ماجرای دن کیشوت در عصر هوش مصنوعی در کتاب نانوشته منتشر شد

نشر نو کتابی با نام «کتاب نانوشته» و عنوان فرعی «دن کیشوت در عصر هوش مصنوعی» نوشته علی شاهی را روانه بازار نشر کرد.

نویسنده «کتاب نانوشته»، علی شاهی (متولد ۱۳۶۱)، این اثر را بر اساس خیال‌پردازی به رشته نگارش درآورده و تصور کرده که آیا خالق رمان مشهور «دن کیشوت»، یعنی میگل د سروانتس (نویسنده قرن شانزدهم و هفدهم میلادی)، پیش‌بینی می‌کرد که روزی موجودی ساخته‌شده با فناوری هوش مصنوعی نیز توان نگارش اثری ادبی را پیدا خواهد کرد یا این فرضیه را به‌کلی باطل و ناممکن می‌پنداشت؟ اگر سروانتس می‌توانست ظهور چنین پدیده‌ای را در عصر پیدایش هوش مصنوعی، یعنی چهار قرن پس از خود، پیش‌بینی کند دوست داشت مطلبی که به دست یکی از مخلوقات هوش مصنوعی نوشته می‌شود چگونه باشد؟

کتاب نانوشته، با این وجه تخیلی رشته‌ اتصالی میان دن کیشوت و روزگار ما، که عصر فناوری‌های شگفت مانند هوش مصنوعی است، ایجاد کرده تا بدین وسیله خوانندگانِ کتاب خود را با هر دو روزگار تا حدی آشنا کند و در قالب مفاهیمی چون متن، روایت، ایدئولوژی و… شناختی از دن کیشوت و نیز عصر ما به دست دهد.

علی شاهی با برگزیدن شیوه‌ای روایی مانند رمان کوشیده از راهِ پرداختن به رمان «دن کیشوت» به پرسش‌هایی از این دست پاسخ دهد:

خوانندگان چگونه یک متن را باور می‌کنند؟ منشأ ایجاد باور، برون‌متنی است یا درون‌متنی؟ آیا باور کردنِ متن، اصلی اساسی و ذاتی در خواندن آن متن است؟ فرایند باور کردن ایدئولوژی یا مکتبی خاص چگونه است؟ آیا چنین باوری خطرناک است؟ آیا می‌توان از خواندن متنی بدون باور کردن آن لذت برد؟ با توجه به اینکه تخیلی‌ترین داستان‌ها نیز درنهایت در دنیایی فرضی باورپذیر هستند، نوشتنِ متنی که در هیچ عالم واقعی یا خیالی‌ای قابل باور نباشد شدنی است؟ نقش مفهوم «زمان» در باورپذیری متن چیست؟ آیا با حذف باور می‌توان از تبدیل شدن متن‌ها به ایدئولوژی‌ها جلوگیری کرد؟

برای آشنایی با شیوه نگارش علی شاهی در «کتاب نانوشته؛ دن کیشوت در عصر هوش مصنوعی» چند سطری از آن را در اینجا نقل می‌کنیم:

«آشناپنداری‌ام با این متن به اوج خود رسید. دیگر تقریباً می‌دانستم نویسنده چه می‌خواهد بگوید و خیلی از تصاویر را بدون این که ببینم ترجمه کردم. حدس زدم. پیش‌بینی کردم. تقریباً این قطعه را از قبل در حافظه‌ام داشتم. از کجا آمده بود نمی‌دانم. حتماً انتظار دارید این‌ها مقدمه‌ای باشد تا کم‌کم به این نتیجه برسم که نویسنده این ‌متن خود من بودم و من خودم را دوباره و از نو کشف کردم و یک بازشناسی کلاسیک مثل داستان‌های قدیمی؛ اما خیالتان را راحت کنم: با این که نویسنده قسمتی از من بود اما من نبودم. فقط حس آشناپنداری شدیدی داشتم. انگار که این قسمت از متن را همین چند روز پیش جایی خوانده باشم. کجا؟ نمی‌دانم. انگار که آن خطوط سیاه روی صفحه سیاه، دیگر زیاد حرکت نمی‌کردند. ثابت شده بودند. شن شکافته شده بود و نقش نوشته تا همیشه بر آن افتاده بود. انگار دست نویسنده پنهان درونم را خوانده بودم و همه‌چیز تمام شده بود. متن را برای گروه فرستادم…».

کتاب ۲۷۱ صفحه‌ای «کتاب نانوشته؛ دن کیشوت در عصر هوش مصنوعی»، که با شمارگان ۱۱۰۰ نسخه و قیمت ۸۵ هزار تومان توسط نشر نو منتشر شده، دارای دو فصل است. فصل نخست «خاطرات یک ذهن غیرتکاملی» و فصل دوم «در میدان» نام دارد. علی شاهی قبل از آغاز شدن متن کتاب توضیح داده است: تمام شخصیت‌های این‌کتاب خیالی هستند و هرگونه شباهتی بین آن‌ها و آدم‌های واقعی، تصادفی است.

جدیدترین اخبار هوش مصنوعی ایران و جهان را با هوشیو دنبال کنید