چالش‌های قطع حمایت دولت از تأمین GPU برای شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه هوش مصنوعی
پریسا سلامتی- ۱۴ بهمن ۱۴۰۳
معاونت علمی ریاست جمهوری حمایت مالی از شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه هوش مصنوعی برای تأمین GPU را از مهرماه ۱۴۰۳ قطع کرده است. این تصمیم با واکنش‌های گسترده‌ای از سوی فعالان صنعت هوش مصنوعی همراه بوده و مشکلاتی در تأمین این فناوری پیشرفته برای شرکت‌ها به وجود آورده است.
زیرساخت هوش مصنوعی
از اواخر سال ۱۴۰۱، معاونت علمی ریاست جمهوری با هدف کاهش هزینه‌های تأمین GPU (واحد پردازش گرافیکی) به شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه هوش مصنوعی حمایت مالی ارائه می‌کرد. این حمایت‌ها به شرکت‌ها کمک می‌کرد تا بتوانند به این فناوری حیاتی دسترسی داشته باشند و پروژه‌های خود را پیش ببرند. اما با شروع پاییز ۱۴۰۳، این حمایت مالی قطع شد و پیامدهای آن به سرعت برای فعالان این صنعت نمایان شد.
«محمدباقر سجادی»، نایب رئیس کمیسیون هوش مصنوعی نصر تهران، قطع حمایت‌های دولتی را غیرقابل تصور دانسته و این تصمیم را به ضرر شرکت‌های دانش‌بنیان دانسته است. به گفته او: «تأمین هزینه‌های GPU برای این شرکت‌ها بسیار گران است و قطع این حمایت‌ها، هزینه‌ها را برای آن‌ها و مشتریانشان افزایش خواهد داد.»
او همچنین هشدار داده که این وضعیت می‌تواند موجب کوچک شدن بازار هوش مصنوعی و تضعیف کسب‌وکارهای فعال در این حوزه شود.
«حسین مستخدمین حسینی»، عضو کمیسیون هوش مصنوعی نصر تهران و مدیر توسعه اینترنت اشیا کشور نیز تأکید کرد: «تداوم حمایت‌های دولتی برای رشد و توسعه هوش مصنوعی در ایران ضروری است. بدون این حمایت‌ها، ایران نمی‌تواند به اهداف خود برای قرار گرفتن در بین ۱۰ کشور برتر در حوزه هوش مصنوعی دست یابد و اقتصاد دیجیتال کشور دچار رکود خواهد شد.»
برای درک بهتر تبعات این تصمیم، با دو کارشناس حوزه هوش مصنوعی گفت‌وگویی انجام شد.
تأمین GPU بدون حمایت دولتی امکان‌پذیر نیست
«حمیدرضا سلطانعلی‌زاده»، AI Teach Lead در مرکز تحقیقات هوش مصنوعی پارت، در واکنش به قطع حمایت‌های دولتی از تأمین GPU، اشاره کرد: «این تصمیم در شرایط کنونی می‌تواند ضربه سنگینی به توسعه صنعت هوش مصنوعی در ایران بزند.»
به گفته او: «شرکت‌های فعال در این حوزه به‌ویژه در مرحله نوپایی قرار دارند و بسیاری از آن‌ها هنوز در حال تست و توسعه فناوری‌های جدید هستند که برای پیشبرد این پروژه‌ها به منابع سخت‌افزاری قدرتمند نیاز دارند.»
سلطانعلی‌زاده تأکید کرد: «GPUها یکی از ارکان اصلی پردازش داده‌های سنگین در پروژه‌های هوش مصنوعی به شمار می‌روند و قطع دسترسی به این تجهیزات می‌تواند به طور مستقیم بر عملکرد و پیشرفت پروژه‌ها تأثیر منفی بگذارد. این موضوع به‌ویژه در پروژه‌هایی که نیازمند تجزیه و تحلیل داده‌های پیچیده مانند تصاویر پزشکی یا تحقیقات علمی است، بسیار مهم است.»
او افزود: «قطع حمایت‌ها در این زمان، برای بسیاری از شرکت‌ها به معنای توقف یا کاهش سرعت پروژه‌های مختلف است. شرکت‌های نوپا اغلب منابع مالی محدودی دارند و در چنین شرایطی، تأمین GPU بدون حمایت دولتی ممکن نیست. این موضوع می‌تواند مانع از پیشرفت برخی از پروژه‌های حیاتی در حوزه‌های مختلف از جمله درمان، صنعت و آموزش شود.»
قطع حمایت‌های دولتی، شرکت‌های هوش مصنوعی را در تنگنا می‌گذارد
سلطانعلی‌زاده همچنین به اهمیت حمایت‌های دولتی در ایجاد یک اکوسیستم دیجیتال پایدار اشاره کرد و افزود: «این حمایت‌ها نه تنها برای شرکت‌های نوپا بلکه برای کل اکوسیستم هوش مصنوعی در کشور ضروری است. اگر دولت به‌عنوان یک حامی از این شرکت‌ها حمایت نکند، در آینده شاهد کاهش رقابت‌پذیری شرکت‌های ایرانی در بازار جهانی خواهیم بود. شرکت‌هایی که در حال حاضر در ایران فعالیت می‌کنند، ممکن است به دلیل ناتوانی در تأمین GPU و سایر منابع سخت‌افزاری از رقبا عقب بمانند»
او همچنین به چالش‌هایی که شرکت‌ها با آن روبه‌رو هستند اشاره کرد و گفت: «در حال حاضر، بسیاری از شرکت‌ها به سختی قادر به تأمین منابع مورد نیاز خود هستند و حتی برخی از آن‌ها مجبور به همکاری با شرکت‌های خارجی یا مهاجرت به کشورهای دیگر برای دسترسی به منابع بهتر شده‌اند و به تبع این اتفاق، ایران فرصت‌های زیادی را در زمینه‌های مختلف فناوری از دست بدهد.»
در نهایت، سلطانعلی‌زاده بر لزوم اتخاذ سیاست‌های حمایتی ادامه‌دار از سوی دولت تأکید کرد و گفت: «دولت باید به‌جای قطع حمایت‌ها، رویکردی تدریجی اتخاذ کند تا شرکت‌ها بتوانند به تدریج خود را با تغییرات تطبیق دهند. این حمایت‌ها می‌تواند به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری بلندمدت در توسعه فناوری و اقتصاد دیجیتال کشور دیده شود. در غیر این صورت، صنعت هوش مصنوعی در ایران با چالش‌های زیادی روبه‌رو خواهد شد و ممکن است تا سال‌ها از رقبای جهانی عقب بماند.»
بدون حمایت ایران از قافله فناوری عقب می‌ماند
«هادی ویسی»، مدیر فنی اسمایلینو، در واکنش به قطع حمایت‌های مالی از تأمین GPU برای شرکت‌های دانش‌بنیان، گفت: «این تصمیم می‌تواند پیامدهای جدی و بلندمدتی برای رشد و توسعه صنعت هوش مصنوعی در ایران به دنبال داشته باشد.»
او با تأکید بر اهمیت پشتیبانی زیرساختی از جمله تأمین GPU، اظهار کرد: «بدون این نوع حمایت‌ها، صنعت هوش مصنوعی کشور قادر نخواهد بود به اهداف بلندپروازانه‌اش برای ورود به جمع ۱۰ کشور برتر در این حوزه دست پیدا کند.»
ویسی تأکید کرد: «فرآیند جلب حمایت‌های دولتی برای تأمین GPU از ابتدا یک چالش جدی بوده است. مدت‌ها زمان صرف شده بود تا دولت از اهمیت این موضوع آگاه شود و در نهایت حمایت‌هایی را برای این مسئله در نظر بگیرد. اما اکنون که حمایت‌ها قطع شده، این مسئله موجب ایجاد عدم اطمینان در صنعت شده و شرکت‌ها برای پیشبرد پروژه‌های خود با مشکل جدی مواجه خواهند شد.»
او در ادامه خاطرنشان کرد: «توسعه هوش مصنوعی در کشور به زیرساخت‌های بسیار پیشرفتهای نیاز دارد، و GPU یکی از این زیرساخت‌ها است. شرکت‌های دانش‌بنیان، به‌ویژه در ابتدای مسیر خود، توانایی تأمین این منابع سخت‌افزاری را به‌طور مستقل ندارند. بدون حمایت دولتی، این شرکت‌ها نمی‌توانند رقابت‌پذیری خود را حفظ کنند و مجبور به توقف یا کاهش مقیاس فعالیت‌های خود خواهند شد.»
ویسی همچنین به تأثیرات قطع حمایت‌ها بر توسعه اقتصاد دیجیتال کشور اشاره کرد و گفت: «بدون تأمین منابع اولیه و زیرساخت‌های مناسب، توسعه پایدار در زمینه‌های مختلف، به‌ویژه در بخش‌های پزشکی، علمی و صنعتی، به تأخیر خواهد افتاد. بسیاری از پروژه‌هایی که می‌توانستند موجب پیشرفتهای چشمگیر در کشور شوند، حالا به دلیل فقدان منابع سخت‌افزاری متوقف خواهند شد.»
درمجموع، قطع ناگهانی حمایت‌های دولتی از تأمین GPU، علاوه بر آن که هزینه‌ها را برای شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه هوش مصنوعی افزایش می‌دهد، می‌تواند تأثیرات منفی زیادی بر اقتصاد دیجیتال کشور و پیشرفتهای علمی و فناوری در زمینه‌های مختلف مانند پزشکی و درمان بگذارد. کارشناسان این حوزه بر اهمیت تداوم حمایت‌های زیرساختی تأکید دارند و از دولت انتظار دارند که رویکرد حمایتی خود را حفظ کند تا ایران بتواند در زمینه هوش مصنوعی به جایگاه موردنظر خود دست یابد.
