هوش مصنوعی؛ فرصتی برای سیاست‌گذاری نوین در ارتباطات انسانی
پریسا سلامتی- ۶ خرداد ۱۴۰۴
در سوم خردادماه ۱۴۰۴، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران میزبان همایش ملی «هوش مصنوعی، ارتباطات انسان و ماشین و آینده آن» بود. این همایش از ساعت ۹ صبح تا ۱۸ عصر با حضور اساتید، پژوهشگران، فعالان حوزه فناوری و ارتباطات و جمعی از علاقه‌مندان برگزار شد. هدف از این نشست، بررسی ابعاد گوناگون تأثیر هوش مصنوعی بر جامعه، فرهنگ و اقتصاد بود. «دکتر علی ربیعی»، رئیس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، و «دکتر مسعود کوثری»، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و دبیر علمی همایش، سخنرانی افتتاحیه این برنامه را بر عهده داشتند.
هوش مصنوعی، فرصتی برای سیاست‌گذاری فرهنگی و اجتماعی
علی ربیعی، رئیس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات در سخنان خود با اشاره به اهمیت همایش گفت:
«ما به دنبال آن هستیم که با برگزاری چنین همایش‌هایی، در سیاست‌گذاری در حوزه‌هایی که تأثیر مستقیم بر زندگی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مردم دارند، کمک کنیم. خوشبختانه در حوزه هوش مصنوعی، برخلاف برخی فناوری‌های دیگر، جامعه علمی ما سال‌هاست به تدبیر نشسته و زمینه پذیرش آن برای سیاست‌گذاری فراهم‌تر است.»
او تأکید کرد: «متأسفانه سیاست‌گذاری‌های ما در مواجهه با فناوری‌های جدید همواره با نوعی بدبینی فرهنگی، اجتماعی و خوانش‌های سیاسی همراه بوده است. اما هوش مصنوعی می‌تواند نقطه‌عطفی باشد برای ایجاد تغییراتی مثبت در سیاست‌گذاری.»
ربیعی هدف این همایش را چنین توصیف کرد: «در این همایش تلاش داریم ابعاد مختلف تأثیر هوش مصنوعی بر حیات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی را بررسی کنیم و در نهایت بتوانیم پیوندی بین دانشگاه و سیاست‌گذاران برقرار کنیم. این پنل‌ها در ذات خود آینده‌پژوهی را نیز در بر می‌گیرند.»
او از وضعیت اشتغال در حوزه فناوری‌های نوین ابراز نگرانی کرد و گفت: «سهم اشتغال ما در فرآیند ارتباطات کمتر از یک درصد است. به جز اشتغال‌های پلتفرمی مثل اسنپ و امثال آن، سرمایه‌گذاری جدی در این حوزه نداشته‌ایم. حتی اندازه بازار سرمایه‌گذاری ما در این بخش بیش از دو میلیارد دلار نبوده است.»
ربیعی در پایان ضمن تبریک سالگرد آزادسازی خرمشهر گفت: «برخی روزها در تاریخ هستند که سایه‌شان بر تمام لحظات زندگی ما باقی می‌ماند. برای نسل من، سوم خرداد یادآور غرور ملی و همبستگی است؛ روزی که درس اعتماد به حاکمیت و انسجام ملی را به ما آموخت.»
هوش مصنوعی؛ ضرورتی برای بازتعریف علم، دانشگاه و جامعه
دکتر «مسعود کوثری» در سخنرانی خود ضمن تشکر از همکاری و تلاش‌های گسترده برای برگزاری همایش، ساختار برنامه را چنین تشریح کرد: «حدود دوازده تا سیزده پنل تخصصی برای این همایش تدارک دیده شده است. هر پنل دارای دبیر و سه سخنران از حوزه‌های گوناگون مانند ارتباطات، جامعه‌شناسی، علوم سیاسی، برنامه‌ریزی، مطالعات فرهنگی و همچنین فعالان استارتاپی و فنی است. شرکت‌کنندگان می‌توانند براساس علاقه خود در این پنل‌ها که از ساعت ۱۱ به بعد در سالن‌های شریعتی و مطهری برگزار می‌شوند، حضور پیدا کنند.»
او در ادامه به تجربه شخصی خود اشاره کرد: «من از سال ۱۳۸۱ در این دانشکده تدریس می‌کنم. زمانی که آموزش اینترنت آغاز شد، ما کلاس‌ها را با امکانات محدود برگزار می‌کردیم. اما امروز، پس از دو دهه، با دگرگونی‌های بنیادین در شیوه تدریس، یادگیری و نوع دانشجویان مواجه‌ایم.»
کوثری درباره نقش تحولات فناوری گفت: «ما در دوره‌ای قرار گرفته‌ایم که بسیاری از مفاهیم باید بازتعریف شوند. از خط علم گرفته تا نوع آموزش و سیاست‌گذاری. معتقدم آنچه در حال رخ دادن است، الزامی برای نوسازی نگرش‌ها و ساختارهای دانشگاهی و علمی ماست.»
وی با اشاره به اهمیت مواجهه جدی با هوش مصنوعی افزود: «این فناوری با سرعت بالایی وارد زندگی ما شده است و برخلاف فناوری‌هایی چون رادیو، تلویزیون، ویدئو یا ماهواره که مواجهه‌ای سیاسی با آن‌ها صورت گرفت، در مورد هوش مصنوعی باید سریع‌تر و علمی‌تر عمل کنیم. امروز دیگر وقت تحلیل‌گری صرف گذشته؛ زمان اقدام و سازگاری است.»
کوثری در پایان از همراهی دانشجویان و همکاران برای شکل‌گیری این همایش بدون هیچ بودجه دولتی تشکر کرد و گفت:
«این یک کار دانشگاهی است؛ با تلاش فارغ‌التحصیلان، دانشجویان و استادان شکل گرفت و امیدوارم بتوانیم برای شرکت‌کنندگان تجربه‌ای مفید و کاربردی فراهم کنیم.»
