هوش مصنوعی DeepMind شکاف‌های هزارساله در کتیبه‌های رومی را ترمیم می‌کند

در تازه‌ترین تحول در کاربرد هوش مصنوعی در علوم انسانی، شرکت Google DeepMind با همکاری گروهی از مورخان، ابزاری مبتنی بر هوش مصنوعی به نام Aeneas توسعه داده که توانایی بازسازی کتیبه‌های لاتین آسیب‌دیده را دارد. این ابزار می‌تواند جای خالی واژگان پاک‌شده یا فرسوده را در کتیبه‌ها پر کرده، محل نگارش و بازه زمانی ایجاد آن‌ها را نیز با دقتی بالا تخمین بزند.

به گفته‌ی دکتر تیا سامرشیلد، پژوهشگر تاریخ از دانشگاه ناتینگهام و یکی از توسعه‌دهندگان این پروژه، این ابزار «تغییردهنده بازی» در مطالعات کتیبه‌شناسی محسوب می‌شود.

Aeneas با استفاده از مجموعه‌ای نزدیک به ۲۰۰ هزار کتیبه لاتین ثبت‌شده که در مجموع شامل حدود ۱۶ میلیون کاراکتر است، آموزش دیده و می‌تواند تنها با دریافت متن یا تصویر یک کتیبه، با استفاده از الگوریتم‌های یادگیری عمیق، کتیبه‌های مشابه را شناسایی کرده و ارتباطات تاریخی میان آن‌ها را تحلیل کند.

این سامانه با دقتی تا حدود ۱۳ سال قادر است زمان نگارش یک کتیبه را تخمین بزند و آن را به یکی از ۶۲ استان رومی نسبت دهد. همچنین در آزمایش‌هایی روی متونی مانند Res Gestae Divi Augusti یا کتیبه‌های محرابی در آلمان امروزی، توانسته است اطلاعات نوینی از منشأ یا تأثیرگذاری متقابل میان کتیبه‌ها آشکار کند.

نتایج اولیه استفاده از این ابزار که در مجله Nature منتشر شده، نشان می‌دهد که در ۹۰ درصد موارد اطلاعات ارائه‌شده توسط Aeneas به پژوهشگران در تحلیل دقیق‌تر کتیبه‌ها کمک کرده است.

استاد مری بِرد، متخصص مشهور تاریخ روم از دانشگاه کمبریج، درباره این ابزار گفت: «Aeneas پتانسیل دگرگون‌کردن فهم ما از متون باستانی را دارد.»

این پروژه همچنین می‌تواند مسیر را برای استفاده گسترده‌تر عموم پژوهشگران در کشورهای فاقد منابع عظیم تاریخی یا مالی فراهم کند؛ اتفاقی که به‌ویژه برای جامعه دانشگاهی در کشورهای در حال توسعه الهام‌بخش است.