مقدمه‌ای بر هوش مصنوعی برای کودکان

سیستم‌های هوش مصنوعی به طور اساسی جهان را تغییر می‌دهند و بر نسل فعلی و آینده کودکان تأثیر می‌گذارند. کودکان در حال حاضر به طرق مختلف با فناوری‌های هوش مصنوعی تعامل دارند: این فناوری‌ها در اسباب‌بازی‌ها، دستیاران مجازی، بازی‌های ویدئویی و نرم‌افزارهای یادگیری تطبیقی تعبیه شده‌اند. الگوریتم‌ها به کودکان توصیه می‌کنند که در ادامه چه ویدئوهایی را تماشا کنند، چه اخباری را بخوانند، به چه موسیقی گوش دهند و با چه کسی دوست شوند.

با این حال، توجه کمی به نحوه تأثیر سیستم‌های هوش مصنوعی بر کودکان و حقوق آن‌ها می‌شود. این امر، نگران‌کننده است، زیرا کودکان کمتر می‌توانند مفاهیم فناوری‌های هوش مصنوعی را به طور کامل درک کنند. همچنین کودکان اغلب فاقد منابع لازم برای پاسخ به موارد سوگیری یا اصلاح هرگونه تصور غلط در داده‌های خود هستند. علاوه بر این، اکثر استراتژی‌های ملی هوش مصنوعی و دستورالعمل‌های اخلاقی اصلی فقط به نیازهای خاص کودکان اشاره می‌کنند، غافل از اینکه کودکان به طور فزاینده‌ای از سیستم‌های هوش مصنوعی در موقعیت‌های روزمره استفاده می‌کنند یا تحت‌تأثیر آن قرار می‌گیرند و لذا عدم توجه به فرصت‌ها و خطراتی که سیستم‌های هوش مصنوعی برای کودکان دارند، رو به افزایش است. در این مقاله به این موضوع پرداخته خواهد شد که چرا و چگونه باید فناوری هوش مصنوعی به کودکان آموزش داده شود؟

اهمیت یادگیری هوش مصنوعی برای کودکان

هوش مصنوعی فرایند آموزش یادگیری کامپیوتر است. دانش‌آموزان می‌توانند کامپیوترها را از طریق برنامه‌نویسی، فرایندهای آموزشی و آزمایش آموزش دهند. این روش مترقی یادگیری به آن‌ها اجازه می‌دهد، تا معمار دنیای خود باشند. در واقع، کودکان می‌توانند طراحی کنند و بازی‌ها و حتی ربات‌ها را برنامه‌ریزی کنند!

حال این سؤال پیش می‌آید که چرا یادگیری هوش مصنوعی برای کودکان مهم است؟ حقیقت آن است که چه متوجه باشیم چه نباشیم، هوش مصنوعی در اطراف ما وجود دارد و مردم هر روز از این فناوری استفاده می‌کنند. دانشمندان کامپیوتر در این خصوص پیش‌بینی کرده‌اند که هوش مصنوعی در آینده‌ای نزدیک، رشد بیشتری خواهد داشت. پس با توجه به کاربرد مؤثر این فناوری در حال و آینده، به‌طور قطع، بسیاری از مشاغل برای حل مشکلات خود به کارشناسان خبره نیاز خواهند داشت. کارشناسان خبره هوش مصنوعی برای به‌کارگیری رویکردهای جدید این فناوری در آینده به منظور انجام امور متعدد، بدون شک کودکان امروز خواهند بود. آن‌ها با یادگیری هوش مصنوعی در سنین پایین، می‌توانند بهتر درک کنند که چگونه از این ابزار برای بهبود عملکرد امور استفاده نمایند. به بیانی دیگر، دانش‌آموزان از طریق کدنویسی و برنامه‌نویسی به طراح «مغز» کامپیوتر تبدیل می‌شوند.

پس می‌توان گفت یادگیری هوش مصنوعی برای کودکان، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ اما سؤال اینجاست که چگونه کودکان می‌توانند هوش مصنوعی را بیاموزند؟

آموزش هوش مصنوعی به کودکان

در حال حاضر، هوش مصنوعی به یک موضوع محبوب در دنیا تبدیل شده است، زیرا بخشی از زندگی روزمره انسان‌ها شده است. در واقع، می‌توان گفت تمامی اقشار جامعه بنا به نیاز خود به این فناوری نوظهور، به‌نوعی به آن وابسته شده‌اند و حرفه‌های مختلفی نیز در حال حاضر با موضوع هوش مصنوعی مشغول به فعالیت هستند. پس با توجه به نیاز انسان‌ها به این فناوری و همچنین نیاز این فناوری به دانش آن‌ها، می‌بایست از هم‌اکنون کارشناسان آینده هوش مصنوعی را آموزش داد، تا آن‌ها بتوانند با آگاهی لازم شغل مورد نظر خود را انتخاب کنند، چراکه آموزش هوش مصنوعی به کودکان کمک می‌کند، تا مهارت‌های تفکر انتقادی خود را توسعه دهند و همچنین پتانسیل شغلی را فراهم نمایند.

البته کاربرد هوش مصنوعی برای کودکان پوشیده نیست، از جمله استفاده آن‌ها از «توصیه‌های فیلم»، «چت‌بات‌ها» و «موتورهای جست‌وجو»؛ اما سؤال اینجاست که چگونه کودکان می‌توانند هوش مصنوعی را یاد بگیرند؟

برای این کار بهتر است زمان آموزش کودکان را نسبت به سن آن‌ها در نظر گرفت. حقیقت آن است که کودکان در مراحل مختلف زندگی مهارت‌های متفاوتی را کسب می‌کنند. آن‌ها از ۷ سالگی تا حدود ۱۵ سالگی، تفکر منطقی و قدرت استدلال‌شان رشد می‌کند. در این مرحله می‌توان به آن‌ها کمک کرد، تا کاربردهای هوش مصنوعی را بیاموزند و برای استفاده بهتر از این فناوری آماده شوند.

در اینجا به چند مورد از راهکارهای آموزش هوش مصنوعی به کودکان اشاره می‌کنیم:

۱- یادگیری ماشینی به کودکان

در اینجا به کودکان آموزش داده می‌شود که مدل‌های یادگیری ماشینی را با استفاده از تصاویر، متن، اعداد و صدا یاد بگیرند. جذاب‌ترین بخش این است که می‌توان ماشین‌ها را با استفاده از وب‌کم آموزش داد، تا کودکان تصاویر گرفته‌شده توسط آن را تشخیص دهند.

 ۲- آزمایش با گوگل

این بخش، مجموعه‌ای از آزمایش‌هایی است که کودکان می‌توانند از خانه انجام دهند. در واقع، ماشین‌های قابل آموزش شبیه به یادگیری ماشینی برای کودکان هستند که می‌توان ماشین را برای تشخیص تصاویر و صداها به آن‌ها آموزش داد. Sketch-RNN Demos یک بازی است که به کودکان در کشیدن تصاویر کمک می‌کند. این فناوری با تشخیص مراحل قبلی نقاشی، مرحله بعدی آن را حدس می‌زند!

۳- Cognimates

Cognimates یکی دیگر از پلتفرم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی برای کودکان است که به آن‌ها می‌آموزد بازی بسازند، ربات‌ها را برنامه‌نویسی کنند و مدل‌های هوش مصنوعی خود را آموزش دهند.

۴- Tensor flow

Tensor flow یک منبع آنلاین است که توسط تیم مغز گوگل توسعه یافته است و به کودکان در یادگیری ماشین و هوش مصنوعی کمک می‌کند. در واقع، با وجود راه‌های متعددی که برای آموزش هوش مصنوعی به کودکان وجود دارد، منابع و کلاس‌های آنلاین، بهترین راه برای آموزش کودکان هستند، زیرا به آن‌ها اجازه می‌دهند در حین سرگرمی با هم تعامل داشته باشند و یاد بگیرند.

۵- Teachable Machine

Teachable Machine یک راه سریع و آسان برای ایجاد مدل‌های یادگیری ماشین، بدون نیاز به کدنویسی است.

با ارائه همه این راهکارها، اگر بگوییم هوش مصنوعی تا حدی جایگزین موضوعات مختلف زندگی کودکان شده است، سخنی به گزاف نگفته‌ایم، چراکه این فناوری با پیشرفت‌های دیجیتالی که امروزه به سرعت در حال تغییر است، توانسته است بر کل زندگی کودکان و جوانان به طور فزاینده‌ای احاطه کند. در واقع، هوش مصنوعی ویدئوهایی را که کودکان تماشا می‌کنند، برنامه درسی آن‌ها در حین یادگیری و بازی و تعامل آن‌ها با دیگران را تعیین می‌کند.

در واقع، توسعه ابزارهای قابل اعتماد آموزش هوش مصنوعی به کودکان، نیازمند مواردی همچون توانمندسازی کودکان و مراقبان آن‌ها برای کنترل روش استفاده از داده‌های شخصی آن‌ها توسط فناوری هوش مصنوعی است. همچنین توضیح سیستم‌های هوش مصنوعی به زبانی مناسب برای کودکان و به شیوه‌ای شفاف و مسئول دانستن بازیگران هوش مصنوعی برای عملکرد مناسب سیستم‌هایی است که اجرا می‌شوند و در نهایت عدم وجود سوگیری‌های تبعیض‌آمیز در داده‌ها یا الگوریتم‌هایی است که بر آن‌ها تکیه می‌کنند.

سخن آخر

امروزه فناوری هوش مصنوعی، چنان در تاروپود زندگی افراد رخنه کرده است که شاید اگر این فناوری از زندگی و کسب‌وکار انسان‌ها حذف شود، آن‌ها دیگر به‌اصطلاح آدم سابق نشوند! دستیارهای مجازی مانند دستیار گوگل، الکسای آمازون و سیری اپل، دوربین نظارت، نقشه‌های گوگل برای پیمایش، توصیه‌های آمازون و نتفلیکس، ماشین‌های خودران و… تنها بخشی از کاربردهایی است که مدت‌هاست ارتباط هوش مصنوعی را با انسان‌ها گره زده است؛ اما گویا این فناوری قرار است در آینده‌ای نزدیک رشد بیشتری داشته باشد و این موضوع باعث می‌گردد، دانشمندان نگاه ویژه‌ای به کودکان در این مسیر داشته باشند و به‌نوعی کارشناسانی خبره برای انجام تخصصی امور این فناوری از آن‌ها بسازند. در واقع، اینکه هوش مصنوعی برای کودکان چه آینده‌ای را از نظر شغلی رقم خواهد زد، موضوعی است که فکر دانشمندان این فناوری را به خود مشغول ساخته است.