدارهای لازم را برای مأموران مربوطه ارسال و عملیات بازرسی و پیشگیری در موارد تعریف شده را انجام داد.
مدیریت ترافیک شهری:
یکی از مشکلات حمل و نقل که مردم، روزانه با آن درگیر هستند، ترافیکهای شهری است که میتواند منجر به تأخیر، تصادف و مصرف سوخت بیشتر شود. به کمک دوربینهای کنترل ترافیک، حجم زیادی از دادههای مربوط به ترافیک، جمعآوری میشود. با انتقال این دادهها به سرورهای ابری و به کمک سیستمهای مجهز به هوش مصنوعی در پردازش کلاندادهها میتوان به کشف الگوهای ترافیک پرداخت و پیشبینی مواردی از قبیل ترافیک، خطر تصادفات یا انسداد جادهها را در اختیار مسافران و عابران قرار داد. به بیانی دیگر، هوش مصنوعی، حرکت وسایل نقلیه را به واسطه کنترل هوشمند چراغهای راهنمایی، ارائه اطلاعات مفید بر نمایشگرهای دیجیتال و یا پیشنهاد مسیرهای مناسب، هدایت و کنترل مینماید. وقوع تصادفات و عدم وجود پارکینگهای مناسب از عوامل به وجود آمدن ترافیک میباشد که در ذیل، اثر هوش مصنوعی بر هر یک از این موارد، شرح داده میشود. از طرف دیگر، یکی از اثرات نگرانکننده ترافیک شهری، ایجاد آلودگی هواست که به این نوع از کاربردهای هوش مصنوعی در خدمات شهری نیز اشاره میگردد.
پیشگیری از وقوع تصادفات:
سیستمهای هوش مصنوعی با پردازش و تحلیل دادههای ترافیکی بر اساس آنالیز تصاویر و فیلمهای دوربینهای نظارتی و سایر منابع اطلاعاتی مربوطه به کشف الگوهای پنهان در جریانهای ترافیکی و رفتارهای خطرناک کمک مینماید. همچنین میتوان علل وقوع تصادفات و عوامل تأثیرگذار را شناسایی نمود. این دانشهای کسب شده میتواند در اتخاذ تصمیمگیری مناسب جهت وضع قوانین راهنمایی و رانندگی، جایابی مناسب دوربینهای نظارتی یا مأموران در مکانهای مناسب و پیادهسازی المانهای مختلف شهری از قبیل چراغ راهنمایی، پل عابر پیاده، چراغ هشدار و سرعتگیر، مسئولین شهری را یاری رساند.
مدیریت پارکینگها:
علاوه بر این، مشکلات دسترسی و یا یافتن جای پارک مناسب نیز میتواند در ایجاد ترافیک بسیار اثرگذار باشد. تاکنون هوش مصنوعی، راهکارهایی برای رفع مشکلات مربوط به پارکینگ ارائه داده است. بهعنوان نمونه، میتوان به کمک سیستمهای هوشمند، ورود و خروج وسایل نقلیه به پارکینگ مکانهای بزرگ را مدیریت کرد. این امر بهواسطه سنسورها و دوربینهای تعبیه شده در ورودی پارکینگ و قابلیت پردازش تصویر، پلاک ماشینها را اسکن و پردازش مینماید. سپس بر اساس آن، اجازه ورود، صدور بلیت و پرداخت ورودی به صورت اتوماتیک انجام میشود. پرداخت عوارض الکترونیکی بدون توقف در بزرگراهها نیز از جمله دیگر کاربردهای هوش مصنوعی در کاهش ترافیکهای جادهای است.
مدیریت آلودگی هوا:
یکی از اثرات منفی وجود ترافیک شهری، آلودگی هواست که به بحرانی تأثیرگذار بر سلامت جسم و روان شهروندان تبدیل شده است. برای مسئولان کلانشهرها که در معرض ازدحام وسایل نقلیه و کیفیت نامساعد هوا هستند، ابزارهای پیشبینی میتوانند راهکاری برای بهبود ترافیک و کنترل کیفیت هوا باشند. هوش مصنوعی تأثیرات قابل توجهی در پیشبینی آلودگی هوا با توجه به وضعیت فعلی و همچنین دادههایی مرتبط با فعالیتهای انسانی مانند ترافیک، ساخت و ساز، آتشسوزی زبالهها، صنایع و یا تراکم جمعیت دارد.
3-3. فرسایش شهری
فرسایش شهری Urban decay زمانی اتفاق میافتد که یک شهر یا قسمتی از آن در حالت خرابی و بیتوجهی قرار میگیرد. بهعنوان مثال، در بسیاری از مواقع، فرسایش و یا خرابی آسفالت جادهها منجر به ایجاد چاله و یا ناهمواریهای خطرناک میگردد. امروزه شهرداریها از پهبادها کمک میگیرند تا از مناطق مختلف شهری تصویر برداری کرده و سپس این تصاویر را به کمک فناوری بینایی ماشین، مورد تجزیه و تحلیل قرار میدهند. سیستم هوش مصنوعی پس از پردازش این تصاویر، مناطق فرسوده، آسفالتهای خراب شده و چالههای شهری را مشخص مینماید. به طور کلی، استفاده از سیستمهای مجهز به هوش مصنوعی در خدمات شهری باعث صرفهجویی قابل ملاحظهای در وقت و انرژی نیروی خدماتی شهرداری و همچنین افزایش رضایت شهروندان میگردد.
3-4. ارائه خدمات شهری به معلولین
جهت سهولت در رفت و آمد شهروندان معلول در سطح شهر بهخصوص مکانهایی که در آنجا اختلاف ارتفاع وجود دارد، کفپوشهایی هوشمند ارائه شده که قابلیت تبدیل به سطح شیبدار را دارند و مشکلاتی از قبیل وجود اختلاف سطح میان پیادهرو و خیابان، وجود حفره و چالهی جادهها را رفع مینمایند. این رمپ هوشمند از طریق ارتباط بلوتوث به گوشی هوشمند کاربر، متصل میشود. وجود یک ریزپردازنده و تعدادی حسگر در رمپ هوشمند باعث میشود هر زمان که فرد ناتوان از سطح شیبدار استفاده میکند، ریزپردازنده، اطلاعات مکانی را ثبت نموده تا مکانهای نامناسب برای صندلی چرخدار در نقشه شناسایی شود. این مکانها در یک برنامهی کاربردی گوشی هوشمند و یک تارنما مشخص میشوند. اطلاعات این برنامهی کاربردی برای مقامات محلی و شهرداریها بسیار مفید خواهد بود. با کمک اطلاعات محیطهای نامناسب، این مکانها شناسایی شده و اقدامات لازم از سوی مقامات محلی انجام میشود.
جدول نمونه محصولات کاربردی هوش مصنوعی در دستههای مختلف خدمات
ردیف | نام محصول / خدمت | نام شرکت | نوع محصول | نوع ارائه | دسته | کارکرد |
1 | DoNotPay | DoNotPay | نرم افزار | اپلیکیشن | خدمات دولتی | قانون و عدالت |
2 | One Concern | One Concern, Inc. | نرم افزار | سامانه ابری | خدمات دولتی | مدیریت حوادث طبیعی |
3 | wildfire detection solution | Illumination Technologies Inc | نرم افزار | سامانه ابری | خدمات دولتی | مدیریت حوادث طبیعی |
4 | Pinsent Masons | Pinsent Masons | نرم افزار | سرویس ابری | خدمات دولتی | قانون و عدالت |
5 | STRAX Platform | STRAX Intelligence Group | نرم افزار | سامانه ابری | خدمات دولتی | اجرای قانون |
6 | Leverton | Leverton | نرم افزار | سرویس ابری | خدمات دولتی | مالیات |
7 | TAX-I | Deloitte Nederland | نرم افزار | سرویس ابری | خدمات دولتی | – مالیات – ربات وکیل |
8 | Energyworx | Energyworx | نرم افزار | سامانه ابری | خدمات شهری | مدیریت انرژی |
9 | Zensors Smart City AI Platform | Zensors | نرم افزار | سرویس ابری | خدمات شهری | سیستم حمل و نقل شهری |
10 | Quantela Platform | Quantela Inc. | نرم افزار | سرویس ابری | خدمات شهری | – سیستم حمل و نقل شهری – مدیریت انرژی |
11 | XenonStack | XenonStack | نرم افزار | سرویس ابری | خدمات شهری عمومی | – سیستم حمل و نقل شهری – خودکارسازی فعالیتهای اداری |
12 | Mya Recruit | Mya Systems | نرم افزار | سامانه ابری | عمومی | استخدام هوشمند افراد |
13 | Mya Engage | Mya Systems | نرم افزار | سامانه ابری | عمومی | استخدام هوشمند افراد |
14 | Promptgov | PromptGov Inc | نرم افزار | سامانه ابری | عمومی | خودکارسازی فعالیتهای اداری |
15 | Docskiff Smart Contract Analytics | Docskiff Inc | نرم افزار | سرویس ابری | عمومی | خودکارسازی فعالیتهای اداری |