هوش مصنوعی، آینه‌ای از انسانیت

آنادول با استفاده از هوش مصنوعی برای شناسایی الگوها در مجموعه‌های عظیم داده، شکل‌های تازه‌ای از هنر دیجیتال، مانند «نقاشی‌های داده‌ای هوش مصنوعی» (AI Data Paintings) و «پیکرتراشی داده‌ای» (Data Sculptures) را ابداع کرده است که با همکاری هوش مصنوعی ساخته می‌شوند و تجربه‌های صوتی و تصویری منحصربه‌فرد و دائماً در حال تحول می‌آفریند. به‌این‌ترتیب، آنادول راه‌های جدید و زیبایی را برای تجربه هنر و هوش مصنوعی به جهان عرضه کرده است.

گزارش حاضر در «ویژه‌نامه ۲۰۲۵ هوش مصنوعی مجله تایم» منتشر و در «رسانه تخصصی هوش مصنوعی هوشیو» به زبان فارسی نیز ترجمه شده و در دسترس مخاطبان این حوزه قرار گرفته است.

او و تیمش در طول دهه گذشته بیش از ۵۰ اثر با مقیاس و تنوع خیره‌کننده تولید کرده‌اند؛ از موزه هنر مدرن نیویورک (MoMA) و گالری‌های Serpentine در لندن، تا یکی از ساختمان‌های طراحی‌شده توسط «زاها حدید» (Zaha Hadid) در سئول و فرودگاهی در کارولینای شمالی آثار او در فضاهای عمومی، بیمارستان‌ها، استادیوم‌ها و دانشگاه‌های سراسر جهان به نمایش درآمده‌اند. آنادول قصد دارد در اواخر سال ۲۰۲۵ اولین موزه هنر هوش مصنوعی جهان را در لس‌آنجلس افتتاح کند.

برای ساخت نمایشگاه «Unsupervised» که در سال ۲۰۲۲ به‌عنوان بخشی از مجموعه «Machine Hallucinations» در موزهMoMA  افتتاح شد، آنادول سیستم هوش مصنوعی را با آرشیو عمومی گسترده این موزه آموزش داد تا اشکال انتزاعی و رنگارنگی بسازد که بازآفرینی ماشینی از ۲۰۰ سال هنر را شبیه‌سازی می‌کردند. این اثر نزدیک به یک سال در لابی موزه به نمایش درآمد و حدود سه میلیون نفر آن را تجربه کردند و به طور میانگین ۳۸ دقیقه پای آن ماندند. Unsupervised نخستین اثر تولیدی هوش مصنوعی بود که وارد مجموعه دائمی MoMA  شد.

در سال ۲۰۲۳ نیز اثر دیگری از او که در نوع خود بی‌سابقه بود، به نمایش درآمد و او نمای خمیده ساختمان Las Vegas Sphere را به یک مجسمه داده‌ای تبدیل کرد. این اثر با استفاده از تصاویر آرشیوی فضا و طبیعت، نمایشگر عظیمLED  کره را با رنگ‌های چرخان و چشم‌نواز که مشخصه سری «Machine Hallucinations» است روشن کرد. آنادول نخستین هنرمندی بود که به استفاده از این کره عظیم دعوت شد. او همچنین برای «Casa Batlló» اثر «آنتونی گائودی» (Antoni Gaudí) در بارسلونا، چندین اثر خلق کرده است؛ از جمله در آگوست ۲۰۲۴ که با پردازش بیش از یک میلیارد تصویر از آثار گائودی، تلاش کرد تا به گفته خودش، «به سازه اجازه دهد خواب ببیند و خیال‌پردازی کند.»

آنادول می‌گوید: «اکنون برای نخستین‌بار در تاریخ، ما فناوری‌ای داریم که می‌تواند استدلال کند؛ فناوری‌ای که الکترون‌ها را به شکلی از هوش تبدیل می‌کند و می‌توانیم با آن تعامل داشته باشیم. ما با چیزی مواجهیم که به‌اندازه هر رویداد بزرگ در رنسانس اهمیت دارد.» برای آنادول، هوش مصنوعی ابزار نهایی برای پرسش از معنای انسان بودن است. آنادول عنوان می‌کند حمایت از سوی «بهترین‌های حوزه هوش مصنوعی» برای تحقق پروژه‌هایش حیاتی بود. آنادول از زمانی که در سال ۲۰۱۶ نخستین هنرمند مقیم برنامه Artist+Machine Intelligence گوگل شد، همکاری گسترده‌ای با Nvidia داشته که اغلب قدرت محاسباتی لازم برای ساخت سیستم‌های هوش مصنوعی او را تأمین کرده است.

مدلLarge Nature Model (LNM)  او بر پایه نیم میلیارد تصویر و دیگر داده‌های «اخلاقی» آموزش دیده است، از جمله آرشیوهای عمومی National Geographic Society، Smithsonian Institution ،Natural History Museum لندن و داده‌هایی که تیمش مستقیماً از جنگل‌های بارانی اندونزی، استرالیا و آمازون جمع‌آوری کرده است و می‌گوید این سیستم می‌تواند «از طریق تصویر، صدا، متن و حتی بو استدلال کند.»

درحالی‌که بسیاری از هنرمندان نگران هستند هوش مصنوعی ارزش آثارشان را کاهش دهد، آنادول این فناوری را همکار خود می‌داند، نه جایگزین.

آنادول با تأکید می‌گوید: «اگر هوش مصنوعی برای همه چیز است، باید برای همه انسان‌ها باشد.» او اغلب در آثارش به مسائل اجتماعی می‌پردازد، از جمله تغییرات اقلیمی و صدای جوامع بومی. در سال ۲۰۲۳ با جامعه «یاواناوا» (Yawanawa) در برزیل همکاری کرد و داده‌های اقلیمی جنگل آمازون را با آثار هنری هنرمندان جوان یاواناوا ترکیب کرد تا مجموعه‌ای از NFTها خلق شود که فروش آن‌ها ۳ میلیون دلار برای جامعه بومی به ارمغان آورد. به گفته آنادول: «ما فقط از فناوری به‌خاطر فناوری استفاده نمی‌کنیم؛ بلکه در پی یافتن ارزش‌های ذهنی، جسمی، معنوی، عاطفی و مالی آن هستیم تا ارزش تجربه را به مردمی بازگردانیم که به آن نیاز دارند.»

درحالی‌که بسیاری از هنرمندان نگران‌اند که هوش مصنوعی موجب بی‌ارزش شدن کارشان شود، آنادول این فناوری را همکار خود می‌داند، نه جایگزینش و می‌گوید: «من به سیستم هوش مصنوعی اختیار نمی‌دهم که خلاقیتم را از من بگیرد و هرگز کسی را ندیده‌ام که بخواهد چنین کاری کند.» او امیدوار است که خودش و تیمش باعث شده باشند هنر دیجیتال برای عموم مردم قابل‌درک‌تر شود و می‌گوید شنیده است آثارشان به بهبود حال مخاطبان هم کمک کرده‌اند: «زندگی واقعاً پیچیده است و همیشه روشن نیست؛ جدایی، درگیری، جنگ و فقدان وجود دارد. متوجه شدیم آثار ما برای برخی افراد نوعی رهایی شد؛ جایی که شادی، الهام و امید پیدا کردند.»

پروژه بعدی آنادول شاید بلندپروازانه‌ترین اثر او باشد، «Dataland» که از آن به‌عنوان «اولین موزه هنرهای هوش مصنوعی در جهان» یاد می‌شود؛ جایی که بازدیدکنندگان می‌توانند با شخصیت‌های هوش مصنوعی و محیط‌های فراگیر جدید از طریق همه حواس خود حتی بو، طعم و لمس تعامل داشته باشند. این موزه قرار است در اواخر ۲۰۲۵ در لس‌آنجلس افتتاح شود. نخستین نمایشگاه آن با استفاده از LNM ساخته می‌شود که به‌صورت یک «دائرهالمعارف زنده» نیز در وب‌سایتDataland  در دسترس است. پس از یک دهه پرکار، آنادول اکنون هوش مصنوعی را آینه‌ای برای انسانیت می‌داند که نقص‌های ما را بازتاب می‌دهد و می‌گوید: «در دهه دوم فعالیتمان، هدف من درک عمیق‌تر بافت انسانی است؛ روح، ذهن، معنویتمان و اینکه چگونه می‌توانیم به طور مثبت به حل مسائلی فراتر از پیکسل‌های درخشان کمک کنیم.»