گفت‌وگوی تحلیلی درباره المپیک فناوری ایران با دبیر رویداد
المپیک فناوری ایران؛ پشت صحنه و مسیر پیش‌رو
مریم کاملان
- ۲۷ آبان ۱۴۰۴
المپیک فناوری ایران فقط یک رقابت نیست؛ این رویداد در حال تبدیل شدن به یک نقطه عطف برای کشف و پرورش استعدادهای فناورانه و نمایش ظرفیت‌های نوآوری کشور است. با پشت صحنه‌ای پر از چالش، خلاقیت و برنامه‌ریزی دومین دوره المپیک فناوری مسیر خود را از یک رویداد ملی به یک حرکت بین‌المللی و اکوسیستم آینده‌ساز هموار کرد.
دومین دوره المپیک فناوری ایران در آبان ۱۴۰۴ در پارک فناوری پردیس برگزار شد. رویدادی که با حضور بیش از ۱۲ هزار شرکت‌کننده از چندین کشور جهان و رقابت در حوزه‌های هوش مصنوعی، برنامه‌نویسی، رباتیک، پهپاد، ربات‌های جنگجو و اینترنت اشیا یکی از بزرگ‌ترین رویدادهای فناوری کشور را رقم زد.
حالا که چند هفته از برگزاری این رویداد می‌گذرد، وقت آن رسیده که فراتر از اخبار و آمارها به پشت صحنه، چالش‌ها، دستاوردها و مهم‌تر از همه آینده این المپیک نگاه کنیم. ما در رسانه هوشیو با سجاد عباسی، دبیر دومین دوره المپیک فناوری، گفتگویی داشتیم تا از زبان او داستان این رویداد را بشنویم.
از ایده تا اجرا: چرا المپیک فناوری؟
لطفاً خودتان و نقش‌تان در المپیک فناوری ۲۰۲۵ را معرفی کنید. چطور با این رویداد همراه شدید؟
«من سجاد عباسی هستم، دبیر رویداد المپیک فناوری. ایده برگزاری المپیک فناوری حدود سه تا چهار سال در پارک فناوری پردیس مطرح بود. این ایده از آنجا شکل گرفت که کشورهای مختلف برای جذب و نگهداشت استعدادها، رویدادهای متعددی برگزار می‌کنند و از طریق ارائه ویزاهای استارتاپی، این استعدادها را جذب می‌کنند. در کشور ما نیز رویدادهای مشابه برگزار می‌شوند، اما با توجه به ظرفیت بالای گنجینه استعدادهایمان می‌توانیم پیش از تبدیلشان به محصول یا استارتاپ، خود آنها را کشف کنیم. از این منظر، ایده ایجاد رقابت در حوزه‌های مختلف فناوری شکل گرفت و به همین دلیل این رویداد المپیک فناوری نام گرفت.»
عباسی توضیح می‌دهد که دو تا سه سال مطالعه بر روی این ایده انجام شد تا در نهایت به مدل برگزاری المپیک فناوری رسیدند. او ادامه می‌دهد:
«ما در مرحله مطالعات نهایی عملا وارد شدیم و اجرا را به عهده گرفتیم و سعی کردیم که چرخ را از اول اختراع نکنیم؛ بنابراین مجموعه‌های خصوصی فعال در هر حوزه را با خودمان همراه کردیم تا یک رقابت بزرگ فناورانه را رقم بزنند و اولین دوره المپیک فناوری شکل گرفت.»
دومین المپیک فناوری با بیش از ۱۰ هزار شرکت‌کننده از ۱۶ کشور برگزار شد. چرا این رویداد را «المپیک» نامیده‌اید و چه تفاوتی با سایر مسابقات فناوری دارد؟
«چون رقابت در حوزه‌های مختلف فناوری بود، اسمش المپیک فناوری گذاشته شد.» او توضیح می‌دهد که تفاوت اصلی این رویداد با سایر مسابقات فناوری در گستردگی حوزه‌ها و هدف کشف استعدادهای خام است.
هدف اصلی از برگزاری این المپیک چیست؟ فقط یک رقابت است یا چیزی فراتر از آن؟
عباسی تأکید می‌کند که هدف فراتر از رقابت است: «در این رقابت می‌توانیم استعدادها را کشف کنیم.»
حوزه‌های مسابقه شامل هوش مصنوعی، برنامه‌نویسی، رباتیک، پهپاد و ربات‌های جنگجو بود. چرا این حوزه‌ها انتخاب شدند؟
«سعی کردیم حوزه‌های رقابتی که انتخاب می‌کنیم حوزه‌هایی باشند که اصطلاحاً تکنولوژی‌های برافکن و تکنولوژی‌های آینده‌ساز کشورهاست.» این انتخاب نشان‌دهنده تمرکز بر فناوری‌هایی است که آینده را شکل می‌دهند.
پشت پرده: چالش‌ها و تصمیم‌های سخت
بزرگ‌ترین چالش یا لحظه بحرانی که در پشت صحنه اتفاق افتاد چه بود؟
عباسی با صراحت از بزرگ‌ترین چالش می‌گوید: «بزرگ‌ترین چالش ما، که البته اسمش را شاید چالش نگذاریم چون یک اتفاق ویژه‌ای بود که باید به ترتیبی تدبیر هم می‌شد، این بود که ما در دومین دوره المپیک، یعنی همین المپیک فناوری امسال، تلاشمان این بود که رویداد را به صورت بین‌المللی برگزار کنیم.»
او توضیح می‌دهد: «برای خودمان KPI گذاشته بودیم که 100 رقابت‌کننده از خارج از کشور داشته باشیم. برایش برنامه‌ریزی کردیم، با سفارت‌خانه‌ها ارتباط گرفتیم، در دانشگاه‌های خارجی، پلتفرم‌های خارجی و در سایت‌های مختلف رویداد را نمایه کردیم. این باعث شد که در واقع اون هدف ۱۰۰ نفره ما به هزار و صد و خرده‌ای نفر برسد و تقریباً ۱۰ برابر شد.»
این موفقیت غیرمنتظره چالش خود را داشت. عباسی می‌افزاید: «این به صورت کلی امری بسیار میمون و مبارک است؛ اما طبیعتاً تامین مالی و میزبانی این تعداد از رقابت‌کنندگان خارجی مقداری سخت است. به خصوص اینکه بالاخره هزینه‌های مختلف ناشی از پرواز و هتل و این گونه موارد معمولاً با افزایش قیمت ارز و افزایش تورم تغییر می‌کند.»
او ادامه می‌دهد: «بزرگ‌ترین موضوع ما تامین مالی این ماجرا بود که سعی کردیم با کمک حامیان مالی برطرف کنیم. از طرف دیگر سعی کردیم بین خارجی‌ها رقابت دیگری بگذاریم تا از بین ثبت‌نامی‌ها بهترین‌ها را به ایران دعوت کنیم. این مسیری بود که طبیعتاً خوشحال‌کننده بود ولی در کنارش چالش‌هایی را هم داشت.»
تفاوت دوره دوم با دوره اول
تفاوت اصلی دومین دوره با دوره اول چه بود؟
عباسی دو تفاوت اساسی را برشمرد: «اول این که سال گذشته به صورت ملی برگزار شد و ۶۳۰۰ نفر رقابت‌کننده داشتیم. امسال به صورت بین‌المللی برگزار شد و ۱۲ هزار نفر رقابت‌کننده داشتیم و تقریبا دو برابر شد. تفاوت دوم هم این است که رقابت اینترنت اشیا را اضافه کردیم. برای اولین بار بود که در کشور رقابت حوزه اینترنت اشیا برگزار می‌شد.»
چالش‌های هوش مصنوعی: از تئوری تا صنعت
با توجه به ماهیت رسانه هوشیو که رسانه تخصصی در حوزه هوش مصنوعی‌ست، در حوزه هوش مصنوعی دقیقاً چه نوع چالش‌هایی طراحی شده بود؟
عباسی توضیحات جامعی درباره رقابت هوش مصنوعی ارائه می‌دهد: «رقابت حوزه هوش مصنوعی ما پارسال هم برگزار شده بود اما تفاوتش این بود که امسال بچه‌ها راه‌حل‌هایی را که برای چالش‌ها داشتند روی پردازنده گرافیکی تست کردند و ارائه دادند.»
او ادامه می‌دهد: «ما سه مسیر در رقابت هوش مصنوعی داریم: یک مسیر پردازش متن یا اصطلاحاً لیگ پردازش متن، یک مسیر لیگ پردازش تصویر و لیگ دیگر هم پردازش داده است.»
عباسی در مورد طراحی سوالات می‌گوید: «سعی کردیم که یک سری شبه مسأله از دل مسائل واقعی صنایع مختلفی که به ما مراجعه می‌کنند طراحی کنیم و بتوانیم این‌ها را در قالب سوالاتی که رقابت‌کننده‌ها با آنها سر و کار دارند ارائه دهیم؛ سوالاتی که بتوانند در طول یک روز پاسخ دهند.»
شگفتانه: هک برق‌آسا
جالب‌ترین یا خلاقانه‌ترین پروژه‌ای که در این دوره دیدید کدام بود؟ چیزی که شما را واقعاً شگفت‌زده کرد و شاید آینده‌ای داشته باشد؟
«یکی از خلاقانه‌ترین و جالب‌ترین بخش‌ها حوزه رقابت امنیت سایبری است. سال گذشته لیگ دفاع نرم‌افزاری داشتیم که ۳۰ تیم مختلف، هر یک باید از سامانه خودش دفاع می‌کرد و به سامانه ۳۰ تیم دیگر حمله می‌کرد.»
او ادامه می‌دهد: «بخش دومی که هم سال گذشته و هم امسال داشتیم، هک سخت‌افزار بود که معدود کشورهایی هستند که می‌توانند این چالش را داشته باشند. ماژول‌های مختلف مکان‌یاب، دمایی و مخابرات سلولی ماژول‌هایی بودند که باید هک می‌شدند.»
عباسی می‌گوید: «این بخش اتفاق جالبی بود اما نکته ویژه‌تر رقابت اصطلاحاً پانی ریسینگ بود. در رقابت پانی ریسینگ یا هک سرعتی یا هک برق‌آسا، افراد دو به دو روبروی همدیگر می‌نشینند و در بازه زمانی محدود باید همدیگر را هک کنند و از ۱۲۸ نفر شروع می‌شود و ادامه می‌یابد تا برسند به نیمه‌نهایی و فینال.»
او توضیح می‌دهد: «در نهایت در فینال، دو هکری که توانستند همه رقبا را شکست دهند جلوی همدیگر می‌نشینند و همدیگر را باید هک کنند. این اتفاق جدید و جذابی بود که صفحه نمایش هکرها برای عموم به نمایش گذاشته شده بود تا ببینند پروسه و مسیری که برای هک همدیگر استفاده می‌کنند چه هست. این یکی از اتفاقات خیلی جذاب و جدیدی بود که ما امسال در المپیک فناوری داشتیم.»
از رقابت تا اشتغال: ایستگاه کار
از این المپیک، همکاری‌های واقعی بین شرکت‌کنندگان، استارت‌آپ‌ها یا شرکت‌های فناوری شکل گرفت؟
عباسی در پاسخ به این سوال می‌گوید: «این بسیار سوال خوبی‌ست، به این خاطر که دغدغه بزرگی داریم که صرفا برگزیدگان را معرفی نکنیم و بتوانیم به خوبی افرادی را که به المپیک فناوری راه پیدا می‌کنند توانمندسازی کنیم و به کار گیریم.»
او ادامه می‌دهد: «در کنار المپیک فناوری یک ایستگاه کاری داریم که این ایستگاه کار شامل شرکت‌های دانش‌بنیان، سازمان‌ها و صنایع مختلفی است که نیاز به نیروهای تلنت در این حوزه‌های نوین فناوری دارند. آنها می‌توانند فرصت‌های شغلی و پروژه‌هایشان را معرفی کنند و همانجا به برگزیدگان المپیک فناوری وصل شوند تا بتوانند با همدیگر تعریف پروژه انجام دهند یا اینکه جذب و اشتغال صورت گیرد.»
عباسی تأکید می‌کند: «این اتفاق رقم خورد. امسال هم ما از همه برگزیدگان پروفایل استخدامی تهیه کردیم. هر کدام از مجموعه‌های دانش‌بنیان و فناور و صنایع ایرانی که بخواهند از این استعدادها برای تکمیل سرمایه انسانی‌شان و پروژه‌هایشان استفاده کنند، می‌توانند به المپیک فناوری مراجعه کنند و این اتصال ممکن است.»
فرصت سرمایه‌گذاری برای برگزیدگان
آیا برندگان یا شرکت‌کنندگان این المپیک فرصت‌هایی مثل سرمایه‌گذاری، همکاری با شرکت‌ها یا استخدام پیدا خواهند کرد؟
عباسی با اشاره به برنامه‌های در دست اقدام می‌گوید: «این هم سوال جذابی‌ست زیرا همین الان مشغول یک برنامه هستیم. اطلاعات دقیق‌تر را بعدا منتشر خواهیم کرد. از سه تا چهار سازمان مختلف خواستیم که کار برگزیدگان نهایی را حمایت کنند؛ چه در قالب سرمایه‌گذاری، چه در قالب ارائه فضای استقرار و غیره که بتوانند یک شرکتی تاسیس کنند و کارشان را پیگیری کنند.»
نقشه راه آینده
برای دوره سوم المپیک فناوری چه برنامه‌ها و ایده‌های تازه‌ای می‌تواند وجود داشته باشد؟
عباسی درباره برنامه‌های آینده می‌گوید: «واقعیتش همچنان درگیر برنامه‌ریزی برای برگزیدگان و استفاده از برگزیدگان دوره دوم هستیم. دوره سوم رو فکر می‌کنم از اوایل آذرماه استارت برنامه‌ریزی‌ش را خواهیم زد.»
او ادامه می‌دهد: «به صورت کلی آن چیزی که در ذهن ماست این است که برای دوره سوم قطعاً در حوزه بین‌الملل به امید خدا فعال‌تر عمل کنیم و بتوانیم تعداد بیشتری از مخاطبین خارجی را درگیر کنیم و ظرفیتمان را در این حوزه افزایش دهیم. شاید بتوانیم لیگ‌ها و چالش‌ها و حوزه‌های فناوری جدیدی را به رقابت‌هایمان اضافه کنیم.»
از رویداد سالانه تا اکوسیستم دائمی؟
المپیک فناوری در چه مسیری می‌خواهد حرکت کند؟ یک رویداد سالانه باقی می‌ماند یا قرار است یک اکوسیستم دائمی بسازد؟
عباسی می‌گوید: «واقعیت این است که در حال حاضر در قالب یک رویداد سالانه بهش فکر می‌کنیم. البته که ایده‌هایی داریم برای اینکه یک اکوسیستم دائمی باشد، اما هنوز ایده پخته‌ای نیست و داریم به این فکر می‌کنیم.»
او ادامه می‌دهد: «به این فکر می‌کنیم که در هر یک از این حوزه‌های رقابت، فرایند یا شرایطی را ایجاد کنیم که تیم‌ها و شرکت‌های فعال این حوزه بتوانند در طول سال با همدیگر تعامل داشته باشند و بتوانند دستاوردهای فناورانه‌شان رو تجاری کنند یا راحت‌تر بتوانند آن را برای فروش به بازارهای مختلف عرضه کنند. هنوز نهایی نشده و داریم در موردشان فکر می‌کنیم، موضوعی که الان طبیعتاً قابلیت مطرح شدن ندارد و فعلا به صورت سالانه نگاه می‌کنیم.»
تأثیر بلندمدت: پوشش ۵۰ رسانه بین‌المللی
فکر می‌کنید این المپیک چه تاثیر بلندمدتی روی اکوسیستم فناوری ایران و نسل جوان می‌تواند داشته باشد؟
عباسی با تأکید می‌گوید: «دوست دارم که حتما به این نکته اشاره شود که بیش از ۵۰ رسانه خارجی بین‌المللی دومین دوره المپیک را پوشش دادند بدون اینکه ما درخواستی داشته باشیم!»
او فهرستی از رسانه‌ها را برمی‌شمارد: «تلویزیون ملی یا رادیو ملی روسیه، رادیو ملی فرانسه، خبرگزاری‌های فرانس ۲۴، رسانه مطرح آمریکایی بارونز و حتی رسانه‌های قطر، امارات. واقعاً به نحو مطلوبی همه این رویداد را پوشش داد.»
عباسی نکته کلیدی را مطرح می‌کند: «آنها به یک نکته کلیدی اشاره کردند. موضوع کلیدی و جمله پرتکرار این بود که ایران با وجود تحریم‌ها برای پیشرفت دانش و فناوری تلاش می‌کند که به رتبه‌های برتر جهانی دست پیدا کند.»
او با امیدواری می‌افزاید: «این یک نکته واقعاً امیدبخش بود؛ هم برای ما که تلاش می‌کنیم این رویداد المپیک فناوری را زنده نگه داریم و هم برای اکوسیستم کشور که در واقع فرصت و پتانسیل ویژه‌ای را پیش رو دارد.»
راهنمای شرکت در دوره سوم
اگر کسی بخواهد در المپیک سال آینده شرکت کند، از همین الان چه کارهایی باید انجام دهد؟ چه مهارت‌هایی را تقویت کند و چطور آماده شود؟
عباسی توصیه‌های عملی برای علاقه‌مندان ارائه می‌دهد: «طبیعتاً در حوزه‌های فنی المپیک، همان‌طور که از اسم پیداست، افرادی که تخصص خوبی داشته باشند می‌توانند وارد شوند. یعنی افراد مدعی در این حوزه‌ها باید دانش کافی و تخصصی را داشته باشند و با آن دانش بتوانند وارد فضای رقابتی شوند تا بتوانند سهمیه کسب کنند و بعد از کسب سهمیه وارد المپیک فناوری شوند.»
او آمار جالبی ارائه می‌دهد: «ما مجموعاً حدود ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ سهمیه حضور در المپیک فناوری داریم، ولی بیش از ۱۲ هزار نفر امسال در رویداد شرکت کردند. یعنی تقریباً ۱۰ درصد از آنها می‌توانستند سهمیه حضور در المپیک را کسب بکنند.»
عباسی تأکید می‌کند: «هر چقدر جلو برویم طبیعتاً این قیف باریک‌تر می‌شود. افراد باید تخصص و تبحرشان بیشتر باشد تا بتوانند وارد رقابت شوند. باید در حوزه‌ای که علاقه‌مندند عمیق شوند تا انشاءالله بتوانند در المپیک فناوری شرکت کنند.»
