بهینه‌سازی تعاملات انسان ماشین با هوش مصنوعی

چهارمین دوره از «سمپوزیوم هوش مصنوعی در خدمت بشریت: هوش مصنوعی انسان‌محور»، با تمرکز بر محورهای اصلی تعامل بهینه، تعامل مولد و تعامل اقتصادی-اجتماعی، در ضمن سخنرانی اساتید و فعالان این حوزه، کارگاه‌های آموزشی و بازدیدهای علمی، با هدف آشنایی دانشگاهیان با کاربردهای عمومی و تخصصی هوش مصنوعی، از چهارم تا ششم خردادماه به مدت سه روز و در دانشکده مهندسی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار می‌شود.

از موازین اخلاقی تا حذف مشاغل

در اولین روز برگزاری، موضوع تعامل بهینه محور اصلی سخنرانی‌های این سمپوزیوم بود. «دکتر محمدرضا اکبرزاده توتونچی»، عضو هیئت‌علمی گروه مهندسی برق و مهندسی کامپیوتر دانشگاه فردوسی مشهد در ضمن سخنرانی خود در این سمپوزیوم با موضوع «هوش مصنوعی انسان‌محور» عنوان کرد نوع بشر اگر می‌خواهد از موجودی منفعل و قابل‌جایگزینی به نسلی همیشگی و همواره تأثیرگذار تبدیل شود، می‌بایست بتواند راه تعامل با هوش مصنوعی را بیابد.

وی در ادامه اشاره کرد که هوش مصنوعی جنبه‌هایی دارد که انسان به نحوی از آن ترس دارد؛ اما درعین‌حال چون چالش‌های بسیار زیادی نیز داریم در نهایت به‌ناچار مجبور به استفاده از هوش مصنوعی هستیم و در اینجاست که پرداختن به بحث‌های اخلاقی و رگولاتوری هوش مصنوعی برای توسعه‌دهندگان دارای اهمیت می‌شود. دکتر اکبرزاده در این باره به ۳ مؤلفه اخلاقی در روند طراحی و توسعه مدل‌های هوش مصنوعی اشاره کرد که شامل؛ به‌کارگیری موازین اخلاقی در روند طراحی، بررسی و مسئولیت‌پذیری تبعات پاسخ‌های این طراحی و در نهایت به‌کارگیری روش‌هایی در طراحی که از طریق آن مطمئن شویم چارچوب‌های اخلاقی در به‌کارگیری هوش مصنوعی رعایت شده است. وی در خصوص برخی رفتارهای شاید غیرمنتظره هوش مصنوعی اذعان داشت، هوش مصنوعی هیچ‌گاه نمی‌توانند؛ مانند انسان دچار احساسات شود، اما در چارچوب‌های منطقی خود ممکن است زمانی به این قابلیت هم دست پیدا کند.

دکتر اکبرزاده همچنین در خلل سخنرانی خود تأکید کرد هوش مصنوعی بنا نیست شغلی را حذف یا شخصی را بیکار کند، مگر شاغلانی که توانایی استفاده از هوش مصنوعی را نداشته باشند. از همین رو انتظارات نسل جدید انسان در مواجه با هوش مصنوعی نسبت به نسل قدیم بسیار متفاوت‌تر است. نسل جدید که در مواجه بیشتری با هوش مصنوعی هستند، انتظاراتی مانند کاربرد بهینه‌تر و سریع‌تر، توان مصرفی کمتر، تطبیق‌پذیری، رفتار دوستانه با انسان، هزینه کمتر و قابلیت اعتماد و امنیت از هوش مصنوعی دارند؛ اما چنین انتظاراتی چالش‌هایی از جمله مواجه با کلان‌داده‌های خام و ساختارنیافته همراه با عدم‌قعطیت‌های بسیار زیادی را همراه خود خواهد داشت.

آموزش اصولی

«دکتر مهدی سعادتمند»، عضو هیئت‌علمی و مدیرگروه مهندسی برق دانشگاه فردوسی مشهد در سخنرانی خود در این سمپوزیوم در خصوص تلفیق کاربردهای هوش مصنوعی و تحلیل داده در تشخیص‌های مکشلاتی مانند ADHD سخن گفت. وی به روش تحقیق و شیوه کاری چنین تحقیقاتی اشاره کرد و افزود پیداکردن داده در وب و استفاده از سایر تصاویر داده‌های موجود از مغز و ساخت یک پایگاه‌داده قدم اول این کار و انتخاب و آموزش ساختار شبکه عصبی مصنوعی با این داده‌ها و اعمال روش‌های خاص دست‌کاری داده قدم دوم برای طراحی یک مدل مبتنی بر داده و هوش مصنوعی برای تشخیص بیماری است. به نظر می‌رسد این روش یک راهکار جامع برای تمام مسائل باشد؛ اما به گفته دکتر سعادتمند این روش، حداقل در مسائل پزشکی هیچ‌گاه به جواب مناسبی نخواهد رسید و پاسخگو نیست. وی آشنایی کلی با دانش‌های زمینه‌ای در حوزه‌های مورد تحقیق مانند دانش ساختارشناسی و عملکردی مغز، دانش مهندسی پزشکی دستگاه‌های MRI، بررسی تحقیقات روان‌شناسی این بیماری و سایر حوزه‌های مرتبط با آن را کلید اصلی و امری ضروری در روند آموزش و توسعه اصولی مدل‌های هوش مصنوعی دانست که بدون آن نمی‌توان به پاسخ درستی رسید.

روند بهینه‌سازی

«دکتر رضا قنبری»، عضو هیئت‌علمی گروه ریاضی کاربردی دانشگاه فردوسی مشهد نیز در سخنرانی خود در این سمپوزیوم با موضوع «هوش مصنوعی و بهینه‌سازی انرژی» به ۳ نوآوری اصلی در حوزه هوش مصنوعی اشاره کرد که شامل افق بازار و توانایی‌های موجود برای بهینه‌سازی، افق بازارها و توانایی‌های جانبی و افق بازارهای دور هستند که افق اول از بیشترین اهمیت در زمینه کاربردهای هوش مصنوعی برخوردار است. وی در مسئله بهینه‌سازی انرژی به ۳ رویکرد اصلی اشاره کرد و افزود تعویض تجهیزات و تغییر در فرایندها دو رویکرد ابتدایی و اولیه در مسائل بهینه‌سازی هستند که چالش‌های فنی را به همراه دارد. اما این دو رویکرد ازآنجایی‌که نسبتاً زودبازده هستند، همواره در کشورهای جهان سوم و غیرتوسعه‌یافته انتخاب اول هستند. اما رویکرد سوم یعنی بهینه‌سازی انرژی در نقطه بهره‌برداری که پیچیدگی علمی و محاسباتی بیشتری دارد و محل ورود سامانه‌های هوش مصنوعی هستند، اما به طور بالقوه بهره‌وری بالاتری خواهد داشت؛ رویکردی میان‌رشته‌ای، اصولی و نسبتاً بلندمدت است که مورد توجه و مورد استفاده قدرت‌های فناوری و توسعه‌دهنده‌های سامانه‌های هوش مصنوعی و همین‌طور بازیگران اصلی و تولیدکنندگان جهانی انرژی در جهان است.

اولین روز از چهارمین «سمپوزیوم هوش مصنوعی در خدمت بشریت: هوش مصنوعی انسان‌محور» با سخنرانی ۳ تن از اساتید صاحب‌نظر در حوزه هوش مصنوعی با محوریت تعامل بهینه برگزار شد.