تجهیز خط و زبان فارسی به هوش مصنوعی
تیم تحریریه- ۱۱ بهمن ۱۴۰۰
پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، دیروز میزبان برگزاری آیینی برای رونمایی از پروژه «طرح زیرساخت آزمایشگاهی هوش مصنوعی (در حوزه خط و زبان فارسی)» بود. در همین مراسم همچنین از پروژه «تدوین سند نقشه راه توسعه هوش مصنوعی در کشور» رونمایی شد.
نظر به تحولات چشمگیر جهان امروز در حوزه‌های مختلف اعم از بهداشت و سلامت، کشاورزی، اقتصاد، حمل و نقل، انرژی و … با ظهور فناوری جدید در عرصه هوش مصنوعی ضرورت ایجاد تغییرات بنیادین در تمامی عرصه‌ها بر اساس فناوری ایجاب می‌کند که مسائل ملی و بومی خود هم نگاهی امروزی داشته باشیم. یکی از مؤلفه‌های هویت جمعی و ملی و ابزار ارتباطی مهم ایرانیان خط و زبان فارسی است که حمایت و پاسداری از آن الزامی است. یکی از بهترین راه‌ها برای پشتیبانی از زبان فارسی و رونق بخشیدن به آن، تلاش برای همسو ساختن امکانات نرم‌افزاری مربوط به خط و زبان فارسی با پیشرفت‌های فناوری روز است و به همین دلیل پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، در کنار پروژه‌ای بنیادین و حائز اهمیت فراوان مانند پروژه «تدوین سند نقشه راه توسعه هوش مصنوعی در کشور»، همزمان، به رونمایی از پروژه «طرح زیرساخت آزمایشگاهی هوش مصنوعی (در حوزه خط و زبان فارسی)» پرداخته است.
در تشریح مختصات این طرح و زمینه‌های ایجاد آن باید گفت برای حل مسائل مهم در زمینه‌های گوناگون، به‌ویژه مسائل مرتبط با علوم داده، تعریف مسئله در قالب یک چالش و سپس استفاده از ظرفیت نخبگان برای حل آن مسئله در یک فضای رقابتی روشی کارآمد حساب می‌شود. این روش حل مسئله نیازمند ایجاد زیستبومی متشکل از زیرسیستمهای گوناگون در قالب یک روال مشخص است. چنین روالی با تعریف دقیق و فرمولبندیشده مسئله شروع می‌گردد و در مرحله بعد برای تهیه دادگان از بستر جمع‌سپاری بهره می‌برند.
شکستن فعالیت به ریز فعالیت‌ها و تخصیص آنها به عوامل انسانی نیز وظیفه بستر جمع‌سپاری است. در این زمینه برچسب‌‌زنی دادگان با هدف تهیه مجموعه دادگان آموزشی و ارزیابی از اهمیت زیادی برخوردار است.
پژوهشگران در پژوهشکده فناوری اطلاعات پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات موفق به آماده‌سازی همه زیرسیستمهای مورد احتیاج این روال شده‌اند. از جمله این زیر سامانه‌ها سامانه جمع‌سپاری است که مهمترین موضع بهره‌برداری آن در حوزه خط و زبان، برچسب‌گذاری دادگان جهت تهیه دادگان آموزشی و نیز دادگان ارزیابی است.
با توجه به اهمیت طراحی چنین برنامه‌ای برای بهبود بخشیدن به وضعیت خط و زبان فارسی در زمینه هوش مصنوعی، ستار هاشمی، معاون وزیر ارتباطات از تلاش پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، که از ظرفیت هوش مصنوعی برای پردازش زبان فارسی و همچنین تهیه سند ملی هوش مصنوعی استفاده کردند قدردانی کرد و گفت: باید در حاکمیت، آمادگی بالایی برای تسهیل و استفاده حداکثری از هوش مصنوعی ایجاد شود.
سند هوش مصنوعی
با توجه به پیش‌بینی رشد روزافزون به‌کارگیری هوش مصنوعی در نیاز به هوش مصنوعی بیش از پیش احساس می‌شود؛ چرا که هوش مصنوعی یک فناوری قدرتمند، همه منظوره و انعطاف‌پذیر است که می‌تواند باعث پیشرفت بسیاری از صنایع و کسب‌وکارها شود.
در همین راستا و به منظور افزایش گستره استفاده از خدمات این حوزه، هوش مصنوعی هم در بخش فنی و هم در بخش غیرفنی (اخلاقی، قوانین و…) دائما در حال تغییر بوده تا بتواند کارآیی و ظرفیت خود را در کنار ویژگی پوشش دهی جامع و مناسب افزایش دهد.
لذا در این سند به تدوین چشم انداز، اهداف کلان و همچنین تعیین روش دستیابی و اقدامات، فعالیت‌ها و پروژه‌های مورد نیاز جهت توسعه فناوری‌های هوش مصنوعی اقدام شده است.
متدولوژی مورد استفاده در این پروژه تلفیقی از دو متدولوژی تدوین برنامه راهبردی هوش مصنوعی مجمع جهانی اقتصادی و متدولوژی تدوین اسناد ملی فناوری‌های راهبردی است. متدولوژی مجمع جهانی اقتصادی با بررسی مدل‌های مختلف توسعه داده شده در کشورهای مختلف احصا شده و می‌تواند در تعیین حوزه‌های مورد بررسی کمک کند.
“چشم‌انداز توسعه هوش مصنوعی در ایران” به شرح زیر تعیین می‌شود:
جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۱۰ با بهره‌گیری از قابلیت‌های اخلاق‌مدار هوش مصنوعی، با تکیه بر توانمندی‌های داخلی و متخصصان کارآمد و خلاق، در بین ۱۰ کشور اول جهان در حوزه هوش مصنوعی قرار گرفته و موفق به افزایش رشد اقتصادی و رفاه اجتماعی شده است.
اهداف کلان توسعه هوش مصنوعی برای تحقق چشم‌انداز این سند به این شرح است:
استفاده از هوش مصنوعی در حل ابرچالش‌های کشور
انجام ۸۰ درصد از پژوهش‌های حوزه هوش مصنوعی در راستای رفع نیازهای فعلی و آتی کشور
ایجاد محیط قانونی و اخلاقی پویا و پاسخگو به مسائل هوش مصنوعی
پذیرش و بکارگیری ۴۵ درصدی هوش مصنوعی در دولت و صنعت در افق سال ۱۴۱۰
سهم ۱۲ درصدی هوش مصنوعی در تولید ناخالص ملی در سال ۱۴۱۰
سرمایه‌گذاری ۲۰ میلیارد دلاری (۱۲ میلیارد دلار بخش دولتی، ۸ میلیارد دلار بخش خصوصی) در هوش مصنوعی در افق ۱۴۱۰
سهم ۵ دهم درصدی تقاضای نیروی کار در بخش هوش مصنوعی به کل تقاضای نیروی کار
ایجاد توان ۱۰۰ پتافلاپس توان محاسباتی و ۱۰۰ پتابایتی توان ذخیره‌سازی
*طرح و زیر ساخت آزمایشگاهی هوش مصنوعی در حوزه خط و زبان فارسی
به گزارش ایسنا، یکی از روشهای مرسوم در حل بهینه مسائل مهم در زمینه‌های مختلف، به ویژه مسائل مرتبط با علوم داده، تعریف مساله در قالب یک چالش و سپس استفاده از ظرفیت نخبگان برای حل آن مساله در یک فضای رقابتی است.
این روش حل مساله نیاز به یک زیستبوم متشکل از زیرسیستمهای مختلف در قالب یک روال دارد. این روال با تعریف دقیق و فرمولبندی شده مساله آغاز می‌شود. سپس برای تهیه دادگان از بستر جمع‌سپاری استفاده می‌شود.
وظیفه بستر جمع‌سپاری، شکستن فعالیت به ریز فعالیت‌ها و تخصیص آنها به عوامل انسانی است.
مهمترین فعالیت در این خصوص، گردآوری و برچسب‌‌زنی دادگان با هدف تهیه مجموعه دادگان آموزشی و ارزیابی است.
محققان در پژوهشکده فناوری اطلاعات پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات تمامی زیرسیستمهای مورد نیاز این روال را آماده کردهاند.
از جمله این زیر سامانه‌ها سامانه جمع‌سپاری است که مهمترین استفاده آن در حوزه خط و زبان، برچسب‌گذاری دادگان جهت تهیه دادگان آموزشی و نیز دادگان ارزیابی است.
از دیگر استفاده‌های این بستر می‌توان به کاربرد آن در ارزیابی‌های انسانی و اخذ نظرات کاربران اشاره کرد.
قابلیت‌های اصلی این سامانه به این شرح است:
واسط کاربری ساده با هدف فراهمسازی امکان مشارکت کاربران با حداقل آشنایی با کامپیوتر
تعریف انواع مختلفی از فعالیت‌ها با واسطهای کاربری مختلف و متنوع بدون هرگونه محدودیت
ارزیابی غیرمحسوس افرادی که در انجام فعالیت‌ها مشارکت میکنند.
استفاده از خرد جمعی به نحوی که فعالیتهایی که تکمیل آنها می‌تواند بسیار زمانگیر باشد، در کمترین زمان ممکن و به صورت توزیعشده به اتمام میرسند.
سامانه مدیریت و آزادرسانی دادگان (پارسیگان) از دیگر زیر ساخت‌های ایجاد شده توسط محققان کشور است.
این بستر با هدف آزادرسانی و به اشتراک گذاری دادگان مربوط به محصولات و خدمات حوزه خط و زبان فارسی طراحی و پیاده سازی شده است.
قابلیت‌های اصلی آن شامل این موارد است:
امکان ایجاد دسترسیهای سطحبندی شده به دادگان
امکان گزارشگیریهای متنوع اعم از میزان دانلودهای هر یک از موارد مذکور
سامانه برگزاری مسابقات در حوزه هوش مصنوعی
این بستر با هدف برگزاری مسابقات و فراهم سازی تجهیزات پردازشی نیز راه‌اندازی شده است.
قابلیت‌های اصلی آن شامل:
مشاهده لیست مسابقات فعال و مشخصات هر کدام از آنها، ایجاد یک پروفایل شخصی مدون و مبتنی بر کارنامه شرکت در مسابقات مختلف، بارگذاری کدها، اجرای مسابقات به همراه تعیین برندگان مسابقه و تقدیر از آنها و ارائه گزارش مربوط به نتایج مسابقات
امکان ارزیابی خودکار الگوریتمها و ارائه نتیجه در لحظه از دیگر قابلیت‌های این سامانه است
سامانه آزادرسانی دسترسی به سرویس‌ها
یکی از چالش‌های موجود در طراحی و توسعه مدل‌های هوش مصنوعی، فراهم آوردن امکان استفاده هرچه راحت‌تر از نتایج پروژه در قالب سرویس در برنامه‌های کاربردی و فعالیت‌های تجاری است. هدف از این بستر مرتفع کردن این مشکل برای توسعه دهندگان محصولات هوش مصنوعی است.
قابلیت‌های اصلی آن شامل این موارد است:
امکان استفاده از سرویس ارائه شده توسط مدل هوشمند در برنامه‌های کاربردی و نمونه‌های تجاری توسط کاربران مختلف
انعطاف‌پذیری و مقیاس‌پذیری
مقرون به صرفه بودن در استفاده از خدمات
دسترسیهای سطحبندی شده و محدود به سرویس‌ها
امکان تجاریسازی سرویس‌ها
جدیدترین اخبار هوش مصنوعی ایران و جهان را با هوشیو دنبال کنید
