تحول دیجیتال در معادن ایران:
از پهپادهای خودران تا انقلاب در مدل‌های کسبوکار
پریسا سلامتی- ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۴
در دومین همایش ملی هوش مصنوعی و اینترنت اشیا در نمایشگاه اینوتکس ۲۰۲۵، «مهدی حیدری»، معاون برنامه‌ریزی و توسعه هلدینگ میدکو، از ضرورت حرکت صنعت معدن و فلز کشور به‌سوی تحول دیجیتال سخن گفت. او تأکید کرد که این مسیر نه‌تنها موجب بهینه‌سازی عملکرد و افزایش بهره‌وری می‌شود، بلکه مدل‌های کسبوکار سنتی را نیز به‌طور بنیادین دگرگون خواهد کرد.
تحول دیجیتال؛ ضرورت یا انتخاب؟
«مهدی حیدری» در ابتدای گفت‌وگو تأکید کرد: «ما در نقطه‌ای ایستاده‌ایم که دیگر حرکت به سمت فناوری، یک انتخاب نیست؛ بلکه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.»
او با اشاره به روند جهانی چهارمین انقلاب صنعتی گفت: «در این عصر، مفاهیمی مانند ربات‌های مستقل، شبیه‌سازی فرایندهای تولید، یکپارچگی سیستم‌ها، اینترنت اشیا، امنیت سایبری، محاسبات ابری، چاپ سه‌بعدی، واقعیت افزوده و تحلیل کلان‌داده‌ها (Big Data) ستون‌های اصلی تحول دیجیتال را تشکیل می‌دهند.»
فاصله معادن ایران با دنیا چقدر است؟
حیدری تأکید کرد که در سطح جهانی، شرکت‌های فعال در حوزه معدن و فلزات هنوز با صنایع دیگر مانند داروسازی، فناوری، بهداشت و خودروسازی فاصله دارند.
«صنایع معدنی معمولاً با تأخیر وارد موج‌های تحول فناورانه می‌شوند. این تأخیر هم به‌خاطر پیچیدگی محیط عملیاتی این صنایع است و هم به‌خاطر ساختار سنتی بسیاری از شرکت‌ها.»
به گفته وی، شرکت‌های ایرانی نیز در مراحل متفاوتی از این تحول قرار دارند. برخی هنوز در گام‌های ابتدایی دیجیتال‌سازی داده‌ها هستند، در حالی که دیگران به سمت پیاده‌سازی استراتژی‌های دیجیتال و حتی اتوماسیون پیشرفته حرکت کرده‌اند.
تحول دیجیتال؛ فراتر از اتوماسیون
حیدری معتقد است که تحول دیجیتال صرفاً به معنای پیاده‌سازی فناوری در عملیات روزانه نیست. او در ادامه افزود: «تحول واقعی زمانی اتفاق می‌افتد که مدل‌های کسبوکار نیز دگرگون شوند. وقتی از دیجیتال‌سازی صحبت می‌کنیم، باید ببینیم این فرایند چه ارزش جدیدی برای مشتری خلق می‌کند، و چه تغییراتی در ساختار تعاملات و تصمیم‌گیری سازمانی به وجود می‌آورد.»
چالش‌ها و ملزومات تحول فناورانه
او در ادامه، به برخی چالش‌ها در مسیر دیجیتال‌سازی اشاره کرد:
- حجم بالای داده‌ها و پیچیدگی تحلیل آن‌ها
- لزوم توسعه زیرساخت‌های فنی و داده‌ای
- کمبود نیروی انسانی آشنا با فناوری‌های نوین
- فرهنگ سازمانی مقاوم در برابر تغییر
حیدری همچنین گفت که عبور از این موانع، نیازمند «تعهد بلندمدت»، «سرمایه‌گذاری هوشمند» و «تربیت نیروی انسانی فناورمحور» است.
نمونه‌هایی از پروژه‌های فناورانه در میدکو
معاون برنامه‌ریزی میدکو در ادامه چند نمونه عملی از پروژه‌های تحول دیجیتال در شرکت‌های زیرمجموعه این هلدینگ را بیان کرد:
ایمنی و موقعیت‌یابی در معادن روباز
ماشین‌آلات سنگین در معادن دید محدودی دارند. برای کاهش خطر برخورد با خودروهای سبک، از سیستمهای GPS و موقعیت‌یابی هوشمند استفاده می‌شود تا تردد آن‌ها مدیریت شود و از حوادث ناگوار جلوگیری گردد.
فنس مجازی در محیط کارخانه
با تعریف فنس‌های مجازی از طریق کامپیوتر ژن، عبور کارکنان از مناطق خطرناک شناسایی شده و به‌صورت خودکار هشدار برای توقف کار یا اصلاح رفتار ارسال می‌شود.
بررسی کیفیت انفجار و ابعاد سنگ‌ها
با بهره‌گیری از بینایی ماشین، ابعاد و کیفیت سنگ‌های حاصل از انفجار بررسی شده و بهینه‌سازی استخراج انجام می‌شود.
آنالیز تصویری گلوله‌های سنگ‌آهن (Pellet)
در فرایند تولید، کیفیت گلوله‌های سنگ‌آهن تأثیر مستقیمی بر عملکرد مراحل بعدی دارد. سیستمهای تصویری هوشمند، ابعاد و شکل گل‌ها را بررسی کرده و تنظیمات لازم را به‌صورت خودکار اعمال می‌کنند.
استفاده از پهپادهای هوشمند
پهپادهایی که به‌طور خودکار بازرسی انجام می‌دهند، پس از هر مأموریت به ایستگاه بازمی‌گردند، شارژ می‌شوند و مأموریت بعدی را آغاز می‌کنند.
انرژی؛ محور تحلیل‌های آینده
یکی دیگر از محورهای مهم تحول دیجیتال، پایش مصرف انرژی است.
حیدری می‌گوید: «برخی شرکت‌ها با تحلیل گازهای خروجی کوره‌ها، تلاش می‌کنند تا بهینه‌ترین شرایط عملیاتی را بیابند. این تحلیل‌ها کمک می‌کند تا مصرف انرژی کاهش یافته، آلاینده‌ها کنترل شوند و هزینه‌های تولید کاهش یابد.»
در پایان این گفت‌وگو، حیدری بر این نکته تأکید کرد: «آینده صنایع معدنی متعلق به آن شرکت‌هایی است که از امروز، تحول دیجیتال را نه به‌عنوان یک پروژه، بلکه به‌عنوان یک راهبرد کلان سازمانی دنبال کنند.»
