وردست‌های هوشمند

«مدرسه کسب‌وکار هاروارد» در گزارش «How to Build Your Own AI Assistant» به بررسی روند ساخت این دستیارهای شخصی در سکوهای ارائه‌دهنده خدمات هوش مصنوعی مولد پرداخته است. ساخت یک دستیار هوش مصنوعی سفارشی فرایندی ساده است و نیازی به دانش فنی یا برنامه‌نویسی ندارد. این دستیارهای شخصی می‌توانند در امور مختلفی از تولید محتوا و شخصی‌سازی محتوای آموزشی گرفته تا دریافت بازخورد و حتی کوچینگ فردی، مؤثر واقع شوند و با استفاده مداوم، هم تجربه کاربر و هم خود این دستیار به‌تدریج بهبود می‌بایند و دقیق‌تر می‌شوند.

برای فرار از تکرار مکررات

استفاده از هوش مصنوعی مولد می‌تواند سبب صرفه‌جویی در زمان شود اما وقتی استفاده از آن به یک کار روزمره تبدیل ‌شود، انجام مکرر و چندین‌باره یک‌سری از روندها مثل بارگذاری فایل یا تنظیم دستورالعمل‌های فرایندی، ممکن‌است کمی زمان‌بر باشد و حتی گاهی باعث کلافگی کاربر شود. به همین دلیل، بسیاری از سکوهای ارائه‌دهنده خدمات هوش مصنوعی مولد، امکان ساخت دستیارهای اختصاصی را فراهم کرده‌اند. چنین قابلیتی در ChatGPT به نام «custom GPT»، در Claude به نام «Project» و در Gemini به نام «Gem» معرفی شده‌اند. این دستیارهای شخصی بخش‌هایی از یک پرامپت که ممکن است بارها به آن نیاز داشته باشید را در خود ذخیره می‌کنند تا مجبور نباشید هر بار مجددا آن را به عنوان ورودی به مدل هوش مصنوعی مولد بدهید.

تمام چیزی که برای ساخت یک دستیار هوش مصنوعی ارزشمند نیاز دارید؛ این است که بتوانید یک پروژه را به زبان ساده توصیف کنید یا یک شرح وظیفه را به‌خوبی و به طور کامل بنویسید. در اکثر موارد ساخت چنین دستیارهایی در پلتفرم‌های هوش مصنوعی مولد، کمتر از ۲۰ دقیقه طول خواهد کشید؛ اما در عوض ساعت‌ها صرفه‌جویی در وقت را به دنبال خواهد داشت. در ادامه نیز ابتدا به بررسی توانایی این دستیارها می‌پردازیم و سپس سراغ چگونگی ساخت و استفاده از آن‌ها خواهیم رفت.

انواع دستیار هوش مصنوعی

دستیارهای هوش مصنوعی، کاربردهای بسیار گسترده و متنوعی دارند و حتی خود کاربران نیز برخی از این کاربردهای خاص را به اشتراک می‌گذارند. در ادامه نیز چهار کاربرد اصلی و عمده دستیارهای هوش مصنوعی را بررسی می‌کنیم.

نویسندگی، بازاریابی و ارتباطات

دستیارهای هوش مصنوعی می‌توانند نیروی کمکی بسیار توانمندی در زمینه تولید محتوا باشند؛ از نگارش پست‌های شبکه‌های اجتماعی، تهیه گزارش کار و ساخت اسلاید برای ارائه گرفته تا حتی پاسخ‌گویی متنی به درخواست‌های مشتریان، توانایی‌های این دستیارها در نگارش متن، غیرقابل‌انکار است. طراحی و تنظیم یک دستیار اختصاصی، در مقایسه با پرامپت‌های تک‌مرحله‌ای و یک‌بارمصرف، به شما این امکان را می‌دهد که دستورالعمل‌های خاص و نمونه کارهایی را در اختیار هوش مصنوعی قرار دهید تا بر اساس آن‌ها آموزش ببیند و اقدامات لازم را انجام دهد. در نتیجه، دیگر نیازی نیست که هر دفعه برای تولید یا ویرایش محتوا، اطلاعات و شرایط موردنظر خود را مجدداً در اختیار هوش مصنوعی قرار دهید. (مثال کاربردی از دستیارهای هوش مصنوعی)

راهنمایی و عیب‌یابی

اگر اطلاعات مربوط به تنظیمات و پیکربندی فنی محصولات خود را در اختیار یک دستیار هوش مصنوعی قرار دهید تا هر زمان مشکلی پیش آمد بتوانید پاسخ‌هایی شخصی‌سازی‌شده و سریع را با پرسیدن سؤال درست، از آن دریافت کنید. همین روش را می‌توان در حوزه‌های دیگر هم به کار برد و می‌توانید دستیارهایی برای امور مالی و مالیاتی، تحلیل داده، راهنمای صوتی خودرو، مشاور تعمیرات تجهیزات و موارد مشابه ایجاد کنید. (البته فراموش نکنید که حتماً می‌بایست پاسخ‌های دستیار هوش مصنوعی را ارزیابی و صحت‌سنجی کنید، چرا که هوش مصنوعی مولد همچنان مستعد انتشار محتوای نادرست، نشر اکاذیب و به‌اصطلاح فنی «توهم» (hallucination) اطلاعاتی است.) چنین رویکردی می‌تواند در حوزه پشتیبانی و خدمات مشتریان نیز تحول اساسی ایجاد کند و سرعت جریان‌های کاری را افزایش دهد.

بهره‌وری و مدیریت پروژه

دستیارهای هوش مصنوعی سفارشی می‌توانند وظایف شما را دسته‌بندی، اولویت‌بندی، اقدامات لازم را از صورت‌جلسه‌های جلسات شما استخراج و جدول زمان‌بندی پروژه‌ها را طراحی یا به‌روزرسانی کنند. همچنین، با ظهور عامل‌های هوش مصنوعی، به‌عنوان سامانه‌هایی که می‌توانند به نمایندگی از شما با نرم‌افزارها و وب‌سایت‌ها تعامل داشته باشند، دستیارهای گفت‌وگومحور به‌زودی قادر خواهند بود مستقیماً به اپلیکیشن‌های یادداشت‌برداری، تقویم‌های دیجیتال، فهرست‌های کارها و سایر ابزارهای بهره‌وری متصل شوند و به طور مؤثری با آن‌ها در تعامل باشند.

مشاوره راهبردی، کوچینگ و آموزش

می‌توانید یک دستیار هوش مصنوعی همیشه دردسترس طراحی کنید که تخصص لازم در یک حوزه خاص را داشته باشد و با لحن و سبک دلخواه؛ از یک مربی سخت‌گیر گرفته تا مشوقی انگیزشی، با شما تعامل کند (البته باز هم لازم است که احتمال تولید اطلاعات نادرست یا اغراق‌شده را در نظر بگیرید). به‌عنوان‌مثال، «کن رومانو» (Ken Romano) که مدیر فنی یک شرکت است، به کمک یک custom GPT بازخوردهایی شبیه به آنچه مدیرانش به او می‌دادند را شبیه‌سازی کرده و از این دستیار برای بازبینی و بهینه‌سازی نقشه راه محصول خود پیش از ارائه آن به مدیران ارشد، استفاده می‌کند.

برای شروع، می‌توانید یک دستیار همه‌منظوره در هر یک از این چهار حوزه بسازید. اما در ادامه، ممکن است متوجه شوید که با ساخت دستیارهایی با تمرکز محدودتر، نتایج بهتری می‌گیرید؛ مثلاً، ۲ دستیار هوش مصنوعی مجزا از هم یکی مخصوص نوشتن ایمیل‌های معرفی و ارتباطی و یکی دیگر برای ساخت محتوای ارائه و معرفی پروژه یا در اصطلاح فنی، پیچ دک (pitch deck)، عملکرد نسبتاً بهتری از یک دستیار منفرد و جامع‌‌تر خواهند داشت.

چگونه دستیار سفارشی خود را بسازید

ابتدا انتظارات خود از کاری که می‌خواهید یک دستیار هوش مصنوعی برای شما انجام دهد را به‌خوبی بشناسید و مشخص کنید؛ سپس با طی‌کردن این مراحل ساده می‌توانید، دستیار هوش مصنوعی شخصی‌سازی‌شده خود را طراحی کنید.

انتخاب پلتفرم

باتوجه‌به سیاست‌های سازمانی و فعالیت موردنظر، بهترین پلتفرم یا سکوی ارائه‌دهنده خدمات هوش مصنوعی مولد را انتخاب کنید. پلتفرم‌های مختلف هوش مصنوعی، هر یک خدمات و ابزارهای مشابه اما با اندکی تفاوت را در اختیار کاربر قرار می‌دهند که این مورد در کاربردهای سازمانی، ممکن است محدودیت‌هایی نیز داشته باشد. اما اگر در انتخاب آزاد هستید، ابتدا نیازهای اصلی خود را در نظر بگیرید.

اگر دستیاری برای تعامل صوتی نیاز دارید و می‌خواهید با آن یک مکالمه و گفت‌وگو واقعی داشته باشید، ChatGPT نسبت به سایر مدل‌ها، در این زمینه توانایی‌های بیشتری دارد. اگر هدف اصلی شما تولید محتواست، هوش مصنوعی Claude ، درک عمیق‌تری از سبک نوشتار دارد (می‌توانید نمونه‌های نگارشی را در اینجا مقایسه کنید) اما نقطه‌ضعف بزرگ Claude نسبت به Gemini و ChatGPT این است که هوش مصنوعی Claude هیچ دسترسی و اتصال مستقیمی اینترنت و صفحات وب ندارد و صرفاً بر اساس اطلاعات و داده‌های اختصاصی خود، آموزش دیده است و پاسخ می‌دهد. اما می‌خواهید فایل‌هایی مثل Google Docs  یا مکاتبات Gmail خود را تحلیل یا خلاصه‌سازی کنید، هوش مصنوعی Gemini بهترین انتخاب است؛ زیرا به‌راحتی به این منابع متصل و یکپارچه می‌شود.

اما این نکته مهم را در نظر داشته باشید که کیفیت پاسخ‌های مدل‌های مختلف هوش مصنوعی به مواردی مانند مجموعه‌داده‌های آموزشی هر پلتفرم، سیاست‌های حفظ حریم خصوصی و مقررات نظارت بر محتوا بستگی دارد. پلتفرم‌ها از نظر نحوه استفاده از محتوای چت‌ها و سیاست‌های حفظ حریم خصوصی نیز با هم تفاوت دارند؛ بنابراین، پیش از انتخاب پلتفرم، این جنبه‌ها نیز را به‌دقت بررسی کنید.

آزمون‌وخطا کنید

ساده‌ترین راه برای ساخت یک دستیار جدید، شروع یک چت معمولی با هوش مصنوعی است که در آن پرامپتی شامل اطلاعات زمینه‌ای یا دستورالعمل‌های شخصیتی به هوش مصنوعی بدهید. مثلاً چنین پرامپت را به هوش مصنوعی بدهید:

«تو یک کپی‌رایتر بازاریابی هستی»

“You are a marketing copywriter.”

حتی کاربران حرفه‌ای و باتجربه هوش مصنوعی نیز معمولاً بعد از چندین بار آزمون‌وخطا، پاسخ مناسب و موردنظر خود را دریافت می‌کنند. برای تسریع این روند، باید بازخوردهایی دقیق و روشن به هوش مصنوعی بدهید. مثلاً:

«نکات ۲، ۳ و ۶ خوب هستند، اما نکته ۱ زیادی طولانی است و نکات ۴ و ۵ با دستورالعمل سازمانی ما که در اختیارت قرار دادم، در تضاد هستند.»

“Bullets 2, 3 and 6 are great, but point 1 is too wordy and points 4 and 5 violate the brand guidelines I showed you.”

وقتی پاسخ‌های مطلوب و مناسبی دریافت کردید، پرامپت‌ها و بازخوردهایی را که باعث بهبود پاسخ‌ها شدند مرور کنید و از ترکیب آن‌ها، پیش‌نویسی از دستورالعمل‌های سفارشی را برای دستیار خود بسازید. حتی می‌توانید از خود هوش مصنوعی بخواهید این کار را برایتان انجام دهد. برای نمونه:

«نتایج این گفت‌وگو را دریافت کن و بر اساس بازخوردهایی که طول چت دادم، یک مجموعه دستورالعمل سفارشی و شخصی‌سازی‌شده برای یک کپی‌رایتر بازاریابی بنویس.»

“Take the results of this chat and write a set of custom instructions for a marketing copywriter that reflect all the feedback I provided in this session.”

دستورالعمل‌های سفارشی بنویسید

قبل تپنده هر دستیار سفارشی، دستورالعمل‌هایی است که کاربر برای آن می‌نویسد، یعنی راهنمایی‌های قدم‌به‌قدمی که مشخص می‌کند این بات چه چیزی است، چه وظایفی دارد و باید چطور کارش را انجام دهد. این دستورالعمل‌ها را به‌صورت دوم‌شخص (خطاب با ضمیر «تو» یا You) بنویسید و برای آن یک شخصیت تعریف کنید. برای مثال:

«تو یک تحلیل‌گر داده دقیق و سخت‌گیر هستی که برای مدیری بسیار خشک و سخت‌پسند کار می‌کنی که حتی کوچک‌ترین اشتباه را نمی‌پذیرد.»

“You’re a detail-oriented data analyst working for a really difficult boss who has no tolerance for errors”

«تو یک ویراستار هستی که سبکی کمی فانتزی و غیررسمی دارد و تخصص تو این است که اندکی لحن شوخ و متفاوت را از دل نوشته‌های خشک و رسمی وبلاگ شرکتی که در آن مشغول به کار هستی، بیرون بکشی.»

“You’re an editor with a slightly whimsical style, so you specialize in coaxing a little quirkiness from the contributors to your corporate blog.”

نوع خروجی‌هایی مدنظر خود را نیز مشخص کنید. مثلاً:

«تو مجموعه‌داده‌ها را پاک‌سازی می‌کنی و آن‌ها را به‌صورت فایل CSV برمی‌گردانی.»

“You clean datasets and return them as CSV tables.”

«تو مشاوره‌های روش‌شناسی پژوهش را به‌صورت فهرستی (بولت‌پوینت) ارائه می‌دهی.»

“You provide bullet-form advice on research methodologies”

برای دستیار خود اهداف و شاخص‌های کلیدی عملکردی (KPI) شخصی‌سازی‌شده تعریف کنید. مثلاً:

«هدف تو شناسایی راه‌های کاهش هزینه است.»

“Your goal is to identify cost savings”

«هدف تو جذب بیشترین تعداد سرنخ فروش (اینباند) از طریق هر محتوایی است که تولید می‌کنی»

“You want to acquire the maximum number of inbound sales leads from every piece of content.”

لحن پاسخ‌های که می‌خواهید دریافت کنید را نیز مشخص کنید؛ لحن‌های رسمی، محاوره‌ای، طنزآمیز، جدی، قاطع، همدلانه و حرفه‌ای از جمله‌های لحن‌هایی هستند که اکثر مدل‌ها به‌خوبی می‌توانند از آن‌ها پشتیبانی کنند. برای این کار می‌توانید نمونه‌ای از لحن موردنظر خود را به مدل بدهید یا به طور شفاف توضیح دهید که چه سبک زبانی را ترجیح می‌دهید.

بسته به پلتفرمی که از آن استفاده می‌کنید، ممکن است در نوشتن متن دستورالعمل‌ها، محدودیت تعداد کاراکتر یا نویسه داشته باشید؛ بنابراین بهتر است مختصر و مفید بنویسید. یک روش کارآمد برای نوشتن دستورالعمل‌های مناسب، این است که از خود هوش مصنوعی (حتی بدون سفارشی‌سازی) بخواهید به شما کمک کند. مثلاً:

«تو یک مشاور هوش مصنوعی و مهندس پرامپت هستی که به یک کارشناس بازرگانی کمک می‌کنی تا یک دستیار هوش مصنوعی سفارشی و شخصی‌سازی‌شده برای نوشتن و آماده‌سازی محتوای ارائه‌ها، ایمیل‌های پیگیری و نکات کلیدی جلسات، بسازد. لطفاً یک مجموعه دستورالعمل سفارشی برای این هدف آماده کن.»

“You are an AI consultant and prompt engineer helping an inside sales professional create a custom AI that will draft pitches, follow-up emails and talking points; please draft custom instructions that tell the AI to…”

ارائه فایل‌های مرجع یا اطلاعات زمینه‌ای

دستیارهای سفارشی وقتی بیشترین کارایی را دارند که به منابع اطلاعاتی دسترسی داشته باشند؛ یعنی اطلاعات زمینه‌ای و فایل‌هایی که بتوانند از آن‌ها به‌عنوان نمونه کار، راهنما و دستور‌العمل برای درک بهتر زمینه کاری خود استفاده کنند. به‌عنوان‌مثال، یک دستیار مدیریت پروژه می‌بایست به فایل‌هایی از جمله دیاگرام نمونه اولیه و پروتوتایپ، اسناد چشم‌انداز پروژه، نقشه راه و اطلاعات فنی دقیق پروژه دسترسی داشته باشد تا بتوان نقش خود را به‌عنوان یک مدیر پروژه درک کند و بشناسد. ورود چنین اطلاعات، باعث می‌شود دستیار هوش مصنوعی نه‌تنها به سؤالات دقیق پاسخ دهد، بلکه با شناخت زمینه‌ای دقیق نوع فعالیت، تصمیمات بهتری بگیرد و توصیه‌های دقیق‌تری ارائه دهد.

دستیار خود را به کار بگیرید

یک دستیار هوش مصنوعی از همان ابتدا کامل و بی‌نقص نخواهد بود. می‌بایست آن را با چند پرامپت مختلف آزمایش کنید، دستورالعمل‌ها را به‌روزرسانی کنید و فایل‌های بیشتری برای ارائه اطلاعات زمینه در اختیار آن قرار دهید تا به نتایج مطلوب و قابل‌اتکا برسید.

به دستیارهای هوش مصنوعی می‌بایست به طور پیوسته بازخورد دهید. دقیقاً مشخص کنید که کدام قسمت از کدام فعالیت را اشتباه انجام داده، چه چیزی را باید بهبود دهد و کدام بخش را درست انجام داده است. فایل‌ها یا نمونه‌های بیشتری را به آن اضافه کنید تا بیشتر و بهتر با زمینه‌های کاری و اهداف نهایی آشنا شود. وقتی دریافتید که چه عواملی عملکرد دستیار را بهبود می‌دهد، دستورالعمل‌های اصلی را بازنویسی کنید؛ حتی می‌توانید از خود دستیار بخواهید بر اساس جلساتی که داشته‌اید، نسخه اصلاح‌شده‌ای از دستورالعمل‌های خود را تولید کند.

زمان‌گذاشتن مستمر و تلاش در جهت بهبود دقت و اثربخشی دستیارهای شخصی هوش مصنوعی، در بلندمدت منجر به صرفه‌جویی چشمگیری در زمان و بهبود کیفیت خروجی‌ها خواهد شد. وقتی از هوش مصنوعی به‌صورت موردی و تک‌مرحله‌ای استفاده می‌کنید، ممکن است نیاز داشته باشید که بارها به یک چت خاص بازگردید و اطلاعات بیشتری به آن اضافه کنید تا بتوانید مجدداً از آن استفاده کند. اما معمولاً وقتی حجم گفت‌وگو در یک چت منفرد از حد خاصی بیشتر شود، مدل اقدام به «فراموشی» بخشی از اطلاعات قبلی می‌کند یا حتی پیام هشداری مبنی محدودیت حافظه موقت را نمایش می‌دهد. اما وقتی یک دستیار سفارشی دارید که از قبل به فایل‌ها و دستورالعمل‌های شما دسترسی داشته باشد، می‌توانید در هر بار استفاده، یک گفت‌وگوی جدید را شروع کنید و همچنان از اطلاعات زمینه استفاده کنید.

به‌محض اینکه یک دستیار هوش مصنوعی کارآمد و متناسب با نیازهای کاری‌تان بسازید، زمان کمتری را صرف آزمون‌وخطا با پرامپت‌ها خواهید کرد و زمان بیشتری برای انجام وظایف اصلی خود با کمک هوش مصنوعی خواهید داشت.