همسایه شمالی ایران، چگونه غول‌های تراشه‌سازی جهان را به کشورش کشاند؟

در نخستین روز از رویداد فناوری جیتکس، پنلی تخصصی با حضور دکتر روبن سیمونیان، معاون وزیر صنعت فناوری پیشرفته ارمنستان، به بررسی جایگاه و استراتژی جسورانه این کشور در اکوسیستم جهانی فناوری پرداخت. دکتر سیمونیان در گفتگویی که توسط گرداننده یورونیوز هدایت می‌شد، اعلام کرد که ارمنستان، با تکیه بر جامعه مهندسی قدرتمند و دیاسپورای جهانی خود، در حال تبدیل شدن به یک بازیگر کلیدی در دو حوزه استراتژیک نیمه‌هادی‌ها (Semiconductors) و هوش مصنوعی (AI) است.

حلقه گمشده در زنجیره جهانی تراشه: استراتژی ارمنستان برای تسلط بر طراحی

دکتر سیمونیان تأکید کرد که ارمنستان با داشتن یک جامعه مهندسی بسیار قوی در حوزه میکروالکترونیک، در حال حاضر در فاز اول زنجیره تأمین نیمه‌هادی‌ها، یعنی طراحی، راستی‌آزمایی و تست تراشه، نقشی حیاتی ایفا می‌کند. حضور غول‌های فناوری جهان مانند انویدیا (Nvidia)، برودکام (Broadcom)و AMD در این کشور، گواهی بر این مدعاست.

استراتژی آینده ارمنستان، تمرکز بر فازهای سوم (مونتاژ و بسته‌بندی) و نهایی (تولید دستگاه نهایی) است. به گفته دکتر سیمونیان، تنها حلقه گمشده در این زنجیره برای ارمنستان، «تولید ویفر» است که دولت برای ورود به این حوزه نیز برنامه‌ریزی می‌کند.

این تمرکز بر بخش‌های نیازمند تحقیق و توسعه، نشان می‌دهد که ارمنستان به دنبال تبدیل شدن به مغز متفکر این صنعت است، نه صرفاً یک خط تولید.

سرمایه‌گذاری نیم میلیارد دلاری انویدیا

مهم‌ترین نقطه عطف در استراتژی فناوری ارمنستان، اعلام سرمایه‌گذاری ۵۰۰ میلیون دلاری برای ساخت یک کارخانه هوش مصنوعی (AI Factory) با همکاری انویدیا و شرکت فایربرد (Firebird) بود. این خبر که در رویداد Viva Tech پاریس اعلام شد، به گفته دکتر سیمونیان، «مسیر استراتژی فناوری پیشرفته ارمنستان را کاملاً تغییر داد.»

هوش مصنوعی در ارمنستان نه تنها به عنوان یک فناوری مستقل، بلکه به عنوان یک ابزار کلیدی در طراحی تراشه به کار گرفته می‌شود که می‌تواند بهره‌وری مهندسان را تا ۳۰ درصد افزایش دهد. ارمنستان با گفتگو با دیگر تولیدکنندگان پردازنده (CPU) و پردازنده گرافیکی (GPU)، قصد دارد خود را به عنوان «قطب کارخانه‌های هوش مصنوعی در منطقه» تثبیت کند. این کشور با درک نیاز به زیرساخت عظیم انرژی (۱۰۰ تا ۲۰۰ مگاوات)، به دنبال مشارکت با کشورهای دیگر است تا به یک شریک قابل اعتماد در این حوزه تبدیل شود.

سلاح مخفی ارمنستان، از مزیت منطقه زمانی تا بازگرداندن مغزها با مشوق‌های مالیاتی

دکتر سیمونیان توضیح داد که چگونه ارمنستان، به عنوان یک کشور کوچک و محصور در خشکی، محدودیت‌های خود را به مزیت تبدیل کرده است. موقعیت جغرافیایی این کشور به مهندسان اجازه می‌دهد به دلیل تداخل منطقه زمانی، همزمان به بازارهای آمریکا و آسیا خدمات ارائه دهند.

اما سلاح اصلی این کشور، استعدادهای انسانی و دیاسپورای جهانی آن است. دولت با ارائه مشوق‌های مالیاتی هدفمند (مانند بازپرداخت نقدی به شرکت‌ها)، شرکت‌های بزرگ را به همکاری با دانشگاه‌ها و استخدام دانشجویان ترغیب می‌کند. برنامه‌هایی مانند «Relocate» و «Potential» نیز برای بازگرداندن نخبگان دیاسپورا و سرمایه‌گذاری آنها در اکوسیستم داخلی طراحی شده است. این استراتژی منجر به رشد چشمگیر نیروی کار شده و تنها در ماه‌های اخیر بیش از ۱۰۰۰ مهندس جوان از دانشگاه‌ها جذب بازار کار شده‌اند.

نسل جدید مهندسان: دستورالعمل ارمنستان برای ساختن نخبگان عصر هوش مصنوعی

معاون وزیر فناوری پیشرفته ارمنستان تأکید کرد که مهم‌ترین عامل برای موفقیت در این حوزه، «آموزش، آموزش و آموزش» است. همکاری نزدیک بخش خصوصی با دانشگاه‌ها، مانند برنامه‌های ۲۰ ساله شرکت سیناپسیس (Synopsys) و تأسیس آزمایشگاه‌های مهندسی (ARMAT) در سطح مدارس، بنیان این اکوسیستم را تشکیل می‌دهد.

به گفته او، مهندس آینده برای رسیدن به سطح «تاپ»، باید سه ویژگی کلیدی داشته باشد:

• دانش پایه قوی: در ریاضیات، فیزیک و علوم کامپیوتر.
• مهارت‌های نرم قدرتمند: زیرا دیگر «هیچ مرزی برای مهندسان وجود ندارد.»
• سواد دیجیتال: تسلط کامل بر ابزارهای هوش مصنوعی.

از یک کشور محصور در خشکی تا یک «ملت نمونه‌ساز» جهانی

این پنل به وضوح نشان داد که استراتژی ارمنستان، رقابت در تولید انبوه نیست، بلکه تبدیل شدن به یک «ملت نمونه‌ساز» (Prototyping Nation) است؛ کشوری که می‌تواند تمام چرخه‌های یک محصول فناورانه، از ایده تا طراحی و ساخت نمونه اولیه را مدیریت کند. ارمنستان با تمرکز بر باارزش‌ترین بخش‌های زنجیره تأمین فناوری، یعنی تحقیق و توسعه و طراحی، و با سرمایه‌گذاری هوشمندانه بر روی استعدادهای انسانی خود، در حال تبدیل شدن به یک بازیگر غیرقابل انکار در صحنه جهانی هوش مصنوعی و نیمه‌هادی‌هاست.