آیا OpenAI قیمت‌گذاری خاص منطقه‌ای برای هوش مصنوعی ارائه خواهد کرد؟

سم آلتمن، مدیرعامل OpenAI، برای چندمین بار در ماه‌های اخیر به هند سفر کرده است. سفر آسیایی او تاکنون شاهد رونمایی چند محصول جدید بوده و انتظار می‌رود سفر بعدی او به هند نیز با اعلام اخبار مهمی همراه باشد که به نیازهای خاص این کشور توجه دارد.

رابط‌های هوشمند

هند با داشتن پایگاه کاربری وسیع، یک کاندیدای اصلی برای طراحی رابط‌های کاربری ساده‌تر و قابل‌دسترسی‌تر ChatGPT است که به نیازهای محلی پاسخ دهد. در این زمینه، اعلام OpenAI در دسامبر گذشته درباره افزودن ویژگی تماس تلفنی به ChatGPT جالب است. این ویژگی نیاز به اتصال اینترنتی یا دستگاه‌های پیشرفته را از بین می‌برد، به این معنی که حتی کاربران با تلفن‌های ساده یا تلفن‌های دایره‌ای (rotary phones) نیز به کمک‌های هوش مصنوعی دسترسی خواهند داشت.

لوگان کیپاتریک از گوگل دیپ‌مایند در پلتفرم X پستی منتشر کرد و نوشت: «۱-۸۰۰-ChatGPT شاید یک ترفند بامزه به نظر برسد، اما اصل آن برای مقیاس‌بندی پذیرش هوش مصنوعی حیاتی است.» اگر این ویژگی به درستی اجرا شود، می‌تواند دستاورد بزرگی برای دسترسی به فناوری در کشورهای در حال توسعه باشد.

او افزود: «در آینده، کاربران جدید هوش مصنوعی از رابط‌های کاربری سنتی (UX) که امروزه استفاده می‌کنیم، استفاده نمی‌کنند، بلکه آنها بیشتر از متن (text)، ایمیل (email) و صدا (voice) برای تعامل با هوش مصنوعی استفاده خواهند کرد.» او همچنین اشاره کرد که هر کسی که این تجربه را ارائه دهد، پیروزی بزرگی خواهد داشت.

ایمیل ارسال شده به OpenAI در خصوص جزئیات راه‌اندازی ویژگی تماس تلفنی در هند پاسخی دریافت نکرد. اسامه منزاری (Osama Manzar)، بنیان‌گذار و مدیر بنیاد توانمندسازی دیجیتال، افزود: «یکی از بزرگترین مزایای چنین یکپارچگی‌ای توانمندسازی کاربران است.»

او توضیح داد که ChatGPT با فعال کردن امکان ایجاد محتوا، جستجو برای اطلاعات و اشتراک‌گذاری ایده‌ها از طریق دستورات صوتی، می‌تواند فناوری را برای افرادی که سواد دیجیتال محدودی دارند، قابل دسترس‌تر کند. این موضوع به ویژه برای کاربران روستایی و افرادی که به اینترنت دسترسی ندارند، تأثیرگذار خواهد بود و فرصت‌های جدیدی برای یادگیری، ارتباطات و دسترسی به خدمات اساسی ایجاد خواهد کرد.

با این حال، او نگرانی‌هایی را در خصوص چالش‌های کلیدی مطرح کرد. اولین نگرانی، تناسب محتوای پاسخ‌های هوش مصنوعی با زمینه‌های محلی است. او افزود که سیستم‌های پشتیبانی ChatGPT ممکن است همیشه به خوبی با نیازهای زبانی و فرهنگی متنوع جوامع محلی سازگار نباشند و این عدم تطابق می‌تواند باعث کاهش اثربخشی و ریزش کاربران شود.

منزاری همچنین نگرانی‌هایی را در خصوص حریم خصوصی داده‌ها مطرح کرد، زیرا کاربران ممکن است بدون آگاهی از نحوه ذخیره یا استفاده از اطلاعاتشان، آن‌ها را به اشتراک بگذارند.

از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۲۴، تعداد سیم‌کارت‌های فعال در هند بیش از سه برابر افزایش‌یافته و از یک میلیارد سیم‌کارت در کشوری با جمعیت 1.4 میلیارد نفر عبور کرده است. این آمار نشان‌دهنده پتانسیل عظیم پذیرش هوش مصنوعی در این کشور است. از نظر مقررات، OpenAI می‌تواند چنین ویژگی‌ای را معرفی کند، به شرطی که با قوانین حریم خصوصی داده‌ها در هند سازگار باشد.

به سوی رابط‌های کاربری ساده‌تر؟

نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که هوش مصنوعی هنوز در هند برخلاف اینترنت یک پدیده نسبتاً جدید است. همچنین طراحی شهودی (intuitive design) فراتر از چت‌بات‌ها، نقش کلیدی در دسترس کردن و انسان‌محور ساختن این فناوری دارد.

توسعه راه‌حل‌های هوش مصنوعی متناسب با نیازها و زمینه فرهنگی هند امری ضروری است. اسامه منزاری می‌گوید: «کلید کار در این است که از پلتفرم‌های موجود که به طور عمیق با مردم هند درگیر شده‌اند، مانند واتس‌اپ (WhatsApp)، گوگل (Google) و فیس‌بوک (Facebook)، استفاده کنیم.»

در واقع با وجود موفقیت ChatGPT، جالب است که اپلیکیشن‌هایی مانند واتس‌اپ و یوتیوب همچنان در هند محبوب‌ترین هستند. منزاری افزود: «مهم است که تمرکز خود را روی این بگذاریم که چگونه می‌توانیم داده‌های تولید شده در این پلتفرم‌ها را استخراج و استفاده کنیم؟ همچنین چگونه راه‌حل‌های هوش مصنوعی ایجاد کنیم که تحت سلطه غول‌های فناوری خارجی نباشند؟»

هند، کشوری حساس به قیمت

اگرچه دسترسی به هوش مصنوعی در حال بهبود است، اما پذیرش واقعی آن در هند به سهولت استفاده و مقرون به صرفه بودن بستگی دارد. رابط‌های کاربری ساده‌شده در این زمینه کمک زیادی می‌کنند، اما بدون قیمت‌گذاری مقرون‌به‌صرفه، هوش مصنوعی برای بسیاری از افراد همچنان در دسترس نخواهد بود.

پیامد مدل‌های قیمت‌گذاری بالا و گران برای ابزارهای پیشرفته در کشوری حساس به قیمت مانند هند، بسیار بزرگ است. DeepSeek به تدریج در حال تغییر بازی برای همه است و آزمایشگاه‌های هوش مصنوعی را مجبور می‌کند که جایگزین‌های ارزان‌تری معرفی کنند یا حداقل استراتژی‌های خود را در آینده بازبینی کنند.

برای مثال، OpenAI هم‌اکنون ChatGPT Pro را با قیمت ۲۰۰ دلار در ماه ارائه می‌دهد و شایعه شده که قصد دارد به دلیل هزینه‌های بالای محاسبات مدل‌های پیشرفته، طرح‌هایی تا ۲,۰۰۰ دلار در ماه معرفی کند.

در حالی که اقتصاد معمولاً باعث کاهش هزینه‌ها در طول زمان می‌شود، بسیاری از کاربران در X به آلتمن پاسخ دادند و اشاره کردند که در شرایط فعلی، ۲۰۰ دلار در ماه معادل حقوق و درآمد متوسط در بسیاری از اقتصادهای غیر از ایالات متحده است. این میزان درآمد نشان می‌دهد قیمت‌گذاری اشتراک هوش مصنوعی نمی‌تواند در سطح جهانی یکسان باشد. به طور خاص در هند، میانگین درآمد ماهانه حدود ۲۰,۰۰۰ روپیه است.

این موضوع به خوبی نشان می‌دهد که دسترسی به AGI (هوش مصنوعی عمومی) برای مردم عادی در هند و جهان، بخش اساسی از زندگی روزمره بسیاری از افراد خواهد بود. به ویژه اینکه ChatGPT همچنان به بخش ضروری زندگی بسیاری از افراد در هند و سایر نقاط جهان (حداقل در مناطق شهری) تبدیل می‌شود.

جالب است که آلتمن اخیراً به این موضوع اذعان کرده که آینده هوش مصنوعی در نهایت به سوی منبع باز (open-source) خواهد رفت. او در یک جلسه AMA (پاسخ به سوالات کاربران) در ردیت گفت: «من شخصاً فکر می‌کنم که ما در این زمینه در طرف اشتباه تاریخ بوده‌ایم و باید یک استراتژی منبع باز متفاوتی را پیدا کنیم.» همچنین ایشان افزودند که «همه در OpenAI این دیدگاه را ندارند.»

فشار برای ساخت مدل‌های زبانی خاص زبان هند (Indic LLMs)

سوال مهمی که در هند مطرح می‌شود این است که آیا هند می‌تواند با تمرکز بر داده‌های زبان‌های هند، یک مدل هوش مصنوعی مشابه DeepSeek، به صورت آزاد و متن‌باز بسازد؟

آراویند سرینیواسان (Aravind Srinivas)، مدیرعامل Perplexity، تأکید کرد که ساخت یک مدل بنیادی در کشور به اندازه ساخت اپلیکیشن‌ها و مدل‌های کاربردی مهم است. در این مورد، مطالب زیادی در مورد تقسیم اینترنت به بخش‌های مختلف نوشته شده است.

ناندان نیلکانی (Nandan Nilekani)، یکی از بنیان‌گذاران Infosys و تانوج بوجوانی (Tanuj Bojwani)، رئیس سابق People + AI، برای حل مشکلات هند از طریق کاربردهای عملی این فناوری‌ها حمایت کرده‌اند.

به تازگی، بهویش آگاروال (Bhavish Aggarwal)، مدیرعامل شرکت Ola، از راه‌اندازی آزمایشگاه هوش مصنوعی Krutrim AI Lab و انتشار چندین مدل هوش مصنوعی متن‌باز که به‌طور ویژه برای نیازهای زبانی و فرهنگی هند طراحی شده‌اند، خبر داد.

این اعلامیه با هدف‌های بزرگ‌تر هوش مصنوعی هند هم‌راستا است. دولت هند به‌طور رسمی از ارائه‌دهندگان پروژه‌ها خواسته تا مدل‌های هوش مصنوعی بومی را توسعه دهند. در واقع این امر یک حرکت به سمت ایجاد هوش مصنوعی مستقل (Sovereign AI) است که توان رقابت با مدل‌های جهانی را داشته باشد.

به‌وسیله ماموریت IndiaAI، از استارتاپ‌ها، محققان و کارآفرینان دعوت شده است تا مدل‌های بزرگ چندرسانه‌ای (multimodal)، مدل‌های بزرگ زبانی (large language models) و مدل‌های کوچک زبانی (small language models) بسازند، به‌طوری که هوش مصنوعی ایجاد شده عمیقاً ریشه در زبان‌ها و فرهنگ هند داشته باشد.

طبق اطلاعات سایت، دولت انتظار دارد این مدل‌ها بر اساس داده‌های متنوع هند آموزش ببینند، با قوانین هند سازگار باشند و هم‌زمان منافع عمومی و استراتژیک کشور را تأمین کنند.