هوش مصنوعی کدام مشاغل را از بین می‌برد؟

هوش مصنوعی یکی از فناوری‌های نوین است که با استفاده از ماشین‌های هوشمند و بهره‌گیری از هوش انسانی وظایفی مانند درک زبان طبیعی، حل مسائل و شناخت الگوها را انجام می‌دهد. هوش مصنوعی در کسب و کار انسان تاثیرات قابل توجهی دارد که یکی از آنها تغییرات در نیروی کار است. همچنین این فناوری توانسته فرصت‌های شغلی بی‌شمار و بی‌سابقه‌ای ایجاد کند و قادر است ارزش کسب و کار را افزایش دهد. تجزیه و تحلیل داده‌ها و وظایف تکراری که توسط نیروی کار انسانی انجام می‌شوند به‌واسطه هوش مصنوعی قابل انجام هستند. در نتیجه افراد به جای انجام کارهای تکراری می‌توانند در فعالیت‌های خلاقانه شرکت کنند و بهره‌وری کسب و کار را افزایش دهند.

تاریخچه هوش مصنوعی

در دهه ۱۹۵۰ میلادی ریاضی‌دانان و دانشمندان به درکی از هوش مصنوعی رسیده بودند. در این میان آلن تورینگ با بررسی محاسبات ریاضی هوش مصنوعی به این فکر رسید که ماشین‌ها نیز می‌توانند؛ مانند انسان‌ها با استفاده از اطلاعات موجود به حل مشکلات و تصمیم‌گیری بپردازند. در آن زمان سیستم‌های کامپیوتری بسیار ساده بودند و امکان تحقیق و توسعه بیشتر روی این مفاهیم وجود نداشت، اما پس از دوره‌ای، توجه دانشمندان باز به این سمت جلب شد و  تحقیقات بسیاری در این خصوص انجام شد.

سرانجام هوش مصنوعی در دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی شکوفا شد؛ سیستم‌های کامپیوتری توسعه یافتند و توانایی ذخیره کردن اطلاعات بیشتر و دسترسی به آنها را پیدا کردند. رفته‌رفته الگوریتم‌های یادگیری ماشینی بهبود پیدا کرده و انسان‌ها برای حل مشکلات خود از الگوریتم‌ها استفاده می‌کردند. هوش مصنوعی در دهه ۱۹۸۰ با ورود به بخش گسترش ابزار الگوریتم و افزایش سرمایه توسعه پیدا کرد و شبکه‌هایی بر اساس ساختار و عملکرد مغز انسان ساخته شد. همچنین در دهه ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ پیشرفت چشمگیری در زمینه رباتیک، پردازش زبان طبیعی و بینایی ماشین به دست آورد و به شکل امروزی درآمد.

هوش مصنوعی بر همه ابعاد زندگی ما تاثیر گذار است. به شکلی که امروزه حل مشکلات بدون آن بسیار دشوار به نظر می‌رسد. افزایش بهره‌وری و کارایی بهبود، افزایش رضایت مشتریان، توسعه محصول و نوآوری، اتوماسیون فرایندها و مدیریت منابع انسانی و مدیریت ریسک از تاثیرات مثبت هوش مصنوعی بر بازار کار هستند. البته برای توسعه و پیاده‌سازی راه‌حل‌های هوش مصنوعی باید هزینه‌های زیادی در نظر گرفت و این مورد از چالش‌های کسب و کار با بهره‌گیری از هوش مصنوعی خواهد بود. با این حال استفاده از هوش مصنوعی مثل صنعتی شدن می‌تواند مزایا و معایب خودش را داشته باشد و قطعا در کنار همه خوبی‌ها آن بسیار از مشاغل در خطر قرار می‌گیرند، دقیقا همانطور که وقتی برق یا نیروی بخار وارد زندگی ما شد. اما چه مشاغلی بیشتر در خطر هستند؟

مشاغل در معرض خطر بالا

هوش مصنوعی با به وجود آمدن ابزارها و ربات‌های پیشرفته با سرعت بسیار بالایی مشاغل را تهدید می‌کند و می‌تواند بسیاری از موقعیت‌ها شغلی را تصاحب کند که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره کوتاهی خواهیم کرد:

1. کارهای روتین و تکراری

مشاغلی مانند وارد کردن داده‌ها، بازاریابی تلفنی، کار در خط مونتاژ کارخانه و… که در خط مقدم اتوماسیون قرار دارند. در این نوع مشاغل روزانه وظایفی تکراری توسط نیروی کار انجام می‌شود. همین وظایف را یک ماشین هوشمند می‌تواند با دقت و سرعت بالاتری انجام‌دهد. دلایلی وجود دارد که باعث می‌شود این مشاغل در برابر اتوماسیون حساس و آسیب‌پذیر باشند که یکی از آنها بروز خطاهای انسانی است. در صورتی که داده‌ها توسط انسان‌ها وارد شوند همواره با خطاهایی همراه هستند. در نتیجه در داده‌ها اشتباهات و انحرافاتی به وجود می‌آید. اگر داده‌ها حساس و مهم باشند در معرض خطرات امنیتی مانند سرقت اطلاعات و دسترسی غیرمجاز قرار می‌گیرند. انجام کارهای روتین توسط انسان‌ها زمان بر هستند و به دقت بالایی نیاز دارند، در نتیجه بهره‌وری کاهش پیدا می‌کند و هزینه‌ها افزایش می‌یابند. با وجود سیستم‌های اتوماسیون و نرم‌افزارهای مدیریت داده‌ها می‌توان این آسیب‌ها و خطرات را کاهش داد و به بهبود فرایند و امنیت داده‌ها پرداخت. بنابرین مشاغلی از این دست در برابر توسعه ماشین‌های هوشمند آسیب‌پذیری بالایی دارند، اما این به آن معنا نخواهد بود که این مشاغل به کلی نابود می‌شوند.

2. مشاغلی بر اساس توانایی شناختی

مشاغل مرتبط با حوزه حقوق تحت تاثیر ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی قرار می‌گیرند. مشاغلی مانند دستیاران و کارشناسان حقوقی یا متخصصین و تحلیلگران مالی روزانه بر روی حجم وسیعی از اطلاعات کار می‌کنند.  وکلا با ترکیب کردن اطلاعات و آموخته‌های خود به ارائه بیانیه حقوقی می‌پردازند. این مشاغل عمدتا به جمع‌آوری و پردازش اطلاعات نیاز دارند که هوش مصنوعی قادر است با سرعت بالایی نسبت به نیروی انسانی این کار را انجام دهد. مشاوران و تحلیلگران مالی نیز روزانه با حجم بالایی از داده‌های عددی سر و کار دارند و نیاز به بررسی و پردازش آنها دارند.

این وظایف به مهارت و تخصص نیاز داشته و زمانبر هستند، هوش مصنوعی می‌تواند با ابزارهای پیشرفته خود داده‌ها را پردازش کند و گزینه‌های مناسبی برای سرمایه‌گذاری ارائه دهد. تاثیر هوش مصنوعی بر دیگر مشاغل که بر اساس توانایی شناختی انجام می‌شوند؛ مانند تحلیل تصاویر رادیولوژی باعث شده به سرعت در این زمینه پیشرفت چشمگیری به وجود آید. افزایش سرعت تشخیص بیماری‌ها، بهبود درمان بیماران، کاهش هزینه‌های تشخیص و درمان از کاربردهای هوش مصنوعی در رادیولوژی هستند. هوش مصنوعی قادر است با استفاده از الگوریتم‌های یادگیری ماشین بیماری‌های رادیولوژیک را به طور دقیقی تشخیص دهد.

3. خدمات مشتریان

مشاغل مرتبط با خدمات مشتری مانند مراکز تماس؛ روزانه با تعداد بالایی از مشتریان سر و کار دارند و به سوالات آنها پاسخ می‌دهند. تایید پرداخت، وضعیت سفارش، لغو سفارش، پاسخ به سوالات مشتریان و… از جمله خدماتی هستند که به مشتریان ارائه شده و از طریق تماس یا چت با واحد خدمات مشتریان انجام می‌شوند. بسیاری از سوالات مشتریان تکراری هستند و ربات هوش مصنوعی می‌تواند به طور خودکار و با سرعت بالا به آنها پاسخ دهد. در صورتی که هوش مصنوعی نتواند به درخواست مشتریان رسیدگی کند آن را به نیروی انسانی منتقل می‌کند.

طبق پیش‌بینی‌های انجام شده توسط موسسه گارتنر تا سال ۲۰۲۷ چت‌بات‌های هوش‌مصنوعی به این مشاغل راه پیدا می‌کنند و در واحد خدمات مشتری جایگزین نیروی انسانی می‌شوند. پاسخ‌دهی دقیق، سریع و شبانه‌روزی توسط این ربات‌ها توجه بسیاری از شرکت‌ها را به خود جلب می‌کند. در صنعت خرده‌فروشی نیز مغازه‌داران به شیوه‌های سنتی خدمات مربوط به فروش را انجام می‌دهند. این شغل نیز توسط هوش مصنوعی در معرض خطر است و سیستم‌های هوش مصنوعی خدماتی مانند پاسخ به سوالات مشتریان  و رسیدگی به کالاها را انجام می‌دهند. این سیستم‌ها می‌توانند در ساعات خرید مشتریان را همراهی کنند و با آنها تعامل برقرار نمایند.

صنایعی که با ظهور هوش مصنوعی بیشترین آسیب را دیده‌اند

در ادامه یه سراغ برخی از صنایعی که بیشترین آسیب را از توسعه هوش مصنوعی خواهند دید می‌رویم. این صنایع نیز با ورود هوش مصنوعی به شدت دچار تحول خواهند شد و بی‌توجهی مدیران به این صنایع به موج هوش مصنوعی می‌تواند، آن‌ها را از دور این صنعت خارج کند.

1. ساخت

با گسترش ماشین‌های هوشمند در فرایندهای تولیدی و صنعتی به جای استفاده از نیروی انسانی از کامپیوتر و ابزارهای کنترلی استفاده می‌شود. اتوماسیون صنعتی در حال حاضر به یک مزیت رقابتی در محیط تولید تبدیل شده است و با وجود مزایایی مانند تولید محصولات باکیفیت و احتمال خطای کمتر مورد توجه بسیاری از صنایع ساخت قرار گرفته است. اتوماسیون می‌تواند در خط تولید کنترل بهتر و دقیق‌تری داشته باشد و در نتیجه نرخ تولید را با کاهش زمان بهبود می‌بخشد. با کاهش زمان، هزینه‌ها نیز کاهش پیدا می‌کنند و نقش انسان در تولید کمرنگ‌تر از قبل خواهد شد. همچنین اتوماسیون باعث می‌شود نیروی کار کاهش پیدا کند و بیکاری در جوامع گسترش یابد.

2. حمل و نقل

ظهور خودروها و کامیون‌های خودران تحول شگرفی در صنعت حمل و نقل به وجود آورده­ و احتمال دارد در کمتر از یک دهه جایگزین رانندگان شوند. این کامیون‌ها توسط هوش مصنوعی و با فناوری یادگیری ماشین بدون نیاز به انسان کار می‌کنند. این خودروها دارای سنسورهای متعدد مانند دوربین‌ها و رادارها هستند و به کنترل و هدایت وسیله نقلیه می‌پردازند.

با توجه به پیش‌بینی‌های انجام شده خودروها و کامیون‌های خودران در مسیرهای سخت و باریک مانند جاده‌های کوهستانی نمی‌توانند بدون حضور یک راننده کار کنند و بارگیری و تخلیه بار توسط آنها دشوار است و نیاز به نیروی انسان دارند. این کامیون‌ها دارای فناوری‌هایی هستند که کارهای سنگین انجام شده توسط رانندگان را از بین می‌برند و رانندگان تنها به نظارت و کنترل شرایط اضطراری می‌پردازند. با این حال این خودروها می‌توانند در جاده‌های عمومی و هموار بدون راننده حرکت کرده و شغل رانندگان را تهدید ‌کنند.

3. دارایی

احتمال وقوع ریسک‌ها و فرصت‌ها در امور و خدمات مالی وجود دارد که پیش‌بینی آنها توسط انسان سخت است و به زمان زیادی نیاز دارد، به این منظور باید از داده‌های قبلی استفاده کرد و وضعیت کنونی را بررسی کرد. همچنین با استفاده از هوش مصنوعی و الگوریتم‌های یادگیری ماشین تجزیه و تحلیل داده‌ها توسط سیستم‌های کامپیوتری با دقت بالا و کمترین خطا انجام می‌شود. هوش مصنوعی فاکتورهای زیادی را در نظر می‌گیرد و به تحلیل اعتبار مشتریان و انجام خدمات مالی؛ مانند تعیین شرایط وام‌دهی در بانک­ها می‌پردازد. هوش مصنوعی می‌تواند برخی از مشاغل حوزه حسابداری را از بین ببرد و به وسیله داده‌های مالی یک شرکت انواع تحلیل‌ها را ارائه دهد.

آینده کار در کنار هوش مصنوعی

1. مهارت‌هایی برای آینده

در عصر هوش مصنوعی مهارت‌های پر تقاضایی وجود دارند که یادگیری آنها برای کارکنان ضروری هستند. خلاقیت از مهارت‌هایی است که ربات‌ها و ماشین‌ها در حال حاضر نمی‌توانند در این زمینه با انسان‌ها رقابت کنند، در نتیجه در عصر هوش مصنوعی خلاقیت از مهم‌ترین مهارت‌های انسان شناخته می‌شود و برای محیط‌های کار که به روش‌های تازه و تفکر خلاقانه نیاز دارند یک دارایی مهم به شمار می­رود. تفکر انتقادی نیز از دیگر مهارت‌هایی است که در کنار خلاقیت لازمه محیط‌های کار در آینده است.

انسان‌ها به‌واسطه تفکر انتقادی می‌توانند به طراحی ایده‌های نوآورانه بپردازند و مسائل پیچیده را حل کنند. هوش هیجانی از دیگر مهارت‌های انسان است که ماشین‌ها و ربات‌ها قادر به تقلید آن نیستند، هوش هیجانی به انسان این توانایی را می‌دهد تا به شناخت کنترل و ابراز احساسات خود و دیگران برسد و با سایر انسان‌ها ارتباط برقرار کند. این مهارت باعث می‌شود در آینده انسان‌ها از فرصت‌های شغلی بهتر و بیشتری برخوردار شوند.

2. مشاغل جدید ایجاد شده توسط هوش مصنوعی

یکی از مهمترین تاثیرات هوش مصنوعی در بازار کار به وجود آمدن مشاغل نوظهور و مرتبط با این فناوری است. مشاغلی مانند طراح ربات اپراتور، ربات مهندس، تولید دستیار هوش مصنوعی، تحلیلگر داده، دانشمند پژوهشگر، مهندس تحقیق و توسعه، مهندس بینایی ماشین، فروشنده و مشاور خرید مجازی و… از مشاغلی هستند که توسط هوش مصنوعی ایجاد شده‌اند.

به طور کلی مشاغلی که توسط هوش مصنوعی وجود آمده‌اند در سه گروه مشاغل مربیگری، مشاغل تشریح‌کننده و مشاغل نگهدارنده قرار می‌گیرند. انسان‌ها با ورود به این مشاغل به‌عنوان مکمل شناخته می‌شوند و وظایفی که توسط فناوری‌ها معرفی شده‌اند را انجام می‌دهند. این وظایف از مهارت‌ها و یادگیری‌هایی تشکیل شده‌اند که بدون سابقه هستند و قرار نیست جایگزین مسئولیت‌های قدیمی شوند.

3. اهمیت مهارت مجدد و ارتقای مهارت

برای ورود به مشاغل هوش مصنوعی نیاز به کسب مهارت و ارتقای مهارت‌ها است که با یادگیری و سازگاری مستمر می‌توانید به آن‌ها دست پیدا کنید. همچنین از راه‌های گوناگون مانند برنامه‌های آموزشی می‌توانید به یادگیری مداوم و کسب مهارت‌های نوین بپردازید. با گذشت زمان اطلاعات و تخصص‌ها در مشاغل افزایش پیدا می‌کنند و به‌روز می‌شوند و نیاز است مهارت‌های خود را بر اساس آنها ارتقا و توسعه دهید؛ بنابراین افراد باید در مشاغل انعطاف‌پذیر باشند و تخصص‌های خود را با توجه به نیازهای بازار سازگار و به‌روزرسانی کنند.

نتیجه گیری

هوش مصنوعی با ادغام ماشین‌های هوشمند و هوش انسانی در زندگی و کسب و کار انسان تحولات شگرفی به وجود آورده است. توسعه هوش مصنوعی برخی از مشاغل موجود را در خطر حذف قرار می‌دهد و به ایجاد مشاغل جدیدی منجر خواهد شد.

این اتفاق مثل استفاده از الکتریسیته، زندگی ما را متحول می‌کند. شاید امروز زندگی بدون برق بی معنی باشد. بسیار از مشاغل با گسترش شبکه برق تغییر کردند اما توسعه چنین تکنولوژی‌ای فرصت‌ها زیادی را به همراه خود آورد.

افراد برای موفقیت در آینده کاری خود باید مهارت‌هایی را کسب کنند و آنها را ارتقا دهند. متأسفانه یا خوشبختانه هوش مصنوعی به اغلب مشاغل در حوزه‌های گوناگون راه پیدا کرده است و تغییرات قابل توجهی در آنها به وجود آورده است.